img076 (31)

Promienica

(<actinomycosis)

Promienica kości u bydła oraz gruczołu mlekowego u świni wywołana jest przez Actinomyces bovis s. Streptothńx israeli, natomiast skóry i narządów wewnętrznych - przez Actinobacillus lignieresi. Jest przewlekłym, wytwórczo--ropnym zapaleniem ziarniniakowym.

Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez wniknięcie promieniowców przez uszkodzoną błonę śluzową jamy ustnej, dróg oddechowych i skórę. Zakażeniu sprzyjają choroby zębów, ostre części pokarmu (źdźbła traw), kaleczące błonę śluzową oraz uszkodzenia tej błony spowodowane chorobami zakaźnymi, np. pryszczycą, głowicą. Promienica szerzy się głównie przez ciągłość, rzadko drogami chłonnymi i naczyniami krwionośnymi. Po wniknięciu zarazka do tkanki powstają małe, szarobiałe guzki, często wypełnione ropą które mogą łączyć się ze sobą lub przebijać na zewnątrz, tworząc przetoki. Z ogniska pierwotnego promieniowce mogą przenieść się do okolicznych węzłów chłonnych, kości szczęki, np. w przypadku promienicy wyrostków zębodołowych oraz do innych narządów.

W obrazie mikroskopowym obserwuje się kolonie promieniowca, stanowiące Gram-dodatni środek i Gram-ujemne twory kolbowate, powstałe jako wyraz zwyrodnienia, ułożone promieniście na obwodzie na kształt rozety. Wokół niej

gromadzą się liczne granulocyty obojętnochłonne, a bardziej obwodowo - bogato unaczyniona ziarnina, złożona z komórek nabłonkowatych, komórek olbrzymich, gruszkowatego kształtu, makrofagów, plazmocytów i limfocytów. Przy starzeniu się ziarniny na jej obwodzie rozrasta się tkanka łączna włóknista z nielicznymi limfocytami, plazmocytami i eozynofilami. Przy małej zjadliwości promieniowców nie obserwuje się nacieku ropnego i proces charakteryzuje się rozrostem tylko tkanki łącznej, a więc jest typowym zapaleniem wytwórczym. Kolonie promieniowców są wówczas małe, często bez typowego, promienistego układu i otoczone komórkami olbrzymimi, które mogą zupełnie je sfagocyto-wać.

Czasem proces zapalny szerzy się poprzez wędrujące makrofagi, przenoszące promieniowce do otaczających tkanek. Powstają nowe guzki promienicy lub duże guzy, zwane promieniczakami (    ), względnie proces

przybiera postać rozlaną (actinomycosisdiffusa).

98