Do surowcow chemicznych w polsce zlaicza się zloza soli kamiennej i potasowej siarki rodzimej pirytu , fosforytow, barytu, fluorytui strontu. Najwieksze znaczenie maja sole kamienne i siarka rodzima. Siarka wydobywana jest w obszarze tarnobrzega i grzybowa, sole na podkarpaciu i kujawach a baryt na dolnym slasku, brom i jod uzyskiwane sa z wod mineralnych w lapczycy kolo bochni.
1Siarka rodzima- w polsce sa wydobywane trzy podstawowe kapaliny siarkonosne. Siarka rodzima wystepujaca wśród wapieni, margli, ilow, piaskowcow,i siarczkow. Kopaliny siarkonosne których siarka wchodzi w zwiazki chemiczne stale np. gipsy i anhydryty. Surowce siarkonosne których siarka jako pierwiastek wchodzi w zwiazki gazowe i plynne. Ubocznym zirodlem pozyskiwania siarki sa gazy przemyslowe i produkty odsiarczania ropy naftowej. Siarka wystepuje glownie w pietrze bodenskim do którego naleza utwory podscielajace siarczany, formacjia siarczanowa i margliste warstwy pektynowe. Nad nimi wystepuja utwory sarmackie o duzej miazszosci i o znacznym rozprzestrzenieniu. Miocenskie siarczany w zaleznosci od glebokosci wystepowania sa wyksztalcone w trzech odmianach facjalnych: do glebokosci ok. 300m wystepuja gipsy; od300 do 500m wystepuja dehydryty; ponizej 500m anhydryty. Formacja siarczkowa jest silnie zerodowana w zwiazku z czym miazszosc siarczanow w przebiegu zloza jest zroznicowana i wynosi od kilku cm. Do 60m.
2obszar tarnobreski- lezy w widlach wisly i sanu w których znajduje się ok. 80% rozpoznanych i udokumentowanych zloz siarki rodzimej. W czesci polnocnej tego obszaru wystepuje najwieksze zloze tarnobrzeskie. Pozatym odkryto jeszcze mniejsze zloza np. osiek-baranow polozone na poludniowyzachod od zloza tarnobrzeskiego, oraz zloze swiniary na lewym brzegu wisly. Zloze tarnobrzeskie - obszar zlozowy jest wydluzony ruwnoleznikowo a szerokosc zloza jest zmienna, max 5 km. Najplycej zloze wystepuje w piasecznie na gl. Ok. 15m a w poblizu sanu osiaga 280m. Miazszosc wapieni siarkonosnych jest zmienna w przedziale od 7-24m. Zawartosc siarki wynosi tu ok. 27%. Inne zloza siarki w obszarze staszowskim i lubaczowskim. Pierwotnym zirodlem siarki sa tutaj skaly magmowe ze strefy oddzielajacej jadro od litosfery. Siarka tworzy tu kruszce siarkowe lub skupienia i wykwity siarki w kraterach wulkanicznych i wokół zirudel wulkanicznych.
3sole kamienne i potasowe w polsce znane sa trzy formacje solo nosne cechsztynska, triaska, miocenska. W formacji cechsztynskiej i miocenskiej wystepuja zloza soli kamiennej o znaczeniu przemyslowym. Zloza w tych formacjach sa ekspluatowane na podkarpaciu i kujawach. Zostaly również odkryte zloza na pomorzu w rejonach zatoki pluckiej oraz na monoklinie przedsuedeckiej. W sedymentacji osadow solnych najbardziej charakterystyczna cecha jest wyrazna cykliczosc. Wyroznia się cztery cykloteny: Z1werra; Z2 Stassturta; Z3leina; Z4 aller. Cykl rozpoczyna się klasycznymi utworami pelitowymi na których lezy wapien dolomit lub anhydryt. Na tych utworach osadzaja się sole kamienne bądź potasowo-magnezowe.W polsce sole potasowo-magnezowe stwierdzono w cyklotenie stassturta i leina. Interesujace pod względem gospodarczym sole kamienen i potasowe wystepuja na kujawach na wyniesieniu Łeby w rejonie zatoki Puckiej i na monoklinie przedsudeckiej. Glowne mineraly soli potasowej to sylwin karnalit polichalit. Najbogatszy w potas jest sylwinit i sole twarde które zawieraja ponad 20% K2O. Triasowa formacja solonosna jest rozwinieta w europie zachodniej i srodkowej. Miocenskie zlozasoli kamiennej z wyjątkiem zloza rybnik-zory-orzesze sa polozone w pasie przedkarpackim miedzy wieliczka i tarnowem. Zloza te pod wplywem nasuniecia karpackiego ulegly silnemu sfaldowaniu i wszystkie zloza wystepujace w tym rejonie maja podobna mocno sfaldowana budowe. Budowa wysadowa wystepuje gdy sole zalegaja niezgodnie posrod skal otaczajacych a kontakt pomiedzy nimi jest tektoniczny , wysady solne w przkrojach pionowych maja forme pni, kopul, maczug, i grzybow. Miocenska formacja solonosna przedstawia się jako niezburzona , autoktoniczna seria solna od skawiny po tarnow. Na nia nasunietajest silnie zaburzona i sfaldowna seria zawierajaca zloza barycz i wieliczka. Fosforyty znane sa w polsce diw formacje albska i gorno eocenska. Formacja albska wystepuje na polnocnym obrzezeniu gor. Swiet. A fosforyty wystepuja w utworach algu gornego i srodkowego . zloza fosforytow polskich naleza do formacji terygeniczno-glaukonitowej utworzonej w morzu epikontynentalnym. Baryt wystepuje w sudetach i gor. Swieto. A drobne objawy mineralizacji barytowej zauwazono na obszarze gornoslaskich zloz cynku i olowiu oraz karpatach. Geneza barytu- najczesciej mowi się o hydrotermlnym pochodzeniu brak jest zgodnosci co do wieku mineralizacji i pochodzenia. Baryt wystepuje na duzych obszarach a mineralizacjia wykazuje duzy zwiazek z tektonika. Wiele skupien barytu wystepuje w gor. Swiet. Fluorytzloza i wieksze skupienia znane sa tylko na obszaze dolnego slaska i można je ujac w trzy grupy formacji: polimetalicznobarytowofluorytowa; fluorytowa; i pierwistkow rzadkich z fluorytem. Odrebna i najstarsza jest grupa rzadkich pierwiasktow z fluorytem która jest zwizana z procesami pneumalityczno-hydrotermalnymi. Jod duze koncentracjie w wodzie mineralnej, wystepuje na obszarze zatoki gdanskiej.brom wystepuje powszechnie w wodach chlorkowychna obszarze calej polski. Niekiedy wydobywany razem z jodem. Potas duze koncentracje wystepuja w wodach mineralnych paleozoiku. Lit najwieksze zawartosci zarejestrowano w wodach cechsztynskich. Magnez wystepuje w wodach mineralnych paleozoiku.
Wyroznia się piec grup surowcow skalnych:
-surowce krzemiankowe
- surowce ilaste
- surowce weglanowe i siarczanowe
-kamienie budowlane
-surowce tupkowe i mat. Scierne oraz kamienie polszlachetne
1 surowce krzemiankowe podzielono je na zwiezle i okruszkowe. Do zwiezlych nalezo kwarc zylowy, łupki kwarcytowe, piaskowce kwarcytowe, halcedonity, diatomity, ziemia krzemiankowa oraz surowce glinokrzemianowe i zasobne w alkalia.
Do okruchowych naleza piaski szklarskie i formierskie, glazy i otoczaki, oraz piaski i zwiry budowlane i drogowe. Piaski stosowane do cegiel oraz piaski podsadzkowe.
A KWARC ZYLOWY wystepuje w formie zyl soczewek i gniazd. W skalach glebinowych i metamorficznych. Wiekszosc zyl kwarcu tworzy skupienia w skalach pegmatytowych a ich powstawanie jest zwiazane z procesami hydrotermalnymi. Najwieksze skupienia kwarcu znajduja się w sudetach i tatrach a znaczenie gospodarcze maja zloza wystepujace w zachodniej i polnocnowschodniej czesci sudetow. Obszary o najwiekszej koncentracji zyl kwarcowych to gory izerskie, masyw strzegom , mniejsze wystepuja w gorach kaczastych. Zyly kwarcu zapadaja stromo i charakteryzuja się zmienna miazszoscia. Kwarcyty sa skalami metamorficznymi zbudowanymi z ziaren kwarcu. Powstaly one w wyniku przekrystalizowania pierwotnych piaskowcow o spoiwie krzemiankowym. Wystepuja w sudetach i w bloku przedsudeckim. Sa znane z gor. Czerskich kachawskich . wystepuja w utworach ordowiku syluru oraz dolnym dewonem. ŁUPKI KWARCYTowe - wystepuja w oslonie masywu strzelinskiego. Tworza waskie strefy wśród utworow proterozoicznych. Sa wieku dolno dewonskiego i sa wykorzystywane glownie do produkcji wyrobow ogniotrwalych. C PIASKOWCE KWARCYTowe - silnie zdiagenezowane piaskowce o spoiwie krzemionkowym. Wystepuja w obrebie trzonu paleozoicznego gor. Swiet. W zapadlisku polnocno sudeckim w bloku przed sudeckim oraz w gorach trzebnickich. Dewonskie i kambryjskie piaski kwarcytowe wystepuja w gorach swietokrzyskich. HALCEDONITY wystepuja w utworach dolnego oxfortu na obszarze antykliny inowroclwskiej. Ich powstanie zwiazane jest z sylifikacja syngenetyczna , krzemionka pochodzenia organicznego, wapienno marglistych utworow jury gornej. Skala halcedonowa wystepuje w postaci lawic niekiedy bardzo silnie spekanych. Halcedonity mogą być uzywane do produkcji mat. Ogniotrwalych. DIATOMITYskaly zbudowane z okrzemek i spoiwa krzemianowo ilastego. Sa porowate lekkie i wykazuja wlasnosci sorbcyjne. Nie wystepuja w polsce. ZIEMIA KRZEMIANKOWA wystepuje w polsce tylko w malych trudnowykrywalnych formach w utworach tredowych i trzeciorzedowych na obrzezeniu gor. Swiet. I na wyzynie lubelskiej. SUROWCE CERAMICZNE zasobne w alkalia i surowce glinokrzemianowe wystepuja w sudetach i sa to skaly magmowe typu leukogranitow i granitow oraz niktore skaly wylewne jak porfiry. Na obszarze krakowskim do skal alkalicznych naleza tufy porfirowe i niektóre arkozy. Surowce ceramiczne typu glinokrzemianowego sa uzywane do produkcji mat. Ogniotraw. A niektóre odmiany bazaltu do wytwarzania leizny kamiennej. Wystepuja w skalach metamorficznych dolnego slaska i sa to gnejsy zawierajace silimanit, dysten, pirofyllnit. Tworza niewielkie koncentracje nie majace charakteru zlozowego.
2okruchowePIASKI SZKLARSKIE i formierskie wystepuja w utworach przed czwartorzedowych i czwartorzedowych i as to piaski jurajskie i kredowe. Pisaki trzeciorzedowe rozruznia się na pisaki pochodzenia ladowego i sa wieku oligocejskiego oraz morskiego. Piaski czwartorzedowe to pisaki tarasow akumulacyjnych stozkow nasypowych rzecznych i wydmowych i wystepuja w calej polsce. KRUSZYWA NATURALNE glazy zwiry piaski wystepuja na terenie prawie calej polski przedewszyskim niż polski karpaty i sudety.ILASTE SUROWCE OGNIOTRAWLE to niektóre odmiany ilo lupkow karbonskich oraz ilow ilastych miocenskich i pliocenskich. Wystepuja w karbonie i dolnej juze. Ily ceramicze szlachetne: ily bialo wypalajace sa nazywane ilami fajansowymi lub porcelitowymi. Znane sa z zapadliska polnoco sudeckiego i wystepuja posrod otworow santonu. Tworza poklady o przekroju soczewkowym i wystepuja posrod kompleksow piaskowcowych;- Ily krzemiankowe dobrze spiekaja się w temp 1200-1300C co pozwala na uzyskanie tworzywa ceramicznego o silnie zageszczonej powierzchni. Material taki posiada mala nasiakliwosc i duza odornosc na dzialanie wynikow mechanicznych i chemicznych. Sa znane z wieku jury dolnej oraz miocenskiej. Triasowe ily znane sa z polnocnego obrzezenia gor. Swiet. surowce ilaste ceramiki BUDOWLNEJ sa znane w okolicach klimontowa we wschodniiej czesci gor. Swiet. i sa stosowane do produkci cegly pelnej. Maja znaczenie lokalne. Ilo lupki karbonskie wystepuja na obszarze GZW i sa stosowane do produkcji cegly pelnej i klinkierowej. Ily triasowe wystepuja na monoklinie slasko-krakowskiej i na obrzeżeniu gor. Swiet. KRUSZYWA CERAMICZNE surowce weglanowe naleza do nich magnezyty i dolomity oraz rozne odmiany skal wapiennych. Magnezyty na dolnym slasku wystepuja w spekaniach. Maja forme zyl o grubosci max 2m. Mgnezyty wystepuja również w okolicy swidnicy sa to zloza solutka z wiry. Dolomity sa skupione w trzech rejonach switokrzy., sudeckim , slasko krakowskim. Na slasku wystepuaj metamorficzne odmiany dolomitow, tworza one skomplikowane zloza skladajace się z soczewek i nieregularnych pokladow o grubosci do kilku set metrow. Gor. Swiet. tutaj znaczenie surowcowe maja dolomity srodkowo dewonskie. Wystepuja tu dolomity krypto i jawnokrystaliczne. Region slasko krakowski - jawnokrystaliczne utwory wapienne. Dolomity triasowe to dolomity kruszconosne i diploporowe.SUROWCE WAPIENNE kalcyt, marmury, rozne wapienie syluru dewonu karbonupermu triasu jury i trzeciorzedu, kreda piszaca wieku kredowgo, gezy , getia wapienna. Skaly te maja zastosowanie w przemyslach cementowym i wapienniczym, hutniczym, spozywczym w rolnictwie, w przemysle kamienia budowlanego. Wiekszosc zloz koncentruje się w poludniowej i srodkowej polsce. W polsce polnocnej poza kredo jeziorna surowce wapienne wystepuja na wiekszych glebokosciach. Kalcyt wystepuje w skalach paleozoicznych. Wapienie prekambru wystepuja w sudetach , kambryjskie na dolnym slasku, dewonskiem w gor. Swiet. oraz w rejonie slaskokrakowskim. Wapienie weglowe wystep. W obszaze slaskokrakowskim. Wapienie permskie znane sa na dolnym slasku i gor. Swiet. SUROWCE SIARCZANOWE wystepuja jako gipsy i anhydryty utworzone w permie , triasie, juze i trzeciorzedzie. Znaczenie gospodarcze maja gipsy i anhydryty cechsztynskie wystepujace na dolnym slasku.SKALY MAGMOWE posrod skal magmowych znazenie gopodarcze maja granity , pofiry, andezyty, diabazy, bazalty i tufy porfirowe. Surowce metamorficzne to glownie marmury dekoracyjne, migmatyty, serpentynity, amfibilokity i hormfelsy.