Filipiak7

44 Rodzaje komunikacji społecznej

Zazwyczaj reakcje te są przekazywane w procesie wychowania i mogą zmieniać się w zależności od kręgu kulturowego; stąd biorą się częste nieporozumienia w tej kwestii między członkami różnych kultur.

Hall wyodrębnił cztery dystanse, które nazwał: intymny, indywidualny, społeczny i publiczny.

"=>J^^r^jntymny (15-45 cm). Jest to taki rodzaj dystansu, z którym mamy do czynienia w sytuacjach prywatnych z ludźmi emocjonalnie bliskimi. Spośród wszystkich stref ta jest najważniejsza, ponieważ jest ona pilnie strzeżona przez każdego człowieka i uważana za jego własność. Tylko osoby, z którymi jesteśmy związani uczuciowo, mają prawo ją naruszyć.

(45-120 cm). Jest to odległość, z jakiej dwie osoby mogą się dotknąć, jeżeli wyciągną ręce na powitanie. Z tej odległości możemy najlepiej przyjrzeć się drugiej osobie: ocenić jej rysy i wyraz twarzy, a czasami też zamiary w stosunku do nas. Taka odległość najczęściej dzieli ludzi podczas przyjęć, spotkań w biurze, kontaktów towarzyskich.

Dystaps^sppłcęzny (120-560 cm). Jest przeznaczony do przeprowadzania wszelkiego rodzaju spraw o charakterze nieosobistym. Takie odległości występują w biurze pomiędzy pracownikami czy w sklepie pomiędzy klientem a ekspedientką.

-o Dystaos publiczny (560-750 cm). Ma miejsce przy wszelkich okazjach publicznych, oficjalnych, które wymagają pewnych form zachowania, na przykład okazywanie komuś szacunku z racji wysokiego stanowiska, przemawianie do zgromadzonych osób. Może to być sytuacja nauczyciela w klasie, mówcy na zebraniu itp.

6.    Haptyka. Odnosi się do badania roli zachowań dotykowych w komunikacji. Obejmuje ona takie zachowania, jak uścisk dłoni, poklepywanie, obejmowanie, pocałunki.

7.    Chroń e mika. Terminem tym określa się studia nad użyciem i waloryzacją czasu przez ludzi. Sposób, w jaki traktujemy czas, ujawnia nasze intencjonalne i nieintcncjonalnc komunikaty. Wartość komunikacyjna czasu sprawia, że nie ma on charakteru tylko ilościowego, wymiernego, geograficznego (tak jak w prokse-mice przestrzeń nie ma charakteru wyłącznie fizycznego) - ma także aspekt jakościowy. W skład badań chronemiki wchodzą także takie elementy, jak: oczekiwanie, spóźnienie, punktualność, czas trwania.

8.    Elementy otoczenia. Bierze się tu pod uwagę takie elementy, jak temperatura, oświetlenie, kolor, a także sposób urządzenia przestrzeni czy zmian wprowadzanych w środowisku - wszystko to w pewien sposób wpływa na ludzi i ma wartość komunikacyjną.

B. Kategorie funkcji zachowań niewerbalnych

Wyróżnia się pięć funkcji zachowań niewerbalnych:

LJFunkcja uzupełniania, cz^lOustratory^ią to takie gesty, które mają uzupełniać wypowiedz,^-wzmiacniać ją, precyzować, ilustrować. Ilustratorem jest na przykład gest ręki wskazującej pytającemu kierunek, w którym odnajdzie poszukiwaną ulicę. Pojęciu „nie mam” lub „nie znam” towarzyszy rozkładanie rąk, natomiast zacieranie rąk uzupełnia wypowiedź dotyczącą pozytywnych oczekiwań.⁶⁷

“A

2. Funkcja regulacyjna, czyli regulatory, Odnosi się do sposobów używania całego ciała lub jego części (oczu, głosu, głowy) służących do regulacji przebiegu interakcji. Na przykład za pomocą spojrzenia, ruchu głową lub ręką wskazujemy uczestnikom interakcji, że czynność jest kontynuowana lub zakończona; dotykamy kogoś, żeby zwrócić jego uwagę, odwracamy się od kogoś, dając znać, że skończyliśmy rozmowę. Gesty, których użyliśmy, są regulatorami. Regulatorami są również niewerbalne sygnały, takie jak wymiana spojrzeń, skinienia głową, wyciągnięcie ręki, które pozwalają zsynchronizować kolejność wypowiedzi w grupie.

Regulatory pozwalają uzyskiwać wjntcrakcji sprzężenie zwrotne. Gdy jakaś osoba mówi, słuchacze lub rozmówcy wyrażają swoją akceptację (potakiwanie głową, oklaski, zdziwienie, podniesienie brwi lub odrzucenie, kręcenie głową w lewo i w prawo). Dzięki tym i podobnym gestom mówca orientuje się, czy słuchacze rozumieją go, wierzą mu, akceptują to, co mówi, są zadowoleni czy zirytowani. Pewne gesty sygnalizują uczestnikom interakcji, że ciągle są skoncentrowani na „przedmiocie” spotkania, aktywnie w nim uczestniczą. Wyrażają to przez odpowiednią postawę ciała, aktywność wzrokową, reagowanie na ruchy ciała mówcy.

₍ 3. Funkcja zastępowania, czyli emblematyTSkładają się na nią gesty niewerbalne, które zastępują słowa lub zdania. Przykładami mogą być: machanie ręką na „do widzenia”, wzruszanie ramion jako znak „nie wiem”, potakujące kiwnięcie głowąjako „rozumiem” lub „zgadzam się”.

Należą tu również gesty służące do określenia kształtów, dla których brak jednoznacznych słów lub gdy nie znamy obcego języka. Ponadto - istnieją sytuacje, w których mówienie jest niemożliwe, na przykład przy pływaniu pod wodą, w hałaśliwych fabrykach, w kontaktach między głuchoniemymi, w zakonach wtedy, gdy obowiązuje w nich milczenie. Z pomocą przychodzi wówczas język gestów.

4. Funkcja moderująca,'czyi i adaptery, Sąto takie sposoby niewerbalnego zachowania, które służą jednostce do łagodzenia napięć. Wymienić tu można takie gesty,

⁶⁷ Ch. Eisler-Mertz, Mowa rąk: co zdradzają nasze gesty, Wrocław 1999; K. Jarząbek, Rehabilitacja języka gestów, Katowice 1999.