Filipiak0

50 Rodzaje komunikacji społecznej

7. Ubiór i powierzchowność

Elementy ubioru i powierzchowności są informacją o statusie społecznym, zawodzie i różnych aspektach osobowości właściciela ubioru.-Z ubioru można również odczytać komunikaty mówiące o stanie majątkowym, wyczuciu estetycznym, preferencjach danej osoby. Wymowa tych sygnałów zmienia się wraz ze zmianami mody (długie i krótkie włosy u mężczyzn, kolorystyka i forma strojów kobiecych), uwarunkowana jest także kulturowo i społecznie: w nowoczesnym społeczeństwie informacyjnym robotnik może być ubrany równie wytwornic jak profesor uniwersytetu, a prosta dziewczyna mieć lepszy gust niż bogata dama.

D. Właściwości zachowań niewerbalnych

1. W działania niewerbalne jesteśmy.w trakcie konwersacji zaangażowani bez .przerwy—w-równym stopniu kiedy nie mówimy i kiedy mówimy; interakcja trwa tak długo, jak długo partnerzy są w swojej obecności. Komunikacja werbalna zaś tylko w czasie wypowiadanego dźwięku czy ruchu warg. Każda ze stron konwersacji jest nieustannie zaangażowana w zachowanie niewerbalne, bez względu na to, czy mówi, czy słucha wypowiedzi drugiej osoby.

2. Sygnały niewerbalne mogą być .wysyłane zarówno..świadomie, jak i nieświadomie, jednak w porównaniu z bardziej świadomie wybieranymi zachowaniami werbalnymi w znacznym stopniu pozostają poza świadomością zachowania. W związku z tym komunikacja niewerbalna jest bardziej wieloznaczna niż _ werbalna; to samo zachowanie niewerbalne w innym kontekście może sygnalizować zupełnie coś odmiennego (śmiech lub płacz).

Słowa można odwołać, powtórzyć, wyjaśnić, formy niewerbalne takiej właś- i ciwości nie mają.

3. Komunikację werbalną i niewerbalną różni stopień uzależnienia znaczeń od \ kontekstu, tj. czynników relacyjnych, sytuacyjnych, innych zachowań niewerbalnych,

a także werbalnych. Znaczenia przywoływane przez słowa w komunikacji werbalnej [? są tylko do pewnego stopnia zależne od kontekstu, w którym się pojawiają. Natomiast [ znaczenie zachowań niewerbalnych jest w wyższym stopniu funkcją wyłącznie czyn- | njków kontekstowych, ponieważ: zachowania te nie mają konwencjonalnych defini- , cji. Na przykład słowo „ojciec” ma ustalone znaczenie niezależnie od kontekstu, natomiast gest wskazania komuś ręką drzwi może mieć wymowę negatywną (wyrzucenie z domu) lub pozytywną (grzecznościowe wskazanie pierwszeństwa wejścia).

4. Komunikowanie niewerbalne odzwierciedla stany-emocjonalne bardziej niż werbalne; słowa ..mogą być emocjonalnie neutralne lub mogą emocje ukryć, a nawet je zafałszować (na przykład wyrażać smutek w miejsce odczuwanej radości).

5. Umiejętność komunikowania niewerbalnego nabywa się automatycznie w trakcie procesu socjalizacji, komunikowanie werbalne zaś jest rezultatem świadomego procesu nauczania i wychowania, w którego trakcie przyswajane są umiejętności mówienia, pisania, czytania.

6. Komunikowanie werbalne i niewerbalne są w różnym stopniu zdeterminowane kulturowo. Różnice znaków niewerbalnych utrudniają komunikację międzykulturową, różnice znaków werbalnych, na przykład w nieznajomości języka, całkowicie ją uniemożliwiają. Z pomocą mogą przyjść wówczas właśnie znaki niewerbalne, szczególnie te, które w różnych kulturach wyrażają analogiczne uczucia. Należy tu zwłaszcza mimika twarzy oraz jej interpretacja.⁷³

7. Podczas gdy komunikacja werbalna służy przede wszystkim przenoszeniu informacji, sygnały niewerbalne mają znaczenie dla negocjowania postaw interpersonalnych.

8. Kody niewerbalne - odmiennie niż werbalne - przekazują komunikaty dotyczące tylko „tu i teraz”. Ton mojego głosu może ujawnić mój stosunek do tematu rozmowy i do rozmówcy, nie może jednak przekazać komunikatu dotyczącego moich stanów emocjonalnych z zeszłego tygodnia. Komunikacja niewerbalna ograniczona jest więc do komunikacji „twarzą w twarz”, do sytuacji, w której obecna jest osoba komunikująca.

E. Interpretacja zachowań niewerbalnych

Interpretacja zachowań niewerbalnych jest dość skomplikowana. Często nadawca nie jest świadomy swoich własnych komunikatów niewerbalnych, choć są one widoczne i zrozumiałe dla odbiorcy. Czasami żaden z nich nie zdaje sobie z tego sprawy (przykładem jest poszerzanie się źrenic na widok obiektu atrakcyjnego seksualnie, co z kolei oddziałuje na odbiorcę spojrzeń, choć nie wie on, dlaczego lubi nadawcę).

Poszczególni ludzie, nawet w ramach tej samej kultury, różnią się między sobą sposobem ekspresji uczuć. Różnice te są jeszcze większe, jeśli weźmiemy pod uwagę zróżnicowania kulturowe. Każdy gest zdeterminowany jest nie tylko przez stałe cechy osobowości, ale także przez określone warunki społeczne; inaczej wyrażamy swoje' stany wewnętrzne wśród bliskich, inaczej w gronie obcych, inaczej w pracy, a jeszcze inaczej w domu. Dlatego w interpretacji zachowań niewerbalnych należy pamtętaćTTkilku podstawowych zasadach.

⁷³ P. Eckman, W. Oster, Facial expresion of emotion, „Annual Review of Psychology” 1979, nr 30, s. 527; zob. też A. Szmajke. Autoprezentacja, Maski, pozy, miny, Olsztyn 1999; L. Tkaczyk, Komunikacja niewerbalna. Postawa, mimika, gest, Wrocław 1996.