Piaget Rozdział 5
Egocentryzm i socjalizacja
-dziecko rozumie, że inni mogą dochodzić do wniosków innych niż ono samo
- zaczyna widzieć potrezebę sprawdzania swojego myślenia
- uwolnienie od egocentryzmu następuje przede wszystkim pod wpływem interakcji z rówieśnikami- dziecko jest zmuszane do weryfikacji pomysłów
- spór podstawą weryfikacji
- mowa w corasz szerszym zakresie pełni funkcję komunikacyjną, pojęcia są weryfikowane podczas dyskusji, interakcji społecznych
-socjalizacja: zaczyna się we wczesnym dzieciństwie od prostego naśladownictwa, interakcje społeczne, dyskusje, spory są naturalnym źródłem nierównowagi, a patrzenie z punktu widzenia innej osoby, poddawanie własnych myśli wątpliwość to akty akomodacji
- w okresie operacji konkretnych monologi zbiorowe(charakterystyczne dla 6-7 r.z) zanikają prawie zupełnie
Centracja
- centracja przestaje występować, myślenie konkretne jest zdecentrowane, dziecko uwzględnia wszystkie widoczne cechy bodźca
Przekształcenia
-dochodzi do funkcjonalnego rozumienia transformacji
- jest świadome związków pomiędzy kolejnymi etapami transformacji i rozumie je
- rozumowanie dotyczące przekształceń zaczyna być stosowane także w odniesieniu do afektu- dzieci rozwijają zdolność rozumienia przyczyn zmian(transformacji) nastroju, stanów uczuciowych iinych osób
Odwracalność
- na tym poziomie myślenie jest odwracalne
- dziecko ma już wypracowaną umiejętność odwracania operacji, potrafi odwróć kolejność i przeprowadzić odpowiednią dedukcję-INWERSJA jedną z 2 gł. form odwracalności
- drugi rodzaj odwracalności to WZAJEMNOŚĆ
-w stadium operacji konkratnych rozumowanie uwzględnia wzajemność, kompensację
Niezmienniki
- w tym okresie pojawia się zdolność logicznego rozumownia i rozwiązywania problemów związanych z niezmiennikami
- w ok. 6-7 r.z. osiąga zdolność zachowywania stałości liczby, w wieku 7-8 lat rozwiązuje problemy zachowania stałości powierzchni i masy, w 11-12 r.z. rozwiązuje problemy na zachowanie stałości objętości
OPERACJE LOGICZNE
- operacje logiczne to uewnętrznione czynności poznawcze, pozwalające na wyciąganie logicznych wniosków, czynności te zależą już w większym stopniu od aktywności poznawczej niż percepcji
- operacje logiczne są konstruowane na podstawie uprzednich struktur dzięki procesom asymilacji i akomodacji
- operacje logiczne są narzędziami organizowania doświadczenia (schematami) przewyższającymi poprzednie stadia
- operacja wg Piageta ma 4 cechy charakterystyczne: jest czynnością, która może zostać zinternalizowana lub wykonana zarówno w myśli jak i fizycznie, jest odwracalna, zawsze zakłada jakiś niezmiennik, nigdy nie występuje pojedyńczo, lecz zawsze jest związana z systemem operacji
- jedną z operacji logicznych jest odwracalność
- w systemie operacji konkretnych są jeszcze dwie inne ważne struktury, które mają podstawowe znaczenie dla rozumienia pojęcia liczby to SERIACJA(SZEREGOWANIE) I KLASYFIKACJA
Szeregowanie to umiejętrność (umysłowego) rozmieszczania elementów na jakimś wymiarze, np.wielkość, ciężar czy objętość. (zdolność do szeregowania wg długości pojawia się na przełomie stadium przedoperacyjnego a stadium operacji konkretnych
- pięć poziomów rozwoju umiejętności szeregowania wg długości:
1 poziom(do 4 r.z)- układaja patyczki w sposób nieuporządkowany
2 poziom- układają patyczki parami(dłuższy z krótszym)(4-5 latki)zaczynaja tworzyć grupy co najwyżej z 3 patyczków
poziom pośredni- widoczny jest pewien postęp i częsciowa koordynacja(5-7r.z.)często układają patyczki tak że w jednej linii znajdują się ich górne częsci, a nie zwracają uwagi na wyrównanie od dołu
3 poziom - stosują metodę prób i błędów, nie są w stanie uporżadkować w myśli 3 lub więcej patyczków, ujawniając tym smym brak przechodniości(przechodniość: rozumienie, że jeśli A jest mniejsze od B i B jest mniejsze od C, to A musi być mniejsze od C, rozumienie przechodniości zazwyczaj w wieku ok 7 lat)
4 poziom- nie ma żadnych problemów z szeregowaniem, szeregowanie na podstawie długości jest opanowywane przez dzieci w wieku ok. 7-8 lat
Na poziomach 3 i 4 dzieci w wieku 7-8 lat prawidłowo porządkują zbiór 10 patyczków
szeregowanie według długości- 7-8 lat, szeregowanie wg ciężaru- ok.9 lat, szeregowanie na podstawie objętości, nie wcześniej niż 12 r.z.
KLASYFIKACJA: GRUPOWANIE WG PODOBIEŃSTW
Trzy poziomy rozwoju klasyfikacji:
poziom 1-(4-5 lat) - wybierają przedmioty na podstawie podobieństw, ale kryterium uwzględnia tylko podobieństwo między dwoma przedmiotami naraz, przedmioty są asymilowanwe jedynie ze względu na podobieństwa w parach
poziom 2- (ok.7 r.z.)- tworzą zbiory elementów podobnych do siebie na jednym wymiarze; klasyfikują ze względu na kształt, wg kolorów; nie zdają sobie sprawy z zależności pomiędzy zbiorami lub podzbiorami, nie rozumieją logicznych związków między klasą a podklasami, czy inkluzji klas(zawierania klas)
poziom 3 - (ok.8 r.z.)- zaczynają przejawiać rozumienie zasad inkluzji klas; w klasyfikacji biorą pod uwagę różnice i podobieństwa, są w stanie uwzględnić w rozumowaniu relację między klasami i podklasami
- pojęcie liczby stanowi rezultat syntezy operacji szeregowania (seriacji) oraz zawierania(inkluzji), pojęcie liczby zawiera w sobie zarówno porządek(szeregowanie) jak i przynależność do grupy(inkluzję)
PRZYCZYNOWOŚĆ- co się dzieje z cukrem
- do 7 r.z. dzieci mówią, że rozpuszczony cukier znika, a jego smak rozchodzi się jak zapach;
- 7-8 r.z. mówią, żę sama substancja cukru pozostaje, lecz nie zachowuje się ani jej ciężar ani objętość
- 9-10 lat dochodzi do tego niezmienność ciężaru
- 11-12 r.z. niezmienność objętości(rozpoznawanie poprzez fakt, iż poziom wody który nieco podnosi się po dodaniu cukru, nie opada do początkowego poziomu, po rozpuszczeniu się cukru)
CZAS I PRĘDKOŚĆ
przed ukończeniem 10-11 r.z. dzieci zwykle nie rozumieją relacjji pomiędzy czasem a prędkością(prędkość= droga/ czas)
- pojęcie prędkości w kształcie matrycznym jako stosunek drogi do czasu zaczyna rozwijać się nie wcześniej niż w wieku 8 lat
- pojęcie prędkości i czasu u dziecka w stadium operacji konkretnych są doskonalsze, sa one ścisłe
ROZWÓJ AFEKTYWNY
- systematyczny postęp w zakresie współpracy(7-8 lat, gdy pojawiają się operacje poznawcze)
- szacunek jednostronny( relacja rodzic- dziecko, gdzie dziecko jest podrzędne)
- szacunek dwustronny(współpraca)(reklacje z rówieśnikami)
- oba ww rodzaje szacunku powodują rozwój dwóch nurtów rozumowania moralnego
- rozumowanie zyskuje większą stabilność, coraz bardziej logiczne, coraz mniej podatne na sprzeczności percepcyjne
-spójność i stabilność myślenia dzięki decentracji a odwracalnoiści myślenia
- w rozwoju afektywnym w stadium operacji konkretnych pojawiają się uwewnętrznione, odwracalne operacje(odwracalność)
- ok.7-8 lat rozwija się zachowywanie stałości uczuć i wartości, tym co zachowywane, utrzymywane przez jakiś czas są aspekty przyszłych uczuć, myślenie afektywne jest już odwracalne, przeszłość, dzięki odwracalności i niezminnikom, może współtworzyć myślenie w teraźniejszości
- afekt spełnia już kryteria normatywności: podlega uogólnieniu, trwania dłużej niż chwile i powiązania z autonomią
Wola
- wola traktowana jako trwała skala wartości, odgrywa rolę regulatora (samoregulatora) afektu i jest mechanizmem dzięki wartości są konserwowane(zachowuja stałość)
- aby można było mówić o woli, musi być konflikt między dwoma impulsami, tendencjami. impuls który poczatkowo był słabszy, musi stać się silniejszy w trakcie dokonywania aktu woli
- uczucia utrwalone jako wartości rodzą poczucie obowiązku postępowania zgodnie z nimi; wartości mogą z czasem ulegać zmianom, przebudowie
- stopniowy rozwój jest pobudzany przez kilka czynników, jeden z nich to zapotrzebowanie na doświadczenie społeczne, które sprzyja współdziałaniu i spójności w życiu uczuciowym- zachowanie ciągłe jest częciej wzmacniane niż niespójne; doświadczenia afektywne są konserwowane, uczuciowa przeszłość i teraźniejszość stanowią elementy afektywnego rozumowania w każdej sytuacji
Autonomia
- w tym stadium ujawnienie się autonomicznych uczuć i ich konsekwencji w postaci wzajemnego szacunku w relacjach z dorosłymi
- autonomiczny oznacza możliwość wypracowania swoich własnych norm, przynajmniej w jakiejś częci
- autonomia rozumowania polega na rozumowaniu zgodnym ze stworzonym przez siebie systemie norm i wyraża się bardziej w ocenianiu wartości innych niż w automatycznym akceptowaniu; rozumowanie autonomiczmne uwzględnia zarówno innych jak i samo dziecko;l autonomia jest samoregulacją
- ok.7-8r.z. dzieci nabywają zdolności do dokonywania własnych ocen moralnych i zaczynają wypracowywać własne normy, czyli rozważać poprawność/ miepoprawność działań i ich skutków dla innych osób
- następuje przesunięcie OD HETERONOMICZNEJ MORALNOŚCI POSŁUSZEŃSTWA DO MORALNOŚCI WSPÓŁPRACY I OCENIANIA
- szacunek wzajemny jest czynnikiem pośredniczącym w rozwoju myślenia autonomicznego, które pojawia sie w tym stadium
- szacunek wzajemny to sdzacunek równych sobie, może sie rozwijać dopiero gdy dziecko ma zdolnośc przyjmowania punktu widzenia innych osób
Reguły
- ok.7-8 r.z.(na początku stadium operacji konkretnych) zaczynaja pojmować znaczenie reguł dla właściwego przebiegu gier
- pojawia się współdziałanie(w sensie społecznym)
- reguły przestają być uważane za absolutne i niezmienne
- zaczynają pojmować,że reguły gry mogą być zmienione za zgodą wszystkich uczestników
-starają się wygrać, stosując się jednocześnie do reguł
- celem dla dziecka jest wygrać w sensie porównawczym
Przypadek i niezręczność
- w wieku 8-9 lat zaczyna się rozwój zdolności uwzględniania punktów widzenia innych osób, zaczynają rozumieć intencje innych osób i brać je pod uwagę przy formuowaniu sądów
- nieżądają automatycznie kary, gdy szkoda powstała przez przypadek
- intencje zaczynają się liczyć bardziej niż konsekwencje działań
- nie sposób nauczyć młodsze dzieci rozumienia intencji metodami werbalnymi
- każde dziecko musi wyinterpretować pojęcie z aktywnych interakcji z innymi- szczególna rola rówieśników
Kłamstwo
-w stadium operacji konkretnych dzieci uważają, że kłamstwo to coś, co nie jest prawdą
- w wieku 10-11 lat zaczynają brać pod uwagę intencje, gdy maja osądzić czy coś jest kłamstwem
- większość dzieci nie jest w stanie pojmować kłamstwa w "dorosły sposób", dopóki nie wejdą w środkową fazę operacji konkretnych
Sprawiedliwość
- zaczynają uwzględniać rolę intencji, budują lepsze rozumienie praw i reguł
- częsciej uważają za sprawiedliwe kary przez odwzajemnienie niż przez ekspiację
Rozwój uczuć normatywnych, woli i autonomii rozumowania w stadium operacji konkretnych wpływa na życie uczuciowe i moralne dziecka; dzieci osiągają zdolność dostrzegania punktów widzenia innych osób, uwzględniania intencji i lepiej przystosowują się do otoczenia społecznego