PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA - wykład, dn. 13.10.2010
WARTOŚCIOWANIE
*Wartościowanie w psychologii:
Prowadzący badania są tacy, jak przeciętni zjadacze chleba (wartościują wyniki, formułują wartościujące koncepcje i teorie). Najczęściej dzieje się to na poziomie interpretacji wyników.
Wartościowanie jest ukryte w koncepcjach psychologicznych (dojrzali - niedojrzali; dobrze przystosowani; psychicznie zdrowi).
Wartościowanie jest ukryte w radach psychoterapeutów („dobre życie”, bezstresowe wychowywanie dzieci, oglądanie / nie oglądanie się na oczekiwania innych itp.).
Wartościowanie jest zawarte w wynikach badań psychologicznych, w diagnozach („ma wysoką samoocenę”, „jest lękowy”, „ma wyjątkowo silne ego” itd.).
Wartościowanie jest ukryte w społeczno-psychologicznym języku, który wykorzystuje psychologia (terrorysta - bojownik; dobroczynność - pomaganie innym; ambitny mężczyzna - agresywna kobieta; wolny związek - dojrzałość; uważność - upierdliwość).
Wartościowanie jest związane z błędem naturalności (oczywistości) - to, co robi (albo jaka jest) większość, to jest normalne, a więc dobre. Nie uwzględnia się w związku z tym tego, co jest od tego, co być powinno.
Wartościowanie pojawia się w związku ze zjawiskiem polegającym na stronniczości wynikającej z wglądu - polega to na przecenianiu swej zdolności do przewidywania tego, co się zdarzy, po poznaniu wyniku.
*Parafraza eksperymentu Baratz:
-Ludzie, którzy regularnie chodzą do kościoła mają zwykle więcej dzieci.
-Średnio rzecz biorąc, kobiety szybciej niż mężczyźni łapią istotę rzeczy.
-Rozwód jest czymś strasznym dla dzieci.
-Mieszkanie zawsze sprzątają kobiety.
*Przesłanki wartościowania w psychologii społecznej:
-Człowiek nie tylko bada to, co stanowi element otaczającej rzeczywistości, lecz także tworzy obszary badań. Może to skutkować tworzeniem frontu badań niekoniecznie najbardziej niezbędnych czy najbardziej istotnych.
-Jak się ocenia, 90% wszystkich psychologów społecznych, jacy kiedykolwiek żyli w okresie rozwoju i kształtowania się psychologii społecznej, to biali Amerykanie pochodzący z klasy średniej.
-Obszar zagadnień proponowanych przez amerykańską psychologię społeczną został ukształtowany przez ideologię i problemy społeczne istotne dla społeczeństwa amerykańskiego. Podkreśla się tu ważność jednostki, odrzuca ideę niezmienności natury ludzkiej, oczekuje się, że postęp jest osiągany przez intelektualne rozwiązanie stojących problemów, ważne są badania naukowe i postęp techniczny zaś zmiany społeczne można osiągać poprzez edukowanie ludzi. Stąd badania koncentrują się na kształtowaniu opinii publicznej, postawach i ich zmianie, uczeniu społecznym itd. Np. w latach 50. były to badania nad konformizmem (pokłosie mccarthyzmu); w latach 60. - różnice płciowe, status kobiet, przemoc w miastach (okres rozruchów studenckich), uprzedzenia, dyskryminacja, konflikty społeczne, patologia instytucji, zdrowie psychiczne, oczekiwania konsumenckie, wpływ procesów poznawczych na zachowania społeczne itp.
*Metody badań stosowane w psychologii społecznej:
Eksperymenty laboratoryjne
Badania sondażowe
Obserwacja uczestnicząca w warunkach naturalnych
Eksperymenty w warunkach naturalnych
Symulacja komputerowa
Analiza dokumentów osobowych
Analiza historii przypadków
Analiza wytworów środków masowego przekazu.
*Podejścia w psychologii społecznej:
Podejście ewolucyjne.
Podejście socjalizacyjne (kulturowe).
*Podejście ewolucyjne:
-Społeczna psychologia ewolucyjna bada ewolucję zachowania wykorzystując reguły naturalnej selekcji. Jej założeniem jest twierdzenie, że selekcja naturalna faworyzuje takie sposoby zachowania i przetwarzania informacji, by sprzyjać rozpowszechnieniu się genów (Myers). Uwzględnia warunki środowiskowe uważając, że konkretne zachowania i sposoby przetwarzania informacji kształtują się pod wpływem tych warunków.
-Przesłanki wnioskowania:
Różnice i podobieństwa między kobietami i mężczyznami (siadanie, ząbkowanie, zasób słownictwa, inteligencja, co daje zadowolenie, co kształtuje samoocenę, co uruchamia uwagę jako nowość itp.).
Kobiety są bardziej podatne na zaburzenia lękowe i depresje (x2), rzadziej popełniają samobójstwo (x3) i rzadziej stają się alkoholiczkami (x5). Jako dzieci rzadziej są hiperaktywne lub mają zaburzenia mowy. Rzadziej posiadają osobowości antyspołeczne. Dojrzalsze płciowo, łatwiej i szybciej pobudzają się po orgazmie.
Dla wyobrażenia i kształtu stosunków międzyludzkich najbardziej istotne są dwa wymiary:
płeć
rasa
Czy geny mogą wpływać na właściwości psychologiczne i społeczne?
-Wyniki obserwacji i analiz:
W roku 1990 Ośrodek Gallusa zadał pytanie, co silniej kształtuje to, że mężczyźni i kobiety mają różne osobowości, zainteresowania i umiejętności. Czy jest to zależne od czynników wrodzonych czy od wychowania?
Odpowiedziało 99% zapytanych.
-Naturalna selekcja a teoria rodzicielskiej inwestycji:
W dziedzinach, w których płcie różnią się pod względem zaangażowania rodzicielskiego to ta płeć, która inwestuje więcej jest ostrożniejsza w doborze partnera kobiety bardziej angażują się wobec mężczyzn, którzy mają wysoki status.
Tam, gdzie mężczyźni mogą wkładać środki w wychowanie to kobiety częściowo wybierają swych partnerów ze względu na ich zdolność i chęć dzielenia się zasobami kobiety chętniej wiążą się z mężczyznami, którzy wykazują chęć inwestowania w nie i ich macierzyństwo.
Płeć, która mniej się rodzicielsko angażuje silniej konkuruje z tymi, którzy także chcieliby mieć dostęp do bardziej zaangażowanej rodzicielsko strony kobiety rozwodzą się z mężczyznami, którzy nie dzielą się zasobami w oczekiwany sposób lub przenoszą te środki do innej kobiety i jej dzieci.
-Badania Bussa, Larsena, Westena i Semmelrotha:
Podstawowe założenie: mężczyźni (samce) natykają się na problem, z którym nie mają do czynienia kobiety.
Uznanie ojcostwa rodzi wiele kosztów.
Zdradzony mężczyzna może stracić na rzecz genów konkurenta rodzicielskie działania kobiety, której dziecko uznaje za swoje.
To rodzi silny nacisk selekcyjny, w efekcie którego mężczyzna staje się silnie zazdrosny o fizyczną zdradę.
Mężczyźni, którzy takiej cechy nie posiadają mają mniejszą szansę na przekazanie genów.
-Płeć a wybór partnera - jakich cech partnera poszukują kobiety a jakich mężczyźni?
Kobiety - oznak zdrowia i posiadania odpowiednich środków, które by chcieli zaangażować na rzecz owej kobiety.
Mężczyźni - oznak możliwości wychowania potomstwa: młoda twarz i „kobiecość” kształtów.
Obie płcie - pożądają grzeczności, miłości i wzajemnej atrakcyjności.
-O co są zazdrośni mężczyźni a o co kobiety:
Kobiety - o emocjonalne zaangażowanie partnera w związek z inną kobietą.
Mężczyźni - o seks z kimś innym.
-Determinacja genetyczna a zachowania społeczne:
Mężczyźni rywalizują z innymi mężczyznami (są bardziej agresywni, mają tendencję do dominacji) ponieważ mają m.in. więcej testosteronu; nie rywalizują z kobietami.
Mężczyźni są bardziej aktywni w poszukiwaniu partnerek by zwiększyć swe szanse na rozpowszechnienie swych genów. Są do tego fizjologicznie przystosowani, ponieważ mają bardzo duże zasoby plemników.
Kobiety z większą ostrożnością poszukują partnerów, ponieważ mają ograniczoną, niewielką liczbę jajeczek, a ciąża trwa stosunkowo długo i angażuje wiele zasobów.
Mężczyźni poślubiają młodsze kobiety. Im starszy mężczyzna, tym większa różnica wieku.
We wszystkich kulturach kobiety wybierają starszych od siebie mężczyzn.
Kobiety nie rywalizują z mężczyznami.
W wieku średnim i później kobiety stają się bardziej asertywne i mają więcej zaufania do siebie zaś mężczyźni stają się bardziej empatyczni i mniej dominujący.
MĘŻCZYŹNI INWESTUJĄ SZERZEJ A KOBIETY MĄDRZEJ!