19.11.07

Wykład 4 PRAWO DEWIZOWE

Działalność kantorowa

Fachowe przygotowanie do prowadzenia działalności kantorowej

Drugi warunek ustawowy prowadzenia działalności kantorowej to fachowe przygotowanie do wykonywania działalności kantorowej. Musi spełniać go nie tylko przedsiębiorca prowadzący tę działalność, ale także osoba zatrudniona bezpośrednio przy obsłudze transakcji walutowych, czyli tzw. kasjer walutowy. Zazwyczaj fachowe przygotowanie jest dokumentowane świadectwem ukończenia kursu kasjerów walutowych, obejmującego prawne i praktyczne zagadnienia związane z prowadzeniem działalności kantorowej. Taki kurs nie jest potrzebny, gdy kasjer walutowy uprzednio był zatrudniony w banku na stanowisku bezpośrednio związanym z obsługą transakcji walutowych przez co najmniej 1 rok. W tym przypadku fachowe przygotowanie jest dokumentowane świadectwem pracy, do którego dołączone jest pisemne oświadczenie o znajomości przepisów ustaw regulujących działalność kantorową.

Obowiązki ustawowe przy prowadzeniu działalności kantorowej

Przedsiębiorca, który prowadzi działalność kantorową musi spełniać następujące obowiązki ustawowe:

1. posiadać corocznie aktualizowane zaświadczenie o niekaralności za przestępstwa wymienione w katalogu ustawowym

2. prowadzić w sposób ciągły i trwały na bieżąco ewidencję wszystkich operacji powodujących zmianę stanu wartości dewizowych i waluty polskiej

3. obowiązek prowadzenia w godzinach działania kantoru, ciągłego kupna i sprzedaży wartości dewizowych, będących przedmiotem obrotu w ramach działalności danego kantoru

4. wydawanie dowodów kupna i sprzedaży imiennych lub na okaziciela, przy dokonywaniu każdej transakcji walutowej

5. lokal i jego wyposażenie musi spełniać warunki techniczne i organizacyjne, które są niezbędne do bezpiecznego i prawidłowego wykonywania działalności kantorowej. Dotyczy to w szczególności:

• oznaczenia lokalu szyldem z nazwą „Kantor”

• wywieszenia w tym lokalu informacji o kursach walutowych

• posiadania przez przedsiębiorcę księgi, wydanej przez bank centralny, z wzorami zagranicznych banknotów.

Kontrola dewizowa

Wśród obowiązków dewizowych istotne znaczenie mają obowiązki kontrolne. Kontrola dewizowa jest wykonywana nie tylko na podstawie ustawy dewizowej, ale i ustawy o kontroli skarbowej.
Wynika z tego, iż organami kontroli dewizowej są także organy kontroli skarbowej. Kontrola dewizowa nie jest uregulowana w sposób właściwy w ustawie dewizowej, która pomija kompetencje organów kontroli dewizowej. Nacisk uregulowania jest położony na obowiązki dewizowe, które obok ograniczeń dewizowych, są przedmiotem czynności kontrolnych.

Obowiązki kontrolne od strony formalnej

Od strony formalnej rozbudowanie obowiązków kontrolnych znajduje odzwierciedlenie w strukturze treści ustawy dewizowej. W odrębnych rozdziałach omówione są następujące grupy obowiązków:

1. obowiązki związane z wywozem za granicę i przywozem do kraju wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych

2. obowiązki związane z przekazami pieniężnymi za granicę oraz rozliczeniami w kraju w obrocie dewizowym

3. obowiązki dotyczące przekazywania danych oraz przechowywania dokumentów związanych z obrotem dewizowym oraz działalnością kantorową

Pierwotnie występowała jeszcze 4 kategoria obowiązków dewizowych, związanych z wysyłaniem za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych. Obowiązki te były związane z pocztową kontrolą dewizową, bo istniał obowiązek wysyłania za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych wyłącznie za pośrednictwem państwowego przedsiębiorstwa użyteczności publicznej Poczta Polska lub innego podmiotu uprawnionego do wykonywania usług pocztowych w obrocie za granicą. Ustawa dewizowa nakazywała, aby wartości dewizowe lub krajowe środki płatnicze były wysyłane za granicę wyłącznie w listach wartościowych, paczkach pocztowych z podaną wartością lub listach poleconych, przedstawionych do nadania w stanie otwartym.
W kwietniu 2007 roku omawiany obowiązek został zniesiony.

Obowiązki związane z wywozem za granicę i przywozem do kraju wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych

Aktualne obowiązki dewizowe z 1 grupy, są przedmiotem granicznej kontroli dewizowej, która jest wykonywana przez organy celne lub organy straży granicznej. Celem omawianej kontroli jest sprawdzenie, czy przewóz do kraju wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, a także ich wywóz za granicę, odbywa się zgodnie z przepisami ustawy dewizowej. Wynika z tego, iż organy celne i organy straży granicznej stosują kryterium legalności przy kontroli dewizowej.

Z graniczną kontrolą dewizową wiąże się obowiązek zgłoszenia w formie pisemnej organowi celnemu lub organowi straży granicznej przywozu do kraju lub wywozu za granicę złota dewizowego, platyny dewizowej krajowych lub zagranicznych środków płatniczych. Zakres podmiotowy obowiązku kontrolnego rozciąga się zarówno na rezydentów, jak i nierezydentów. Obowiązek ten powstaje bez względu na ilość transferowanego złota dewizowego, lub platyny dewizowej.
Natomiast, gdy przedmiotem transferu są zagraniczne lub krajowe środki płatnicze, obowiązek zgłoszenia powstaje, gdy łączna wartość tych środków płatniczych, ewentualnie złota dewizowego i platyny dewizowej, przekracza równowartość 10 000 Euro. W poprzedniej ustawie dewizowej z 1998 roku obowiązywał dwukrotnie niższy próg ustawy, wynoszący równowartość 5 000 Euro.
Drugim obowiązkiem objętym graniczną kontrolą dewizową jest obowiązek przedstawienia na żądanie organu celnego lub organu straży granicznej przywożonych do kraju lub wywożonych za granicę wartości dewizowych i krajowych środków płatniczych. Zakres podmiotowy tego obowiązku nie zależy od wartości tych walorów.

---