W 06. Periodyzacja rozwoju psychicznego. Okres prenatalny


W 6.

Periodyzacja rozwoju psychicznego. Okresy życia:

(por. Przetacznik - Gierowska M., Tyszkowa M., 1996, t. 1, s. 222-238; Harwas - Napierała B., Trempała J., 2000, t. 2; Turner J. S., Helms D. B., 1999, s. 121-590; Bryant P.E., Colman A. M., 1997: Włodarski, Matczak 1998, s.140-165)

PERIODYZACJA -podział całego życia na okresy.

Nazwy okresów - niemowlęctwo, dzieciństwo, młodość, wiek dojrzały, starość - z języka potocznego.

Kontrowersje wokół stadialności rozwoju - jedni uważają, że rozwój to przyrost, wzrost; inni uważali realność stadiów.

  1. Do zwolenników stadialności rozwoju należeli polscy psychologowie. Twierdzili oni, że mimo zmienności, indywidualności i różnorodności rozwoju można wykryć ogólne tendencje i prawidłowości, co upoważnia do wyodrębnienia kolejnych odcinków chronologicznych i podziału ludzkiego życia na stadia (Żebrowska M, Przetacznikowa M.).

  2. Argumenty krytyków - że ta koncepcja zawiera argumenty sprzeczne z doświadczeniem, np. progresywność zmian rozwojowych, czemu przeczą zjawiska w starości; jednokierunkową strukturę sekwencyjną, gdy pojawiają się zjawiska regresji; zasada braku ciągłości - implikowana przez pojawienie się nowych jakości strukturalnych; konsolidowanie się właściwości wieku - co sugerowałoby zastój w rozwoju i przeczy zasadzie dynamizmu zmian rozwojowych. Zwolennicy stadialności rozwoju nie widzą tu jednak naruszenia zasad.

PROBLEM CIĄGŁOŚCI /NIE CIĄGŁOŚCI ROZWOJU PSYCHICZNEGO

Dawne koncepcje stadialne mówiły o skokowych, gwałtownych zmianach jako przejście z jednego okresu do drugiego, połączonych z kryzysem, np. Stanley Hall mówi o okresie dojrzewania jako metamorfozie w psychice młodego człowieka, nowych narodzinach.

D.J. Levinson, w Modelu okresów życia mówi o okresach przejściowych, w których załamuje się dotychczasowa struktura ustępując miejsca nowym sposobom. Także potoczna obserwacja wskazuje na okresy zastoju, i np. po nich następujące okresy gwałtownego rozwoju, nieoczekiwanych postępów nie zakończonych ćwiczeniem i wysiłkiem. Czasem jednak kryzysy są następstwem błędów wychowawczych, załamujących linię rozwojową - dla jednostek wrażliwych mogą być takimi zdarzenia historyczne, losowe, a nawet normatywne.

Przyjęcie koncepcji stadialnych nie jest tożsame z odrzuceniem tezy o ciągłości rozwoju. Każda następna faza jest kontynuacją poprzednich osiągnięć, a u podłoża „nowego” są ślady dawniejszych struktur i doświadczeń indywidualnych.

Wielu psychologów współczesnych podziela tezę Jeana Piageta(1964), że rozwój polega na transformacji pierwotnych, wyjściowych struktur w nową strukturę - istnieje więc ciągłość w zmienności zjawisk rozwojowych.

Ciągłość nie jest tożsama ze stabilnością. Kagan wyróżnił stabilność absolutną (dot. cech psych. związanych z rasą oraz właściwości psych. utrzymujące się dłuższy czas np. postawy i wartości); stabilność ipsatywną, dot. indywidualnych cech osobowych np. preferencji i skłonności do np. agresji, altruizmu; stabilność normatywną - względnie stała pozycja jednostki w grupie ad. Poziomu umysłowego, cech osobowości czy sprawności, np. badanie wystandaryzowanym testem wyznacza pozycję w grupie dziecka. Zaś ciągłość strukturalna dotyczy struktur poznawczych, opisana przez Piageta.

Podziały na stadia mają charakter HIPOTETYCZNY + zmienność społeczno-kulturowa zmian rozwojowych.

Akceleracja i retardacja

Działanie jest formą kontaktu ze światem, więc niemożliwa całkowita od niego niezależność (od czynników sytuacyjnych, środowiskowych)

Wewnętrzne struktury, myślenie w miarę rozwoju się komplikują: od prostego (konkrety) do abstrakcyjnego myślenia.

Przewidywanie zmian i reakcji pozwala na coraz doskonalszą adaptację.

PRZEBIEG ZMIAN ROZWOJOWYCH:

ROŻNICOWANIE (dyferencjacja); INTEGRACJA; ORGANIZACJA

ZMIANY ILOŚCIOWE (wzrost, waga, pojemność)

ZMIANY JAKOŚCIOWE(rodzaj myślenia, formy ,fazy, komplikacja, zastępowanie)

Kolejne stadia wiążą się z jakościowymi zmianami.

Osiągnięcie wcześniejszych stadiów wiąże się przechodzeniem do następnych.

Formy przechodzenia od stadium do stadium : łagodne i skokowe np kryzysy.

PERIODYZACJA ROZWOJU (STADIA):

  1. OKRES PRENATALNY

  2. NIEMOWLĘCTWO 1rż

  3. WIEK PONIEMOWLĘCY 1-3 rż

  4. WIEK PRZEDSZKOLNY 3-7 rż

  5. MŁODSZY WIEK SZKOLNY 7-12 rż

  6. WIEK DORASTANIA 12do18-19 rż

  7. WCZESNA DOROSŁOŚĆ 20-35 rż

  8. ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ 40-55 rż

  9. PÓŹNA DOROSŁOŚĆ powyżej 60 rż

Indywidualne różnice w tempie rozwoju (szybkości zmian) lub rytmie (stopień regularności zachodzenia zmian - nierównomierny rytm = dysharmonie rozwoju, łączą się z trudnościami w kształtowaniu orientacji P i L strony ciała, wyprzedzeniem rozwoju motoryki od sfery pojęciowo-słownej lub odwrotnie); zależność od płci (kobiety dojrzewają szybciej niż mężczyźni); akceleracja (przyspieszenie rozwoju w kolejnych pokoleniach); retardacja (zwolnione tempo rozwoju o podłożu biologicznym lub społecznym); stymulowanie rozwoju w wychowaniu i kulturze.

CZYNNIKI ROZWOJU:

  1. dziedziczenie i środowisko (czyli dojrzewanie i uczenie) współwystępują ;oba równie ważne.

  2. podmiotowość

  3. aktywność i reaktywność

  4. determinanty aktywności zewnętrzne (środowisko) i wewnętrzne(aktywność własna podmiotu)

Do zewnętrznych warunków aktywności zaliczamy: warunki środowiskowe, wymagania środowiskowe, wzorce środowiskowe(naśladowanie, modelowanie, identyfikacja, osoby znaczące, wychowanie). Najważniejsze : zamierzone.

Wewnętrzne warunki aktywności: możliwości jednostki (właściwości organiczne, już osiągnięty poziom rozwoju) , preferencje dotyczące form i rodzaju aktywności.

Determinanty zewnętrzne i wewnętrzne wyznaczają aktywność dziecka, która jest podstawowym czynnikiem wpływającym na rozwój.

SPOSOBY PATRZENIA NA ROZWÓJ : stadialny vs ciągły.

PODSTAWOWE OSIĄGNIĘCIA ROZWOJOWE W POSZCZEGÓLNYCH OKRESACH:

(por. Kornas-Biela w: Harwas-Napierała, Trempała, 2000, t. 2, s. 17-46; okres 1; por.Włodarski, Matczak 1998; okresy 2-6)

  1. OKRES PRENATALNY (przedurodzeniowy) - Okres dynamicznych zmian i rozwoju, podzielony na 3 trymestry (3x3 miesiące). Okres rozwoju prenatalnego stanowi integralną część naszego życia; doświadczenia tego okresu wpływają na to, jak później postrzegamy świat, myślimy, uczymy się, reagujemy emocjonalnie, śnimy, jaki mamy biorytm i dominujące samopoczucie

Charakterystyczny - intensywny przyrost tkanki tłuszczowej, dzięki czemu dziecko podwaja wagę. Dziecko pije około 1 litra płynu owodniowego dziennie. Wybrużdża się kora mózgowa, zachodzą procesy uczenia i zapamiętywania, nabywania nawyków, pojawiają się pierwsze emocje, behawioralna aktywność dziecka przejawem pierwotnych form umysłu.

  1. NIEMOWLĘCTWO (od ur. do 18 m-cy):

Narodziny inteligencji dziecka (zdolność do umysłowego antycypowania zdarzeń); początki uspołecznienia (zdolność do nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi):

  1. WIEK PONIEMOWLĘCY:

Odkrycie JA psychicznego, pośredniczenie kontaktów z rzeczywistością przez wyobrażenia i słowa:

  1. WIEK PRZEDSZKOLNY:

Początki sprawowania kontroli nad własnym zachowaniem zgodnie z wymaganiami dorosłych; umiejętność współdziałania z rówieśnikami:

  1. MŁODSZY WIEK SZKOLNY:

Zdobycie podstawowej wiedzy o świecie i sobie samym (wartościujące i normatywne elementy opisowe); opanowanie podstawowych środków poznawczych potrzebnych do porządkowania wiedzy; wejście w grupę rówieśniczą:

  1. WIEK DORASTANIA:

Integracja, samoświadomość, autonomia:

  1. DOROSŁOŚĆ (Przetacznik-Gierowska, Tyszkowa, 1996, t.1, s. 236-237)

0x01 graphic

Opracowała dr Ewa Kiliszek

Strona17



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
W 06. Periodyzacja rozwoju psychicznego. Okres prenatalny, Psychologia Rozwojowa (IPSIR)
W 06 Periodyzacja rozwoju psychicznego Okres prenatalny
Psychologia rozwoju człowieka- okres prenatalny, Pedagogika I, Psychologia rozwojowa
Periodyzacja rozwoju psychicznego
psychologia rozwojowa, człowiek w cyklu życia, okres prenatalny, perinatalny, wczesne dzieciństwo
Okres prenatalny - od poczęcia do narodzin - slajdy zespojone, Studia, Psychologia UW - materiały do
Okres Prenatalny-e, PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA
Fizyczne i psychiczne?chy okresˇw rozwojowych cz owieka od narodzin po ťmierŠ
2 Okres prenatalny Rozwój dziecka w ciągu 3 trymestrów
Wykład 2 okres prenatalny
Biologiczny rozwój niemowlęcia i okres poniemowlęcy
PD-06 - Stadia Rozwoju, Psychodynamiczna
Biomedyka 2 okres prenatalny [tryb zgodnosci]
Czynniki rozwoju psychicznego, pliki zamawiane, edukacja
wpływ ruchu na rozwój psychiczny człowieka, Dokumenty(2)
rozwój+osobowości+-+okres+poniemowlęcy, Biomedyczne podstawy opieki i wychowania
Okres Prenatalny

więcej podobnych podstron