Rozwój prenatalny, poród
i okres noworodkowy.
Czynniki warunkujące
ten rozwój.

Biomedyczne podstawy

rozwoju i wychowania

– ćwiczenia (2) – M.Zagroba

Okres prenatalny
(wewnątrzłonowy, śródmaciczny) :

38 - 42 tygodnie życia płodowego.

2 fazy:

1/ zarodkowa do 8 t.ż.,
2/ płodowa – 9 t.ż. do okresu porodu

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

2/ płodowa – 9 t.ż. do okresu porodu

To czas najszybszego tempa rozwoju

w ontogenezie, kiedy to metabolizm matki

decyduje o metabolizmie płodu.

Osiągane przyspieszenie rozwoju, szczególnie

nasilone w pierwszych 22 tygodniach życia

płodowego, jest nieporównywalne z żadnym

innym okresem życia!

Rozwój człowieka
od poczęcia do narodzin…

Poczęcie wymaga spełnienia bardzo wielu warunków. Co miesiąc

w organizmie kobiety dojrzewa jedna z 400 komórek jajowych,

gotowa do zespolenia się z jednym z około 250 - 500

milionów plemników, które akurat zostały wyprodukowane.

Z tych wielu milionów tylko jednemu uda się osiągnąć cel →
zespolenie z komórką jajową i poczęcie nowego człowieka.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

zespolenie z komórką jajową i poczęcie nowego człowieka.

Zapis wszystkich cech naszego organizmu dotyczących

budowy i funkcjonowania każdej komórki ciała, wyglądu

zewnętrznego, zdolności, temperamentu, predyspozycji

osobowościowych czy podatności na choroby zawarty jest

zatem w komórkach o miniaturowych rozmiarach:
w k. jajowej wielkości 15 setnych milimetra i o wadze jednej

milionowej części grama
oraz w plemniku, który mierzy 3 setne milimetra, a jego waga jest

mniejsza od wagi komórki jajowej 90 tysięcy razy.

Pierwszy trymestr rozwoju

Pierwszy miesiąc :

Pierwszy trymestr to okres najbardziej intensywnego

rozwoju. Z zapłodnionej komórki jajowej powstaje nowa

istota ludzka, która pod koniec 3-ego miesiąca przypomina

wyglądem miniaturowego człowieka i ma wszystkie,

funkcjonujące już, podstawowe narządy wewnętrzne.
Pierwszy miesiąc :

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Pierwszy miesiąc :

okres bardzo szybkich podziałów zapłodnionej komórki

wędrówka zapłodnionej komórki wzdłuż jajowodu do

macicy trwa około 7 dni

(w tym czasie mogą powstać dwa

jednojajowe bliźnięta)

i kończy ją zagnieżdżenie

zapłodnionej komórki w dobrze ukrwionym miejscu macicy

zarodek ludzki składa się z kilkuset komórek i ma kształt

wklęsłej kuli o średnicy około 0,14 mm (grubości kartki

papieru)

Pierwszy miesiąc (c.d.) :

W czasie 1-ego m-ca powstają zawiązki

poszczególnych układów:

-

13-ego dnia - zawiązki ukł.nerwowego

-

19-ego dnia powstaje cewa nerwowa, z której

rozwinie się rdzeń kręgowy i nerwy obwodowe;

w tym czasie tworzą się też oczy,

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

w tym czasie tworzą się też oczy,

- 21-ego dnia rurkowate serce pompuje krew.

W 4-tym tygodniu pojawiają się zawiązki

nerek, wątroby, trzustki, pęcherzyka

żółciowego, żołądka, jelit, płuc, tarczycy,

kończyn, oczu, uszu i nosa, otworu ustnego oraz

zaczątki 40 par mięśni położonych wzdłuż osi

ciała.

Okolica głowy i mózgu jest wyraźnie

zarysowana.

Po miesiącu :

Zarodek ludzki
jest już 10 tysięcy razy większy
niż był zaraz po poczęciu

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

niż był zaraz po poczęciu
osiąga ponad 0,5 cm długości
waży poniżej 1-ego grama
składa się z kilku milionów komórek…

Drugi miesiąc :

Jest to okres intensywnego tworzenia się organów.

W 5-tym tygodniu zarodek ludzki powiększa się o 3 mm. Pojawiają

się zawiązki dłoni i stóp, powiększa się głowa.

W 6-tym tygodniu głowa staje się największą częścią ciała. Pojawiają

się zawiązki zębów, zawiązki palców dłoni i stóp. Serce jest już

całkowicie uformowane.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

całkowicie uformowane.

Dziecko ma już 1,5 - 1,9 cm długości i waży 2 - 3 g.

W 7-mym tygodniu głowa powiększa się, a szyja wydłuża. Powstaje

zawiązek języka, małżowina uszna przybiera kształt odziedziczony po

rodzicach. Rozwijają się szczęki, żuchwa oraz górna warga. Oddzielają

się od siebie drogi moczowo-płciowe i przewód pokarmowy, a żebra

i kręgi kostnieją.

W badaniu mikroskopowym gruczołów płciowych można określić płeć.

Ledwo widoczne rączki i nóżki wykonują ruchy.

Bardzo intensywnie rozwija się oko.

Gdy dziecko kończy 7-my tydzień, mierzy już 2 cm.

Drugi miesiąc (c.d.) :

W 8-mym tygodniu głowa dziecka stanowi połowę

długości jego ciała. Pojawiają się rysy twarzy, kształtują

się powieki oraz zawiązki zębów mlecznych. Rączki są

rozłożone na boki, kończyny stają się smuklejsze. Serce

bije z częstotliwością 40 - 80 uderzeń na minutę.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

bije z częstotliwością 40 - 80 uderzeń na minutę.

Pod koniec 2-ego miesiąca życia dziecko osiąga wzrost

3 cm (od poczęcia zwiększyło swoje rozmiary aż 40 tysięcy

razy!). Waży 10 g.

Dziecko przypomina swoim wyglądem

miniaturowego człowieka o określonej płci.

Wszystkie podstawowe narządy wewnętrzne są już

ukształtowane, zajmują właściwe miejsca i pełnią swoje

funkcje. Dziecko może wykonywać ruchy.

Drugi miesiąc (c.d.) :

Kończy się zarodkowy (embrionalny),
a zaczyna płodowy okres rozwoju człowieka

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Trzeci miesiąc :

To okres rozpoczynającej się aktywności płodu.

W 9-tym tygodniu prostują się plecy, dzięki czemu głowa nie opada

już na brzuszek. Grubieją skóra i mięśnie, na skórze wyrasta meszek

płodowy, a na dłoniach i stopach pojawiają się zawiązki paznokci.

Doskonali się zmysł dotyku, np. powieka pod wpływem dotknięcia

zaciska się, a dłoń zwija w piąstkę.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

zaciska się, a dłoń zwija w piąstkę.

10-ty tydzień - dziecko przybiera na wadze do 7 g i rośnie o następne

1,5 cm. W tym czasie jego twarz przybiera dziecięce proporcje. Dziecko

ćwiczy swoje ruchy - przeciąga się, podskakuje, ziewa, dotyka ręką

różnych części głowy, rusza ustami. Ruch chroni jego ciało przed

przylgnięciem do macicy.

11-sty tydzień - dziecko ma już 6,3 cm długości i waży 9,5 g.

Niektóre narządy zaczynają się kształtować (np. struny głosowe), inne

doskonalą swoją budowę (np. tarczyca, jelita), jeszcze inne podejmują

swoje funkcje (np. trzustka zaczyna wydzielanie insuliny do krwi).

Trzeci miesiąc (c.d.) :

12-sty tydzień - dziecko ma około 7,5 cm wzrostu i waży 14 g

Na 6 m-cy przed narodzeniem dziecko zaczyna

przygotowywać się do oddychania, pobierania pokarmu

i wydawania głosu, co umożliwi mu samodzielną egzystencję

poza organizmem matki.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

poza organizmem matki.

Szczególnie intensywna jest aktywność ruchowa dziecka.

Może ono ruszać się nieprzerwanie przez 7,5 minuty, natomiast

odpoczywa najwyżej 5,5 minuty.

Śmiech, kichanie, kaszel matki pobudzają jego aktywność -

dziecko unosi się i opada, podciąga i prostuje ręce i nogi, rusza

biodrami, stopami i palcami, obraca głową, otwiera i zamyka

usta, rusza gałkami ocznymi, ściąga "brwi", robi grymasy

mięśniami twarzy.

Trzeci miesiąc (c.d.) :

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Drugi trymestr rozwoju

Zakończyło się już tworzenie organów.

Rozwój w tym trymestrze to przede wszystkim
intensywny wzrost oraz duże tempo zmian
układu nerwowego.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

układu nerwowego.

Doskonalą się zdolności ruchowe i zmysłowe.

Dziecko jest już w tym okresie bardzo aktywne,
a przestrzeń wokół niego pozwala mu na
nieskrępowane i wszechstronne ćwiczenia
ruchowe, wyczuwalne już przez matkę.

Czwarty miesiąc :

To okres najszybszego tempa wzrastania płodu; zmieniają

się jego proporcje.

Dziecko rozpoczyna go ważąc 28 g, od czubka głowy do

siedzenia mierzy 9 cm. Jest to miesiąc szczególnie

intensywnego przyrostu ciężaru (do 20 dkg) oraz długości

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

intensywnego przyrostu ciężaru (do 20 dkg) oraz długości

(do ok. 15 cm, od głowy do pięt ma 25 cm).

Narządy wykonują już wiele funkcji,

np. serce przepompowuje dziennie ok. 30 litrów krwi.

Życie dziecka nadal jednak jest uzależnione od sprawności

łożyska. Jest to "chemiczne laboratorium" powstałe między

dzieckiem a matką, i spełnia czynności życiowe, które po

urodzeniu podejmą już samodzielnie układy oddechowy,

pokarmowy, wydzielniczy i dokrewny.

Czwarty miesiąc (c.d.) :

Dziecko nadal intensywnie ćwiczy

ruchy związane z funkcjami życiowymi

ważnymi po urodzeniu: oddychaniem,

ssaniem.

Wrażliwe jest na smak wód

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Wrażliwe jest na smak wód

płodowych.

Między 14-stym i 15-stym tygodniem

cała powierzchnia jego ciała reaguje

na dotyk, dlatego duży ucisk na

brzuch matki wywołuje u dziecka

reakcję przeciwstawienia: płód zwija

się, okręca wokół własnej osi, kopie.

Piąty miesiąc :

Dziecko mierzy około 25 cm i waży 40 dkg.

W jego rozwoju fizycznym można odnotować ciekawe zjawiska,

np. porost włosów, brwi i rzęs, pojawienie się paznokci, słyszalne

uchem tony serca.

Dziecko prowadzi bardzo czynne życie, ale stopniowo jego

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Dziecko prowadzi bardzo czynne życie, ale stopniowo jego

aktywność staje się regularna i zmienia się cyklicznie.

Na przełomie 5-ego i 6-ego m-ca nabywa umiejętności

funkcjonowania w dwóch stanach: czuwania i snu.

Sposób poruszania się dziecka zaczyna mieć indywidualne cechy,

o których decyduje odziedziczony temperament

oraz tryb życia matki i jej aktywność,

według której dziecko nabywa nawyki w tym zakresie.

Piąty miesiąc (c.d.) :

Matka może już stwierdzić, że dziecko śpi, ma czkawkę, kopie, obraca

się, przeciąga się po śnie lub energicznie szuka wygodnej dla siebie

pozycji.

Może też stymulować jego ruchy przez pocieranie lub stukanie

w powłoki brzuszne.
Dziecko nadal ćwiczy sprawności życiowe, które będą mu potrzebne

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Dziecko nadal ćwiczy sprawności życiowe, które będą mu potrzebne

po opuszczeniu łona matki, np. od 17-ego tygodnia pojawiają się

ćwiczenia ruchów ssących warg.

Intensywność połykania wód płodowych zależy od uczucia głodu,

samopoczucia dziecka i od ich smaku: nieprzyjemny smak (słony,

kwaśny, gorzki) → hamuje połykanie. Im słodsze wody → tym dziecko
wolniej je połyka, dokładniej smakując, a jego serce bije szybciej.

Dziecko reaguje też na nagłą wibrację i silne dźwięki, na zmiany

temperatury oraz oświetlenia wnętrza macicy przyśpieszeniem akcji

serca, zmianą pozycji ciała oraz zwiększeniem ruchliwości.

Piąty miesiąc (c.d.) :

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Szósty miesiąc :

To okres, w którym proporcje ciała dziecka zbliżają się do tych,

jakie będą je charakteryzować przy urodzeniu.

Osiąga ono prawie 28 cm wzrostu i waży od 500 do 700 g.

Maź płodowa pokrywa obficie skórę i chroni ją przed

stwardnieniem i zmacerowaniem przez sole mineralne zawarte

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

stwardnieniem i zmacerowaniem przez sole mineralne zawarte

w płynie owodniowym.

Nadal brak tkanki tłuszczowej.

Wytwarzają się wiązadła stawowe, szkielet intensywnie kostnieje,

rosną włosy i paznokcie.

Dziecko magazynuje produkty potrzebne mu do wzrostu i życia

poza łonem matki.

Dojrzewają narządy wewnętrzne oraz układ nerwowy.

Wyraźnie pojawiają się dwa stany aktywności: czuwania i snu.

Szósty miesiąc (c.d.) :

Pod koniec 6-ego miesiąca stopniowo

otwiera się szpara powiekowa. Reakcja

na silny strumień światła staje się

coraz wyraźniejsza: jeśli przestrzeń

macicy nagle się rozświetli, dziecko

odbiera to jako błyski i reaguje

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

odbiera to jako błyski i reaguje

odwróceniem się od źródła światła,

przyśpieszeniem akcji serca, wzmożoną

ruchliwością.

W 24-tym tygodniu około 50 proc.

dzieci reaguje na silny dźwięk

opóźnioną reakcją przestrachu.

Wcześniaki urodzone w szóstym

miesiącu ciąży wspomagane

najnowocześniejszą aparaturą

są już w stanie przeżyć!

Trzeci trymestr rozwoju

26-sty tydzień - barierą stanowiącą
o możliwości przeżycia wcześniaków jest
rozwój płuc.

Choć ukształtowały się już w 19.
tygodniu ciąży, dopiero teraz zaczynają

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

tygodniu ciąży, dopiero teraz zaczynają
wytwarzać surfaktant - substancję,
która wyściela pęcherzyki płucne od
środka i zapobiega ich sklejaniu się -
dzięki niej pęcherzyki nie zapadają się.

Dziecko zaczyna gromadzić pod skórą
zasoby tłuszczu, ale nadal jest
chudziutkie i drobniutkie:
mierzy 23 cm i waży około 900g.

Trzeci trymestr rozwoju
(c.d.) :

27-my tydzień - dziecko osiągnęło wagę pełnego kilograma. Skulone

mierzy około 24 cm, a od czubka głowy do dużego palca stopy ma

34 cm. Otwierają się sklejone powieki.

28-my tydzień - na powierzchni mózgu zaczynają się formować

charakterystyczne bruzdy i zwoje. Na szczuplutkiej buzi widać wyraźnie

brwi i rzęsy, na głowie - strzechę ciemnych włosów. Dziecko urosło

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

brwi i rzęsy, na głowie - strzechę ciemnych włosów. Dziecko urosło

o kolejny centymetr i utyło o kolejne 100g, ale nadal nie ma dość

podskórnej tkanki tłuszczowej.

29-ty tydzień - tłuszcz odkładany pod skórą chroni dziecko przed

utratą ciepła i pozwala regulować temperaturę. Warstwa białego

tłuszczu pod skórą sprawia, że nieco się ono wygładza i wybiela.

System nerwowy jest już rozwinięty. Dziecko bardzo dużo śni: 70-80

proc. czasu snu to tzw. faza REM - taka faza snu u dorosłych to czas

marzeń sennych.

Dziecko waży 1250 g i mierzy 26 cm

(z wyprostowanymi nóżkami - 37cm).

Trzeci trymestr rozwoju
(c.d.) :

31-szy tydzień - pępowina

ma średnicę 1 cm. W momencie

narodzin będzie miała 35-60 cm

długości i średnicę 2cm.

W pępowinie mieszczą się trzy

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

W pępowinie mieszczą się trzy

naczynia krwionośne łączące

dziecko z łożyskiem:
jednym odprowadzana jest krew

z produktami przemiany materii,
dwa dostarczają natlenioną krew

z substancjami odżywczymi.

Duży skok wagi - do 1600g -

i kolejny centymetr długości ciała.

Trzeci trymestr rozwoju
(c.d.) :

32-gi tydzień - płuca potrafią się rozprężać i mają

wystarczającą powierzchnię, by umożliwić przechodzenie tlenu

do krwi po narodzinach.

Dziecku jest ciasno, nie ma już prawie miejsca na podskoki

i tańce. Teraz jego ruchy mogą być dla matki bolesne. Znów duży

przyrost wagi - do 1800g. W ostatnich tygodniach ciąży waga

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

i tańce. Teraz jego ruchy mogą być dla matki bolesne. Znów duży

przyrost wagi - do 1800g. W ostatnich tygodniach ciąży waga

dziecka rośnie tylko dzięki coraz grubszej tkance tłuszczowej.

Dziecko mierzy 29 cm (41 cm z wyprostowanymi nogami).

33-ci tydzień - wykształcił się odruch zwężania źrenic pod

wpływem światła. Dziecko waży pełne 2 kg, urosło kolejne 3 cm.

34-ty tydzień - dziecko już tylko rośnie i ćwiczy potrzebne mu

po drugiej stronie brzucha umiejętności, np. 80 proc. czasu

spędza wdychając i wydychając wody płodowe.

Waży około 2300g i ma 32cm długości.

Trzeci trymestr rozwoju
(c.d.) :

35-ty tydzień - dziecko nadal obrasta w tłuszczyk, czas spędza

we śnie. Prawdopodobnie nie śnią mu się obrazy, ale dźwięki,

dotyk i ruch.

Waży teraz ponad 2,5 kg, mierzy 33 cm (po rozprostowaniu

nóżek aż 45 cm). Całkowicie wypełnia brzuch matki.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

nóżek aż 45 cm). Całkowicie wypełnia brzuch matki.

36-sty tydzień - waga około 2800 g, długość od ciemienia do

siedzenia 34 cm. Wokół życiowych narządów nagromadziła się

brązowa tkanka tłuszczowa (dostarczająca ciepła), a pod skórą

jest już gruba warstwa białej tkanki tłuszczowej (utrzymującej

ciepło). Zanika meszek i maź płodowa (jeszcze tylko trochę jej

zostaje w fałdach skóry i na plecach). Dziecko połyka zrzucony

meszek i martwe komórki. To właśnie one osadzą się w jelitach

i zostaną wydalone w postaci smółki.

Trzeci trymestr
rozwoju (c.d.) :

Maluch przygotowuje się do narodzin - główka może

się już kierować w stronę kanału rodnego, co sprawia,

że dno macicy się obniża.

37-my tydzień - dziecko ma około 47 cm wzrostu,

waży prawie 3 kg. Nadnercza zaczynają wytwarzać kortyzon - hormon,

który ma wpływ na pracę płuc. Teraz są one już w pełni przygotowane

do oddychania.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

do oddychania.

Poród w kolejnym, trzydziestym ósmym tygodniu to już poród

o czasie!

38-my tydzień - dziecko utyło o kolejne 100g. Główka wstawiła się

w miednicę (tylko w 3 % wszystkich ciąż przodują nóżki lub pośladki).

39-ty tydzień - jeszcze centymetr wzrostu i 150g wagi.

40-sty tydzień - typowy kandydat na noworodka ma teraz

z wyprostowanymi nóżkami około 50 cm wzrostu i waży około 3,5 kg.

W ostatnich 3 m-cach ciąży masa płodu podwoiła się, a jego dł.

zwiększyła o ok. 18 cm !

Dziecko jest gotowe
do narodzin !!!

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Poród

zjawisko fizjologiczne – 3 fazy:

1/ wstępne skurcze macicy, aż do rozwarcia ujścia szyjki
macicy i tzw. ustalenia się główki, czyli wejścia jej do
kanału rodnego

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

kanału rodnego

2/ przejście główki, a za nią całego ciała przez kanał
rodny, z wykonaniem przy tym 3 obrotów

3/ urodzenie łożyska – odkleja się ono pod wpływem
skurczów macicy i zostaje wydalone na zewnątrz

Czas trwania porodu różny – dłuższy u tzw. pierwiastek

Po urodzeniu

Dziecko nadal połączone z matką pępowiną, nadal
odbywa się krążenie łożyskowe.

Pierwszy wdech dziecka powoduje upowietrznienie
pęcherzyków płucnych, płuca po kilku wdechach

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

pęcherzyków płucnych, płuca po kilku wdechach
są już gotowe całkowitego przejęcia funkcji
zasadniczej – dostarczania tlenu.

Dziecko oddycha samodzielnie, ustaje tętnienie
pępowiny i następuje jej przecięcie i podwiązanie
(w celu obkurczenia naczyń).

Poród –

przeżycie dla dziecka (szok termiczny-
różnica temperatur między ciałem matki
a środowiskiem zewn. ok. 15

0

C; hałas;

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

a środowiskiem zewn. ok. 15 C; hałas;
światło)

oraz dla matki (szok poporodowy – zab.
psych. – tzw. psychoza poporodowa –
niechęć do dziecka)

Narodziny dziecka

można uważać (…)
za doświadczenie niebezpieczne i bolesne,
ciekawe i zajmujące,

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

ciekawe i zajmujące,
zwyczajne i umiarkowanie ryzykowne
lub takie, któremu towarzyszą
ogromne nadprzyrodzone niebezpieczeństwa.

/Margaret Mead, Newton, 1967/

Okres noworodkowy

– 28 dni życia dziecka - okres adaptacji narządów
do pełnego podjęcia czynności w samodzielnym
życiu dziecka po urodzeniu!

W zależności od tygodnia ciąży, w którym nastąpił
poród, dzielimy noworodki na:

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

W zależności od tygodnia ciąży, w którym nastąpił
poród, dzielimy noworodki na:

noworodki urodzone przedwcześnie (wcześniaki) -
urodzone między 22 a 37 tyg. ciąży, z masą ciała 501-
2500g

noworodki donoszone - urodzone między 38 a 42 tyg. ciąży
(dł. 50-52 cm; masa 3,0-3,5 kg),

noworodki przenoszone - urodzone po 42 tyg. ciąży.

Noworodek donoszony

urodzony między 38 a 42 tyg. ciąży

O jego dojrzałości świadczą :

dobry rozwój tkanki podskórnej

różowa skóra

meszek płodowy zachowany

w okolicy ramion i grzbietu

Są to biologiczne kryteria

donoszenia płodu

,

o wiele

bardziej istotne

niż tzw.

kliniczne, oparte na ocenie masy

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

w okolicy ramion i grzbietu

dobrze rozwinięte chrząstki

małżowin usznych

miejsce odejścia pępowiny

umieszczone pośrodku między

wyrostkiem mieczykowatym

a spojeniem łonowym

u dziewczynek wargi sromowe

większe zakrywają mniejsze

u chłopców jądra są w mosznie.

kliniczne, oparte na ocenie masy

i długości ciała:

masa ciała powinna być większa

niż 2500 g (średnio 3000-3500g)

długość ciała ok. 50-52 cm

dł. ciemieniowo-siedzeniowa

– 35 cm

obwód głowy 34-36 cm

(1-2 cm > niż obwód klatki

piersiowej).

Charakterystyka
okresu noworodkowego :

Typowe proporcje ciała :

duża głowa, część mózgowa czaszki > od części twarzowej

obwód głowy > od obwodu klatki piersiowej

na szczycie głowy wyczuwalna jest miękka przestrzeń - tzw. ciemiączko

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

na szczycie głowy wyczuwalna jest miękka przestrzeń - tzw. ciemiączko

duże, w obrębie tylnej części głowy - ciemiączko małe

szyja krótka, mało ruchoma

długi tułów

klatka piersiowa beczkowata

duży brzuszek, wysklepiony powyżej poziomu klatki piersiowej

krótkie kończyny, zgięte w stawach, o dość dużych dłoniach i stopach

środek ciężkości powyżej pępka (dorosły-spojenie łonowe)

cecha

0

1

2

Czynność
serca

brak

wolna, poniżej 100 /min

powyżej 100/min

Oddech

brak

wolny,
nieregularny

regularny,
głośny krzyk

W 1 i 5 minucie po urodzeniu ocenia się
stan noworodka wg skali Wirginii Apgar,
która uwzględnia 5 cech:

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Napięcie
mięśni

brak napięcia,
wiotkość

słabe napięcie, kończyny lekko
zgięte, pojedyncze ruchy

napięcie prawidłowe, kończyny
w zgięciu, żywe ruchy

Reakcja
na bodźce

brak

grymasy

kichanie, kaszel, krzyk

Ukrwienie
skóry

sinica uogólniona
albo bladość

sinica kończyn,
różowy tułów

całe ciało różowe

Suma ogólna punktów określa stan noworodka:
dobry (8-10 pkt.), średni/zagrożony (4-7 pkt.), ciężki (0-3 pkt.);
7 → liczba graniczna :

rokowanie wątpliwe < 7 < rokowanie dobre

Okres noworodkowy (c.d.):

Gwałtowna utrata ciepła po porodzie
(duża powierzchnia ciała w stosunku do masy)

Zarówno oziębienie, jak i przegrzanie noworodka
to stres termiczny !!!

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

to stres termiczny !!!

Może prowadzić do ↑ zachorowalności i umieralności!!!
Zapobieganie utracie ciepła :

Po porodzie wysuszenie skóry ciepłą pieluszką

Wszystkie czynności wykonywane pod promiennikiem
ciepła

Temperatura na oddziale noworodkowym 24

0

C

Okres noworodkowy (c.d.):

Pierwsze 4 tyg. życia dziecka stanowią

okres adaptacji ustroju do samodzielnego życia

poza organizmem matki przez:

ustalenie krążenia pozapłodowego,

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

ustalenie krążenia pozapłodowego,

uruchomienie samodzielnego oddychania,

opanowanie aktu ssania oraz czynności trawienia

i wchłaniania,

uruchomienie wydalania kału i wydzielania moczu,

opanowanie zdolności utrzymania właściwej

ciepłoty ciała.

Okres noworodkowy (c.d.):

Fizjologiczne procesy adaptacyjne :

1/ Fizjologiczny spadek
masy ciała

(do 10% wagi urodzeniowej)
→ w ciągu pierwszych 4-5 dni

życia, wyrównanie następuje

2/ Tzw. żółtaczka
fizjologiczna

(w 2-3 dobie)

ustępuje samoistnie ok. 10 dnia
życia, nie przekraczając stężenia
10-12 mg% (170 mmol/1)

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

życia, wyrównanie następuje
w ciągu 7-10 dni.

Jest spowodowany m.in.:

utratą wody przez skórę, płuca

oddaniem moczu

wydalaniem smółki

utratą mazi płodowej

rozpadem zapasów glikogenu
i tłuszczów w 1-szych dniach życia.

10-12 mg% (170 mmol/1)
bilirubiny pośredniej we krwi.

Jest wynikiem przejściowej
niewydolności enzymatycznej
wątroby (niedobór transferazy
glukuronowej) oraz zwiększonego
rozpadu krwinek czerwonych
w pierwszych dniach życia.

Okres noworodkowy (c.d.):

Fizjologiczne procesy adaptacyjne :

3/ Smółka

-

pierwsze stolce,

jakie oddaje noworodek

(zawartość jelitowa płodu,

powstaje ok. 4 m-ca życia

płodowego),

4/ Reakcja na wpływy

hormonalne matki

(estrogeny, androgeny, prolaktyna)

dziewczęta i chłopcy - obrzmienie

brodawek piersiowych,

z wydzielaniem niekiedy

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

płodowego),

od 4-10 dnia życia pojawiają się

tzw. stolce przejściowe - 10-12,

a nawet 14/dobę - płynne,

wyglądają jak stolce

biegunkowe, ale stan dziecka

dobry, brak objawów

odwodnienia

dopiero od końca pierwszego

tygodnia życia - typowe stolce

papkowate.

z wydzielaniem niekiedy

niewielkich ilości mleka

dziewczęta – krwawienia z pochwy,

obrzęk warg sromowych

i łechtaczki

chłopcy - powiększenie gruczołu

krokowego

5/ Rumień fizjologiczny -

zaczerwieniona skóra

spowodowana rozszerzeniem

naczyń, max. 1-2 doba

Okres noworodkowy (c.d.):

Noworodek – matka → stały, bezpośredni kontakt

już od chwili urodzenia dziecka :

w czasie porodu wydzielane są hormony (oksytocyna,

β-endorfina) → wywołują stan wzajemnego uwrażliwienia,
skutkującego m.in. spontanicznym karmieniem piersią
już po 15 minutach występują ruchy ssące warg i języka,

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

już po 15 minutach występują ruchy ssące warg i języka,

po 20 ssanie własnej dłoni, po 30 – nasilone odruchy

szukania i pełzania w kierunku brodawki piersi matki

oraz jej ssanie

kontakt skóra-do-skóry zaraz po porodzie jest

czynnikiem, który korzystnie wpływa na sposób adaptacji

noworodka do środowiska zewnętrznego, pozwala umocnić

więź z matką oraz sprzyja wydłużeniu okresu karmienia

piersią

Okres noworodkowy (c.d.):

bezpośredni po porodzie cielesny kontakt z matką (również jako

źródłem ciepła) sprzyja uzyskaniu przez noworodka

↑

temperatury ciała,

wolniejszej akcji serca i częstości oddechów,

↑

poziomowi glukozy

dalszy kontakt z matką i najbliższym otoczeniem – niezwykle istotny dla

prawidłowego rozwoju
Odporność noworodka jest bierna, zależna od przekazania

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Odporność noworodka jest bierna, zależna od przekazania

przeciwciał matki przez łożysko (immunoglobuliny klasy IgG) i od stanu

jej odporności. Wiąże się z tym zwiększona wrażliwość noworodków na

zakażenia oraz niezdolność umiejscowienia zakażenia.

Z powodu niedojrzałości kory mózgowej noworodek przesypia

w ciągu doby ok. 20 godzin. Czynność OUN w okresach czuwania

polega na czynnościach odruchowych bezwarunkowych (odruch

źreniczny, ssania, połykania, szukania, kichania, odruch na światło).

Ruchy noworodka są nieskoordynowane, naprzemienne i bezcelowe

(tzw. ruchy błędne).

Karmienie noworodków

Karmienie naturalne → najbardziej fizjologiczne i optymalne
pożywienie dla dzieci urodzonych po 31 tygodniu ciąży,

z masą ciała > 1500 g zarówno pod względem energetycznym,

jak i odżywczym

Noworodki z masą ciała<1500g

→ pokarm kobiecy wzbogacony

podażą białka, Ca, P, Na i witamin

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

podażą białka, Ca, P, Na i witamin

W razie konieczności → karmienie sztuczne (odżywka, mieszanki
mleczne, mleko modyfikowane), wzorowane na mleku kobiecym

Karmienie noworodka - bezpośrednio po porodzie – ułożenie na

brzuchu matki

→

pokarm matki

Rodzaje pokarmu kobiecego:

Siara - 1-5 dni laktacji (wysoka zawartość białka i sIgA)

Mleko przejściowe 6-15 dni (nadal wysoka zawartość białka)

Mleko dojrzałe >15 dni (niższa zawartość białka, wyższa tłuszczu)

Przeciwwskazania
do karmienia piersią :

Ze strony matki:

Zakażenie HIV (ale nie HBV)

Stosowanie niektórych leków (barbiturany, leki p/wirusowe)

Czynna gruźlica

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Ze strony dziecka:

Galaktozemia

Fenyloketonuria

Choroba syropu klonowego

Wrodzona nietolerancja laktozy

Brak odruchu ssania (p/wskazanie względne → pokarm matki
podawany sondą)

Zalety karmienia piersią :

W siarze zawarte są, obok białka, soli mineralnych i tłuszczów, także

p/ciała z grupy IgA, które przenikają na powierzchnię błon śluzowych

noworodka, zabezpieczając go przed drobnoustrojami i toksynami

siara zgromadzona w piersi matki przed porodem zawiera również

komórki aktywne immunologicznie, w tym makrofagi i limfocyty,

produkujące lizozym i laktoferynę → zapobiegają infekcjom

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

produkujące lizozym i laktoferynę → zapobiegają infekcjom
i uczuleniom

karmienie piersią sprzyja rozwojowi flory bakteryjnej niemowlęcia (np.

bifidobakterii), co ogranicza rozwój szkodliwych bakterii w jego jelitach

↓ ryzyka alergii i rozwoju chorób cywilizacyjnych

optymalne dostarczanie energii i składników odżywczych

korzystny wpływ na rozwój psychomotoryczny i emocjonalny

(matki i dziecka)

korzystny wpływ na zdrowie kobiet (↓ ryzyka raka piersi i jajników)

jest wygodne, tanie, proste i szybkie – oszczędza czas i pieniądze

Okres noworodkowy uważa się za
zakończony

, jeśli nastąpi wyrównanie

spadku masy ciała, ustąpienie żółtaczki,

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

spadku masy ciała, ustąpienie żółtaczki,
odpadnięcie kikuta pępowiny i zagojenie
rany, ustąpienie wpływów hormonalnych
matki, przystosowanie do nowych
warunków życia i usamodzielnienie się
młodego organizmu.

Wybrane stany zagrożenia życia
noworodka :

Niedotlenienie = zamartwica

Przyczyny niedotlenienia =

zamartwicy noworodków :

Ze strony matki: schorzenia ukł.

oddechowego (zapalenia płuc,

gruźlica, astma); choroby serca

(niewydolność serca); choroby

Następstwa

niedotlenienia :

Wielonarządowe zaburzenia

– trwałe uszkodzenie OUN,

które objawia się

w późniejszym życiu:

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

(niewydolność serca); choroby

nerek; nadciśnienie; cukrzyca;

zatrucie ciążowe

Zależne od płodu: infekcje płodu,

wady wrodzone, konflikt serologiczny

Ze strony popłodu: łożysko

przodujące, skurcze macicy, ucisk

na pępowinę, wypadnięcie pępowiny,

przedwczesne odpłynięcie wód

płodowych

Patologiczny poród: przedłużenie

porodu

w późniejszym życiu:

mózgowe porażenie

dziecięce

opóźniony rozwój umysłowy

upośledzenie narządu słuchu

i wzroku

padaczki

3-5 / 1000 noworodków

donoszonych

60% wcześniaków

Czynniki genetyczne
wpływające na rozwój
wewnątrzmaciczny dziecka

W jądrze każdej komórki człowieka znajduje się

46 chromosomów (23 pary) zawierających kwas DNA

(mat. genetyczny, w którym zapisane są wszystkie cechy

dziedziczne człowieka)

Z tych 46 ch. 22 pary to autosomy, a pozostałe dwa to

ch. płciowe: u kobiet dwa ch. X (XX) a u mężczyzn jeden ch. X

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

ch. płciowe: u kobiet dwa ch. X (XX) a u mężczyzn jeden ch. X

i jeden ch. Y (XY)

Każda osoba dziedziczy jeden ch. z każdej pary od swojej matki

i jeden od ojca

Komórka jajowa ma 23 ch. = genom matczyny – zawiera on

po jednym autosomie z każdej pary i jeden ch. X

Plemnik ma 23 ch. = genom ojcowski – zawiera on po jednym

autosomie z każdej pary i jeden ch. określający płeć:

jeśli jest to ch. X – z zarodka powstanie kobieta;

jeśli ch. Y – z zarodka powstanie mężczyzna

Czynniki genetyczne
wpływające na rozwój
wewnątrzmaciczny dziecka (c.d.) :

Zaburzenia chromosomowe są częste u człowieka – stwierdza się je w

ok. 50% samoistnych poronień i w ok. 8% rozpoznanych ciąż

Mogą dotyczyć liczby chromosomów w komórce

(np. 47 – trisomia – Zespół Downa)

Nieprawidłowości mogą także dotyczyć ich struktury (utrata części

chromosomu, zdwojenie, przemieszczenie części jednego chromosomu

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

chromosomu, zdwojenie, przemieszczenie części jednego chromosomu

na drugi)

Zaburzenie wywołane genem recesywnym (oboje rodzice są

nosicielami uszkodzonego genu):

– fenyloketonuria - zab. metabolizmu, gdzie dziecko już od urodzenia

nie może przetwarzać aminokwasu fenyloalaniny, stanowiącego m.in.

składnik mleka

- mukowiscydoza – dziecku jest brak enzymu zapobiegającego się

osadzaniu śluzu w płucach i ukł. pokarmowym

Czynniki genetyczne
wpływające na rozwój
wewnątrzmaciczny dziecka (c.d.) :

Zaburzenia sprzężone z płcią:

- daltonizm – niezdolność odróżniania barw,

w większości dotyczy mężczyzn; przyczyną jest gen

recesywny na ch. X

- hemofilia – brak subst. powodującej krzepnięcie krwi;

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

- hemofilia – brak subst. powodującej krzepnięcie krwi;

nosicielkami są kobiety, chorują mężczyźni

Zaburzenia chromosomalne odpowiedzialne są za znaczną

część wad wrodzonych, odgrywają także istotna rolę

w wielu chorobach nowotworowych

Cz. genetyczne (wskutek współdziałania wielu genów wraz

z cz. środowiskowymi) mogą przyczyniać się do innych

chorób, np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

1/ tryb życia matki w czasie ciąży

(ruch, sen,

doznania psychofizyczne – stres matki):

- b. ważna jest kontrolowana i optymalna
aktywność fizyczna matki, przeciążenie pracą może

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

aktywność fizyczna matki, przeciążenie pracą może
powodować skutki ujemne - intensywna praca
fizyczna kobiety ciężarnej powoduje ograniczenie
dopływu krwi do płodu (niedotlenienie)
oraz ↓ poziomu cukru we krwi (hipoglikemię)

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

2/ odżywianie się matki:

białkowo-energetyczne niedożywienie matki

w czasie ciąży i karmienia piersią może prowadzić

do opóźnienia rozwoju umysłowego dziecka

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

do opóźnienia rozwoju umysłowego dziecka

niedobory żelaza, wapnia, witamin (B, C, D)
→ mogą upośledzać rozwój płodu

otyłość kobiety w okresie poprzedzającym

ciążę jest czynnikiem wpływającym na

występowanie otyłości u dziecka w okresie

pokwitaniowym

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

3/teratogenne oddziaływanie niektórych

leków :

Leki cytostatyczne (stosowane w leczeniu ch.

nowotworowych); hormony (szczególnie

kortykosteroidy); nadmiar witaminy A

mogą

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

nowotworowych); hormony (szczególnie

kortykosteroidy); nadmiar witaminy A → mogą
powodować wodogłowie, rozszczep kręgosłupa,

podniebienia, deformacje kończyn

Antybiotyki (zwłaszcza tetracykliny)

Leki działające na OUN (uspokajające, nasenne,

p/bólowe), np.: Thalidomid → dzieci z fokomelią
- niedorozwojem kończyn

fokomelia

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

zakażenia płodu przez wirusy, bakterie
i pierwotniaki

→ przechodzące przez łożysko

drobnoustroje chorobotwórcze mogą wywoływać
poronienie, przedwczesny poród lub wady

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

poronienie, przedwczesny poród lub wady
rozwojowe, np.:

szkodliwy wpływ wirusa różyczki → na rozwój ukł.
krążenia (wady serca), wady rozwojowe: zaćma,
niedorozwój ucha zewnętrznego i wewnętrznego
powodujący głuchotę, niedorozwój umysłowy

pierwotniaki (Toxoplasma gondii) → wady rozowjowe

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

promieniowanie rtg

→ szczególnie

niebezpieczne dla komórek, które są
w okresie intensywnego rozplemu

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

w okresie intensywnego rozplemu
(k.szpiku, rozrodcze, chrząstka wzrostowa)

związki chemiczne

(zanieczyszczenie

środowiska naturalnego przez przemysł,
środki ochrony roślin) → mogą być
przyczyną wad wrodzonych

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

picie alkoholu

FAS - Fetal Alkohol Syndrome – Alkoholowy
Zespół Płodowy
FAE - Fetal Alkohol Effects - Alkoholowy

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

FAE - Fetal Alkohol Effects - Alkoholowy
Efekt Płodowy

alkohol b.łatwo przenika przez łożysko, dostając się
do krwiobiegu dziecka, po upływie 40 do 60 minut
od spożycia alkoholu przez matkę, jego stężenie
w krwiobiegu płodu jest równe stężeniu alkoholu
we krwi matki

spożycie alkoholu w ciąży

w I trymestrze

w II trymestrze

w III trymestrze

uszkadza mózg
osłabia rozwój

osłabia rozwój mózgu
powoduje poronienia

osłabia rozwój mózgu
i płuc

picie alkoholu

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

osłabia rozwój
komórek
atakuje główne organy
płodu takie jak serce czy
nerki
prowadzi do
deformacji twarzy
powoduje poronienia

powoduje poronienia
zagrażające życiu matki
uszkadza mięśnie,
skórę, gruczoły, kości i
zęby

i płuc
prowadzi do
zaburzenia rozwoju
wzrostu

picie alkoholu

właściwości FAS/FAE - nie wszystkie dzieci
z FAS/FAE są do siebie podobne i skutki spożywania
alkoholu w czasie ciąży mogą być różne.

Zależy to od okresu ciąży, w którym alkohol został spożyty,
od diety kobiety, jej wieku i kultury picia.

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Zależy to od okresu ciąży, w którym alkohol został spożyty,
od diety kobiety, jej wieku i kultury picia.

Typowe dziecko z FAS/FAE wykazuje behawioralne,
psychiczne i fizyczne problemy odbiegające od normy.
Poniższe cechy są najbardziej charakterystyczne dla dzieci
z FAS/FAE, jednak nie każde dziecko będzie posiadało
je wszystkie naraz.

Fizyczne właściwości FAS i FAE

wady wzrostu dziecka

deformacje twarzy

inne pojawiające się

zaburzenia

•

niska masa urodzeniowa

•

niska masa ciała

w stosunku do wieku

•

małe, szeroko rozstawione

oczy

•

skrócone szpary powiekowe

•

niepowodzenia

w prosperowaniu

•

nierozwinięte paznokcie

picie alkoholu

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

w stosunku do wieku

•

mała głowa

•

niedobór wzrostu

•

zaburzenia rozwojowe

•

skrócone szpary powiekowe

•

opadające powieki

•

krótkowzroczność

•

zez

•

krótki zadarty nos

•

brak rynienki podnosowej

•

brak czerwieni wargowej

•

spłaszczony środek twarzy

•

słabo rozwinięta szczęka

•

duże lub źle ukształtowane

uszy

•

wąskie czoło

•

nierozwinięte paznokcie

u rąk i nóg

•

krótka szyja

•

słaba koordynacja

wzrokowo- ruchowa

•

problemy ze słuchem

•

anormalności stawów

i kości

Psychiczne i behawioralne problemy dziecka z FAS i FAE

problemy z zachowaniem

problemy z nauką

zachowania społeczne

•

nadaktywność

•

nieustępliwość

•

pasywność

•

impulsywność

•

drażliwość

•

problemy ze snem

•

złośliwość

•

słaba pamięć

•

kłopoty z myśleniem

(zwłaszcza abstrakcyjnym i
przyczynowo- skutkowym)

•

niezdolność przetwarzania

informacji

•

dziecko pomimo, że posiada

•

nieodpowiednie zachowania

społeczne

•

niedojrzałość społeczna

i emocjonalna

•

niezdolność analizowania

skutków własnego
postępowania

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

•

złośliwość

•

nadwrażliwość na dotyk

i dźwięk

•

trudności z adaptacją

•

problemy z organizacją

•

niska samoocena

•

trudności z samokontrolą

•

łatwość popadania

w stany depresyjne

•

problemy z absencją

•

problemy ze sferą seksualną

•

dziecko pomimo, że posiada

określony zasób informacji,
nie potrafi ich wykorzystać w
konkretnej sytuacji

•

nauka niesystematyczna,

przeplatana okresami, w
których dziecku łatwo jest
przyswoić nowe informacje z
okresami, w których ma ono
problemy z zapamiętywaniem
i umiejętnością wykorzystania
wcześniej zdobytej wiedzy

postępowania

•

brak umiejętności

odczytywania podtekstów
ukrytych w mimice, gestach
czy słowach

FAS/FAE jest jednostka chorobową
w 100% możliwą do uniknięcia,
wystarczy, że kobieta w ciąży

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

wystarczy, że kobieta w ciąży
powstrzyma się od picia alkoholu
w każdej, nawet niewielkiej ilości!

Palenie tytoniu

KONSEKWENCJE PALENIA W CIĄŻY

niedotlenienie płodu spowodowane głównie działaniem nikotyny i CO

zahamowanie wewnątrzmacicznego wzrostu płodu

ryzyko poronienia samoistnego czy przedwczesnego porodu

ryzyko zgonu okołoporodowego z powodu niewydolności oddechowej

czy zapalenia płuc

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

czy zapalenia płuc

wzrost współczynników umieralności okołoporodowej o 25-56% !!!

mała masa urodzeniowa – co kilkunastokrotnie zwiększa ryzyko zgonu

w pierwszym roku życia oraz prowadzi do chorób serca w wieku

dorosłym

zmiany patologiczne w okresie noworodkowym: niedotlenienie, kwasica,

zaburzenia jonowe, zespół zaburzeń oddychania

ryzyko zespołu nagłego zgonu niemowlęcia - SIDS (Sudden Infant

Death Syndrome)

pochodne nikotyny utrzymują się w moczu noworodka jeszcze 3 doby

po porodzie

Palenie tytoniu

PONIKOTYNOWY ZESPÓŁ PŁODOWY -

szereg zaburzeń występujących tuż po urodzeniu

u dziecka palącej matki. Uniemożliwiają one samodzielne

funkcjonowanie wielu narządów .
Noworodki mogą mieć drgawki, kłopoty z oddychaniem

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Noworodki mogą mieć drgawki, kłopoty z oddychaniem

i trawieniem, wymiotować, często wymagają odżywiania

dożylnego.

Objawy głodu nikotynowego: niepokój, prężenia,

drgawki.

Większość w/w objawów ustępuje pod wpływem leczenia

w ciągu jednego-dwóch tygodni, ale te dzieci będą

narażone na wiele problemów zdrowotnych

w przyszłości!

Palenie tytoniu

CHARAKTERYSTYCZNY WYGLĄD
NOWORODKÓW
MATEK PALĄCYCH

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

MATEK PALĄCYCH

bladowoskowa skóra - przewlekle niedotlenienie

napięta skóra twarzy - wygładzone fałdy nosowo-
policzkowe

wąskie, małe szpary powiekowe

wąskie, małe usta

niższa masa urodzeniowa ciała

Palenie tytoniu

„Nazywajmy rzecz po imieniu:

to zabijanie dziecka, powolne, dobrowolne,

rzadko nieuświadomione zabijanie.
30% kobiet - tyle pali w ciąży, popełnia

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

30% kobiet - tyle pali w ciąży, popełnia
przestępstwo.”

- doc. dr hab. n. med. Anna Dobrzańska –
Konsultant Krajowym w dziedzinie pediatrii,
Kierownik Kliniki Patologii Noworodka Instytutu
„Pomnika Centrum Zdrowia Dziecka”

Palenie tytoniu

WPŁYW BIERNEGO PALENIA NA STAN ZDROWIA NIEMOWLĄT

kobiety palące w okresie karmienia piersią wytwarzają ok. 30%
mniej mleka

nikotyna i jej pochodne pochodzące z mleka matki wywołują
u dziecka biegunkę i wymioty
w 25% ryzyko zgonu z powodu zespołu nagłej śmierci

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

w 25% ryzyko zgonu z powodu zespołu nagłej śmierci
niemowląt (SIDS) związane jest z paleniem przez matkę

dzieci narażone na dym tytoniowy mają wzrost ↓ o 1-2 cm

częściej występuje zapalenie ucha środkowego

nawracające zapalenie zatok

większa o 50% zapadalność na zapalenie płuc i choroby dolnych
dróg oddechowych

konieczność hospitalizacji w tych przypadkach – dłuższej
w porównaniu do niemowląt rodziców niepalących

Czynniki niegenetyczne

wpływające

na rozwój wewnątrzmaciczny
dziecka, m.in.:

dojrzałość organizmu matki
związana z jej wiekiem i zmianami
spowodowanymi przebyciem

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

spowodowanymi przebyciem
poprzednich ciąż

LITERATURA:

Balaskas J.: Naturalny przebieg ciąży od poczęcia do porodu, PZWL,

Warszawa 2002

Brzeziński Z.J. (red.): Zapobieganie wrodzonym wadom cewy nerwowej,

Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 1998

Jaczewski A. (red.): Biologiczne i medyczne podstawy rozwoju i wychowania,

Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa 2005

Krawczyński M. : Propedeutyka pediatrii. PZWL, Warszawa 2002

M.Zagroba, Biomedyczne... (2),

AH Pułtusk, 2009-2010

Krawczyński M. : Propedeutyka pediatrii. PZWL, Warszawa 2002

Kubicka K., Kawalec W.: Pediatria, PZWL, Warszawa 2004

Malinowski A. : Auksologia. Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra 2004

Radzikowski A., Banaszkiewicz A. (red.): Pediatria, Medipage, Warszawa 2008

Schaffer H.R.: Psychologia dziecka, PWN, Warszawa 2005

Wolański N.(red.): Rozwój biologiczny człowieka, PWN, Warszawa 2006

Zawitkowski P.: Co nieco o rozwoju dziecka, Wyd. Zawitkowski i Sp.,

Warszawa 2007