img216

podejmowanie zabaw zależą od uprzedniego wprowadzenia ich przez nauczycielkę oraz udostępnienia odpowiednich pomocy. Dzieci starsze są już na tyle dojrzałe, że rozumieją i odczuwają przyjemność w uzyskiwaniu wyniku, w rozwiązaniu zadania w zabawie dydaktycznej, np. gdy uda się im zestawić w całość pocięte obrazki, wybrać przedmioty należące do jednego rodzaju (warzywa, narzędzia krawieckie). Potrafią do znanych zabaw dydaktycznych wprowadzać zmiany w celu ich utrudnienia.

5. kierowanie zabawą

Termin „kierowanie”, szczególnie w odniesieniu do tych zabaw, które są podejmowane z inicjatywy samych dzieci, budzi pewien niepokój. Chodzi bowiem o to, by nie została stłumiona istota zabawy.

Wszelka zabawa jest najpierw i przede wszystkim swobodnym działaniem. Narzucona zabawa nie jest już zabawą. Co najwyżej może być polecanym odtworzeniem zabawy¹.

Ta uwaga wskazuje nam, że nie jest łatwą rzeczą zdobyć umiejętność właściwego kierowania rozwojem zabaw dzieci. W celu ułatwienia sobie tego zadania warto przypomnieć dotychczasowe rozważania, dotyczące dwojakiego ujęcia zabaw w przedszkolu. Wyodrębnione zostały dwie grupy zabaw: swobodne i kierowane. Po tym przypomnieniu staje się oczywiste, ze inne będą obowiązywały sposoby kierowania rozwojem zabaw grupy pierwszej, inne — drugiej.

Zabawy manipulacyjne. Warunkiem rozwoju zabawy jest udostępnienie dzieciom bogatego materiału w postaci gotowych zabawek czy drobnych przedmiotów, nadających się do manipulowania. We właściwie wyposażonym przedszkolu dzieci będą samorzutnie podejmowały zabawy manipulacyjne, zdobywając drogą samodzielnych doświadczeń coraz lepszą znajomość przedmiotów. W wypadku zauważenia małej aktywności lub trudności w posługiwaniu się materiałem nauczyciel przedszkola włącza się do działalności dzieci, zachęcając je np. do manipulacji pudełkiem, piramidką czy sześcianami. Przy stwierdzeniu trudności nie do pokonania przez dziecko (np. przy ustalaniu stopniowania wielkości elementów składających się na komplet piko) pomaga odkryć zasadę nakładania poszczególnych elementów, uwzględniając zwiększanie się ich przez zastosowanie doświadczenia zmysłem dotyku. Stąd też ważną rzeczą jest stała obserwacja tych zabaw przez wychowawcę w celu udzielania pomocy np. w wypadku sięgania po ten sam przedmiot, dwojga dzieci.

Zabawy konstrukcyjne. Nie będzie przesadą, jeśli po-

20

1

.1. Ilui/lngii: Jfoma f.mfens. Op. Ht., s. 20.