img008 (69)

W języku czeskim, podobnie jak w polskim, nagtosowe j- po przyimkach przybiera inną postać. Mówimy „widzę jego", ale „idę do niego" - tak samo jest w języku czeskim: j- jest zastępowane ń- (w pisowni ne-, ni-, ni), np. jeho - do neho, jim -k nim, ji - s ni.

Zaimki ja i ty w dopełniaczu, celowniku i bierniku mają dwie formy:

a)    krótką (me, te, mi, ti)

b)    długą (mne, tebe, mne, tobe)

Dłuższe formy używane są po przyimkach i gdy chcemy szczególnie podkreślić zaimek.

Tobe se neco zdało, (kładziemy nacisk) - Tobie się coś zdawało.

Mas neco proti mne? (po przyimku) - Masz coś przeciwko mnie?

Podobnie jest w przypadku zaimków on i ono:

Prisel jsem od neho / nej. (kładziemy nacisk) - Przyszedłem od niego.

Diva se jen na neho / nej. (po przyimku) - Patrzy tylko na niego.

■ Zaimki dzierżawcze

Mają następującą postać:

Liczba pojedyncza:

■    muj - mój, ma / moje - moja, me / moje - moje Wuj - twój, tva / tvoje - twoja, We / Woje - twoje

* jeho - jego, jeji - jej t nas, -e - nasz, -a, -e as vaś, -e - wasz, -a, -e

■    jejich - ich

Liczba mnoga:

moji / mi - moi (rodzaj męski żywotny), moje / me - moje (rodzaj męski nieżywotny i rodzaj żeński), moje / ma -moje (rodzaj nijaki) i Woji / Wi - twoi (r.m. żywotny), Woje / We - twoje (r.m. nieżywotny, r.ż.), Woje / Wa - twoje (r.n.)

nasi - nasze (r.m. żywotny), naśe - nasze (pozostałe rodzaje) vaśi - wasze (r.m. żywotny), vaśe - wasze (pozostałe rodzaje) t jejich -ich

Moji rodiće. (Moi rodzice) - Moje (ma) auta. (Moje samochody)

Tvuj domov. (Twój dom) - Tvoje (tva) kniha. (Twoja książka)

Formy dtugie i krótkie zaimków dzierżawczych stosowane są często zamiennie, przy czym formy dłuższe są bardziej charakterystyczne dla języka mówionego.

PRZYIMEK

W języku czeskim istnieje bardzo wiele przyimków, których znaczenie i brzmienie zbliżone są do tych w języku polskim. Poszczególne przyimki tączą się z konkretnymi przypadkami. Oto kilka najważniejszych:

do	+ D. - do, w, na; jet do... (jechaćdo...)
k(e)	+ C. - do, w; jit k... (iśćdo...)
na	+ B. / Msc. - na; na jare (wiosną), na hory (w góry)
nad(e)	+ B. / N. - nad, ponad
o	+ B. / Msc. - o
od(e)	+ D. - od
po	+ Msc. - po
pod(e)	+ B. / N. - pod, poniżej
pro	+ B. - dla
pred	+ B. / N. - przed
u	+ D. - u
v(e)	+ Msc. - w
vedle	+ D. - obok
Przykłady:

Była jsem v Praze. (Byłam w Pradze.)

Zitra odpoledne pojedeme na hory. (Jutro po południu pojedziemy w góry.) Mam pro tebe darek. (Mam dla ciebie upominek.)

Mużeme o tom diskutovat. (Możemy o tym dyskutować.)

Uwaga! W języku czeskim mamy dwa spójniki oznaczające polskie z (każdy z nich wymaga użycia innego przypadku):

z(e) łączy się z D. - z(e) + kogo? czego? - z domu (wyjść z domu), ze dreva (z drewna) s(e) łączy się z N. - s(e) + kim? czym? - se mnou (ze mną)

19

www. jezykiobce.pl