300
Gimnastyka na boisku lub w sali gimnastycznej. — Ćwiczenia wstępne. Mówiliśmy o kolei. Teraz sobie pojedziemy koleją. Bieg sznu-iowy: „Kolej jodzie”. N. ustawia dzieci w rząd według wzrostu. Dzieci chwytają za barki swych poprzedników i biegną na palcach drobnym sznurowym krokiem. Jeżeli dzieci jest więcej, dzieli się je na kilka rzędów. Zresztą ćwiczenia przerobione poprzednio.
Nauka rzeczy ojczystych. Wycieczka w celu zobaczenia góry, niziny, pagórka (np. w Krakowie na Kopiec Kościuszki). — Podczas wychodzenia w górę. Ciężko wychodzić na górę. Widzę, że niektóre dzieci już się zmęczyły drogą, to odpoczniemy chwilkę. Im wyższa góra, teru jest trudniej wyjść na nią. (Takie góry są strome. Wtedy trzeba uważać, aby nie upaść, bo możnaby się zabić lub pokaleczyć. A czy ta góra jest stroma?) Już stąd widać inne góry; patrzcie się, o, tam: jedna za drugą stoją, jakby w szeregu, bardzo daleko się ciągną.
Na szczycie: Ozy możemy iść jaszcze wyżej? A więc jesteśmy na najwyższem miejscu góry. Widzicie dziieci, miejsce, na którem stoimy — to jest szczyt tej góry. (Przy tej sposobności pouczyć
0 Kopcu Kościuszki). —• Popatrzcie dzieci, tam macie wielką rzekę. Jak się nazywa ta rzeka? A w Krakowie jest Wisła? A może które z was pokaże mi, gdzie jest Wawel?
W taki sam sposób wskazać i omówić inne ważniejsze budowie, drogi, koleje, mOiSty, ogrody i t. p., widoczne z góry. — Podczas schodzenia nauczyciel popchnie kamień, by się stoczył na dół i wyjaśnia, że woda po deszczu spływa również na kół ku Wiśle. Z pod góry wypływa nieraz czysta woda, czyli źródełko. Ludzie robią w tern miejscu dołek i biorą wodę do picia. — Jaka jest źródlana woda? Jest zdrowa do picia? A czy zawsze? A kiedy jest nieczysta i niezdrowa? (Gdy ludzie i zwierzęta w'odę mącą). — W klasie powtórzyć materjał, przerobiony podczas wycieczki.
Na innej wycieczce pokazać tak samo w naturze dolinę
1 omówić ją.
Czytanie stataryczne, a następnie śpiewanie ust.: „Krakowiak o Wiśle”.
Pojęcie polskości. Może które z was słyszało Niemca, jak mówił po niemiecku? A jak ty mówisz? (Jakim językiem?) Jakim językiem mówimy w klasie? A gdzieś ty się urodził? A ty? (W Krakowie). A ty? (W Warszawie, Poznaniu i t. d.). Wszystkie te miasta — to polska ziemia. Urodziliście się na polskiej ziemi, mówicie po polsku, a więc jesteście Polakami. — Na jakiej ziemi urodziliście się? Jakjim językiem mówicie? A więc kim jesteście? W Polsce mieszkali nasi ojcowie, więc Polska, to nasza Ojczyzna. Powtórz to! Powtórzcie wszyscy! Nasza Ojczyzna jest wielka, piękna i bogata.
Zestawienie. Jakim językiem mówimy? W jakim kraju mieszkamy? Kim jesteście? Jakim językiem mówią nasi rodzice? Kim są wasi rodzice? (Gdzie ma ojciec swoją ziemię, czyli ojcowiznę?) Gzem jest dla nais Polska?