img063 (40)

kontakty społeczne

komunikacja werbalna

$

komunikacja niewerbalna    naśladowanie

$

zmniejszenie poziomu lęku większa adaptacja do zmian bardziej adekwatne reakcje emocjonalne mniej nasilone posługiwanie się kontaktoreceptorami

Ryc. 6. Schemat zmian w przebiegu procesu terapeutycznego w grupie dzieci z autyzmem znacznym w 1 badaniu, które w II badaniu przeszły na poziom autyzmu lekkiego

Mesibov, Schopler, Schafifer(1989), porównując efekty wieloletniej terapii, nie zaobserwowali istotnych zmian w skali CARS świadczących o poprawie w 5 na 15 testów CARS. Były to: kontakty społeczne, reakcje emocjonalne, reakcje wzrokowe, lęk i nerwowość, poziom i harmonijność rozwoju intelektualnego. Szczególnie uderzający był dla Mesibova i Schoplera i ich zespołu brak postępu w kontaktach społecznych. Autor ten sugeruje, że zainteresowanie ludźmi wzrasta wraz z wiekiem w grupie osób autystycznych, jednak jego zdaniem należy odróżnić zainteresowanie ludźmi od rzeczywistych umiejętności społecznych. W autyzmie według niego zwiększa się samo zainteresowanie ludźmi, a nie umiejętności w tym zakresie. W jego badaniach dotyczących okresu terapii od dzieciństwa poprzez okres dojrzewania, odnotowano natomiast istotne zmiany w skalach: imitacji, adaptacji do zmian, posługiwania się ciałem, posługiwania się przedmiotami, reakcji słuchowych, smaku, węchu i dotyku, komunikacji werbalnej i niewerbalnej, poziomu aktywności. W porównaniu z wynikami badanej przeze mnie całej grupy, wyniki uzyskane przez Mesibova i Schoplera są nieco mniej optymistyczne (więcej podtestów CARS, w których zmiana okazała się nieistotna, aczkolwiek zmiany w wyniku globalnym wystąpiły w tym samym zakresie). Zasadniczą przyczyną, która mogła spowodować te różnice, jest czas i okres

ii. W moich badaniach był to czas stosunkowo krótki (1 rok) i nie objął on su dojrzewania. Ponieważ okres dojrzewania przynosi w wielu przypadkach orszenie funkcjonowania, to prawdopodobnie stanowiło to przyczynę nieco izych rezultatów w badaniach Mesibova i Schoplera (drugie badanie objęło ieci po 13. roku życia, średni wiek wyniósł 15,9).

Aby ocenić wpływ procesu terapeutycznego na poziom rozwoju psychoru-swego, porównano wyniki w poszczególnych sferach Skali Rozwoju PEP-R całej grupie dzieci, przed i po roku terapii. We wszystkich skalach PEP-R po ku terapii, wyniki w całej grupie były wyższe niż przed podjęciem terapii.

,b. 8. Wartości średnie zmiany w skalach PEP-R w całej grupie

Zastosowanie statystyki t-Studenta wykazało, że wyniki we wszystkich skalach PEP-R są istotnie wyższe w badaniu II niż w' badaniu I (p-0,000). Potwierdzona została hipoteza, że oddziaływania terapeutyczne powodują wzrost poziomu rozwoju psychoruchowego. Analizując średnie zmiany w poszczególnych skalach PEP-R, należy odnotować, że największa zmiana nastąpiła w naśladowaniu, najmniejsza zaś w mowie czynnej. Największą poprawę w’ sferze naśladowania można wiązać ze strukturą procesu terapeutycznego, w którym naśladowanie było sferą „priorytetową”, która miała inicjować i wspomagać zmiany w innych obszarach. Najmniejsza (aczkolwiek istotna statystycznie) zmiana w komunikacji, mowie czynnej, świadczy o problemach w tym obszarze w grupie z autyzmem (analiza profilu wyników w całej grupie, wykazała naj-