PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - wykład, dn. 02.03.2011
POROZUMIEWANIE SIĘ JĘZYKOWE
*Wymiana informacji:
-W toku porozumiewania się następuje wymiana informacji:
Informacja jest niepodzielna.
Informacja jest podzielana.
-Proces wymiany informacji między ludźmi odbywa się za pośrednictwem symboli. W ramach tego procesu, informacja „wyjściowa” ulega przekształceniu (zmodulowaniu).
*Porozumiewanie się językowe:
Jest to „wymiana informacji” między ludźmi poprzez znaki graficzne lub dźwiękowe (S. Kowalik).
Podstawowym środkiem przekazywania informacji jest język (który jest wyuczony).
Język to system znaków, powiązanych ze sobą regułami ich składania w większe całości.
Mowa to „czynność używania tych znaków” (Bobrek).
Cechą języka jest to, że posiada kod (każdemu znakowi przypisane jest odpowiednie znaczenie, społecznie ukształtowane).
Język stanowi odzwierciedlenie społecznego widzenia świata (nie tylko przekazuje informacje, lecz także pozwala w określony sposób spostrzegać).
Język wpływa nie tylko na to, jak widzimy różnorodne obiekty, lecz również na to, w jaki sposób spostrzegamy ludzi (jakie cechy im przypisujemy).
*Aryle - klasyfikacja wypowiedzi słownych:
-Klasyfikacja ta oparta jest głównie na funkcjach, jakie poszczególne wyrażenia językowe pełnią w toku porozumiewania się.
-Wyróżnione rodzaje wypowiedzi słownych:
Polecenia i instrukcje.
Pytania.
Przekaz informacji.
Wypowiedzi nieformalne.
Wyrażenia dotyczące emocji i postaw międzyludzkich,.
Wypowiedzi stanowiące.
Wypowiedzi operujące standardami społecznymi.
Przekazy ukryte.
*Polecenia i instrukcje:
Zmierzają do wywarcia bezpośredniego wpływu na zachowania innych.
Nie muszą spowodować pożądanego zachowania.
Zmierzają do aktywnego kształtowania przebiegu stosunków międzyludzkich (oczekiwanie takich wypowiedzi, stosunki hierarchiczne, zależność).
Mogą mieć różny stopień zgodności/niezgodności z rzeczywistością.
*Pytania:
Zmierzają do uzyskania informacji.
Mogą być otwarte lub zamknięte.
Mogą być skierowane do konkretnej osoby bądź bezosobowe.
Skierowane do osoby mogą kształtować hierarchię społeczną.
Mogą odzwierciedlać różnice wiedzy.
Mogą byś stosowane szyderczo lub sarkastycznie.
*Przekaz informacji:
Może być reakcją na pytanie.
Może być reakcją na sytuację społeczną (oczekiwania społeczne).
Może kształtować relacje społeczne.
Może obrazować różnice wiedzy.
Może być sposobem samoprezentacji.
*Wypowiedzi nieformalne:
Nie musza być nawiązaniem do wypowiedzi poprzednika.
Są nastawione na podtrzymanie kontaktów społecznych.
Zmierzają do wytworzenia miłej atmosfery w toku spotkań z innymi.
*Wypowiedzi o emocjach i postawach międzyludzkich:
Są nazywaniem emocji i postaw (znajdowaniem dla nich słów-nazw).
Niosą mniej informacji niż komunikaty niewerbalne o emocjach i postawach międzyludzkich.
*Wypowiedzi stanowiące:
Polegają na tym, że wypowiedź ustanawia jakiś stan rzeczy (głosowanie, nadawanie nazwy, nadawanie imienia).
Czasem przypisane nazwą (np. imieniem czy nazwiskiem) cechy zostają przez daną osobę przyswojone (jest to reakcja na oczekiwania społeczne).
*Standardy społeczne:
Są wypowiedziami, które przynależą do określonych sytuacji społecznych (przykładowo są to powitania, podziękowania, życzenia, kondolencje itp.).
*Wypowiedzi ukryte:
Wypowiedź z „drugim dnem”.
Właściwa informacja jest schowana w tle.
Często stosowana w wypowiedziach autoprezentacyjnych (np. typu „grzania się w odbitej chwale”.
Najczęściej pojawia się w odniesieniu do stosunków międzyludzkich, np. w działaniach ingracjacyjnych albo dezawuujących jakąś osobę.
Stosowane też jako sygnał „wtajemniczenia”.
Wykorzystywane w grach międzyludzkich („nieprawda kochanie?”
*Grice - podejście do wypowiedzi słownych:
Reprezentuje podejście normatywne (tzw. implikatur konwersacyjnych).
Podstawowym założeniem jest twierdzenie o tym, że porozumiewanie się jest zachowaniem celowym.
*Reguła ogólna:
-Decyzja o włączeniu się w konwersację wymaga:
Akceptacji celu konwersacji.
Własny wkład w ten proces powinien przyczyniać się do jego trwania.
Wielkość wkładu zależy od:
Momentu jego uruchomienia.
Zawartości informacyjnej wkładu.
*Reguły szczegółowe
Maksyma ilości - zawartość komunikatu powinna być optymalna dla realizacji celu, tzn.:
Nie powinna być zbyt ogólna.
Nie powinna być zbyt szczegółowa
Maksyma jakości - informacja powinna być prawdziwa (jest do udowodnienia albo jest się przekonanym, że jest prawdziwa):
Kłamstwo łamie tę maksymę.
Co, jeśli partnerzy mają odmienny cel konwersacji?
Maksyma odniesienia - należy mówić na temat:
Nie należy czynić dygresji.
Nie należy podnosić dodatkowych wątków, które nie realizują celu konwersacji.
Maksyma sposobu - należy mówić jasno i zrozumiale:
Należy stosować takie środki przekazu informacji, by partner mógł to odebrać (np. nie mówić zbyt głośno lub zbyt cicho, językiem którego partner nie zna itd.).
Nie odwoływać się do informacji, której partner nie zna.
Itp.