Rys. 7. Elementy w komunikacji niewerbalnej
Źródło: E. Brzezińska, Komunikacja społeczna, Zakład Amerykanistyki i Mass Mediów. Uniwersytet Łódzki, Łódź 1997, s. 35
Podstawowe zachowania kinezyjne i proksemiczne wchodzące w skład komunikacji niewerbalnej wymieniono i opisano poniżej.
Mimika stanowi najbardziej wymowny sposób komunikacji niewerbalnej. Wyrazy mimiczne odzwierciedlają prawdziwe stany emocjonalne, ale są także częściowo zamierzonymi sygnałami społecznymi, mającymi na celu m.in. komunikowanie tych stanów i wywieranie wpływów na innych za ich pomocą17. Sposób, w jaki mówimy poruszając wargami, układ ust i brwi podczas rozmowy, grymas twarzy, wyraz oczu - to wszystko świadczy o naszym stanie emocjonalnym.
Kontakt wzrokowy nosi taką nazwę, dlatego, że umożliwia nam nawiązanie kontaktu18. Oczy stanowią najważniejszy obszar wizualnej uwagi - w czasie rozmowy uwaga koncentruje się na oczach przez ok. 43% czasu. Za pomocą wzroku możemy nie tylko widzieć, ale także tworzyć świat wokół siebie. Kontakt wzrokowy jest jedną z najważniejszych funkcji komunikacyjnych, dzięki niemu możemy wyrażać zaangażowanie, uwagę, szacunek, przywiązanie. Zasadnicza funkcja kontaktu wzrokowego jest przekazywanie komunikatów relacyjnych.
Ekspresja oczu wyraża się nie tylko poprzez spoglądanie, ale również:
• zmianę wielkości źrenic (2-8 mm),
• wskaźnik mrugania (zwykle co 3-10 sek.),
• stopień otwarcia oczu (od szeroko otwartych do przymkniętych powiek),
17 S. Frydrychowicz, Komunikacja interpersonalna w zarządzaniu, Wydawnictwo Forum Naukowe, Poznań 2009, s. 146.
18 V.F. Birkenbihl, Sygnały ciała: podstawy komunikacji niewerbalnej dla trenerów i ludzi sukcesu, „Astrum”, Wrocław 1998, s. 113.
16