Podyplomowe Studium Nauk o Rodzinie

Akademia Teologii Katolickiej

w Warszawie

Punkt Konsultacyjny w Katowicach

mgr Bożena Majewska

PRACA DYPLOMOWA

funkcje i zadania wychowania domowego kościoła ruchu światło-życie. Kształtowanie postaw rodziców i dzieci na przykładzie kręgów.

Praca napisana pod kierunkiem

Prof. dr hab. Wandy Bobrowskiej Nowak

Katowice 1998r

Spis treści

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

I. Problematyka wychowawcza „Domowego Kościoła”

w świetle wybranych pozycji piśmiennictwa

1. Ruch Domowego Kościoła według Księdza założyciela

Franciszka Blachnickiego (powstanie, rozwój

i charyzmat) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

2.Funkcje i zadania wychowania w kręgach Ruchu

Domowego Kościoła . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

II. Metodyka badań własnych

1. Metody organizacji i przebieg badań . . . . . . . . . . . . . . . 16

2. Charakterystyka terenu badań i badanej grupy . . . . . . . . 19

III. Przebieg i wyniki badań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38

Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

Aneks

Ankieta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

wstęp

Przedmiotem badań niniejszej pracy były funkcje i zadania wychowania Ruchu Domowego Kościoła. Kształtowanie postaw rodziców i dzieci na przykładzie kręgów. Polacy są narodem bardzo rodzinnym, rodzina w Polsce lokuje się na czele najważniejszych wartości życiowych. By mogła ona mieć tę ogromną wartość, ważne jest by posiadała dobry fundament jakim jest Ruch Domowego Kościoła. Zadaniem pracy było ukazanie funkcji i zadań wychowania w małych grupach, które są elementem łączącym małżeństwa z Kościołem, oraz oparciem dla poszczególnych rodzin.

Celem niniejszej pracy było ukazanie modelu rodziny preferowanego przez Ruch Domowego Kościoła i wpływ tego ruchu na postawy rodziców i dzieci, jak również odbiór tychże rodzin w środowisku pracy i miejscu zamieszkania.

Praca odpowiada na pytania: Jaki jest charyzmat Ruchu Domowego Kościoła i cel wychowania poprzez zobowiązania stawiane przez ruch i życie wspólnot rodzin?,

Jakie są poglądy badanych dotyczące zobowiązań rodzinnych, stosunek rodziców do wychowania dzieci i odbiór Rodzin Ruchu Domowego Kościoła w środowisku pracy i miejscu zamieszkania?

I PROBLEMATKA WYCHOWAWCZA „dOMOWEGO KOŚCIOŁA” W ŚWIETLE WYBRANYCH POZYCJI PIŚMIENNICTWA

1. Ruch domowego kościoła według księdza założyciela franciszka blachnickiego (powstanie, rozwój i charyzmat)

Ksiądz Profesor Franciszek Blachnicki wiedział, że konkretną potrzebą naszych czasów stanowią sprawy rodziny. Zajął się więc nie tylko młodzieżą i innymi grupami w ramach Ruchu Światło-Życie, ale postanowił stworzyć coś dla rodzin.

Wiedział jednak, że nie może to być taka sama formacja, jak dla osób indywidualnych we wspólnotach. Zawsze do Ruchu Światło-Życie wstępowały poszczególne osoby a w tym przypadku wstępuje małżeństwo z całą sytuacją życia rodzinnego. Stąd ksiądz Blachnicki tworzy dla rodzin zręby formacji rodzinnej.

Zaczęło się od pierwszych rekolekcji w 1973r. Zorganizowano je w osobnych pomieszczeniach, których moderatorem był ksiądz Stefan Patrys. Uczestniczyło w tych rekolekcjach około 150 osób. Po rekolekcjach ksiądz Blachnicki zabrał się do tworzenia pierwszej teczki formacyjnej. Był to program bardzo dokładnie opracowany na 15 dni oazy. Zawierał: szkołę apostolską, ewangeliczne rewizje życia, modlitwy, wiele cytatów z dokumentów soborowych, materiały formacyjne Ruchu Equipes Notre Dame. Według tej teczki prowadzono przez kilka lat oazy rodzin w Krościenku, a potem w innych ośrodkach. W czerwcu 1974r ksiądz Franciszek Blachnicki prosi o współpracę w ruchu siostrę Jadwigę Skudro ze zgromadzenia Sacre Coeur. Siostra była dobrze przygotowana do swego zadania. Ukończyła bowiem Instytut Rodziny, a w czasie podróży zagranicznych szczegółowo zapoznała się z ruchem Equipes Notre Dame. Tak rozpoczęła się, trwająca do dziś, jej przygoda z rodzinami oazowymi w Polsce i współpraca z księdzem Blachnickim. Na zakończenie letnich turnusów roku 1974 założyciel ustalił rozpoczęcie zakładania kręgów rodzin. Po podsumowaniu siostra Jadwiga objechała miejscowości, z których pochodzili uczestnicy dotychczasowych rekolekcji rodzinnych. skutkiem tego wyjazdu było założenie 36 kręgów rodzin, które rozpoczęły pracę formacyjną. Rok szkolny 1975/76 to czas szybkiego wzrostu ilości kręgów.

W listopadzie 1975r Ojciec podjął nowe dzieło. Zostało wydane pierwsze pismo w ruchu: List „Domowy Kościół”. Redaktorem był Ojciec Blachnicki, zawierało ono przetłumaczone materiały END z miesięcznych spotkań formacyjnych oraz informowano czytelników o tym, co dzieje się lub będzie działo w Domowym Kościele. W zależności od potrzeb Ojciec sam pisał artykuły dotyczące liturgii, spraw rodziny, wychowania dzieci itp. lub korzystał z pomocy innych. Na podsumowaniu w 1977r powołano pierwsze pary diecezjalne dla 15 diecezji, a w roku następnym dla pozostałych. Momentem bardzo ważnym dla ruchu było ukazanie się nr 17 Listu „Domowy Kościół' jako numeru specjalnego. W nim Ksiądz Blachnicki nadaje gałęzi rodzinnej Ruchu Światło-Życie nową nazwę: Ruch Domowy Kościół. Założyciel stworzył osobną strukturę Ruchu Domowego Kościoła podobną do struktury ruchu Światło-Życie. Powołuje moderatora krajowego i parę krajową, moderatorów diecezjalnych i pary diecezjalne: są pary rejonowe: jest moderator parafialny i para animatorska danego kręgu. Są też diakonie. Istnieje więc Ruch Domowy Kościół w ramach Ruchu Światło-Życie. Ksiądz Franciszek Blachnicki wskazuje też wyraźnie jak utrzymać jedność i niezależność „W ramach diakonii jedności istnieje podział na różne szczegółowe i specjalne rodzaje służb - diakonii, wśród których znajdują się także diakonie Domowego Kościoła. Spełniający tę diakonię należą do diakonii jedności Ruchu Światło-Życie na danym szczeblu struktury i w ten sposób zapewniana jest jedność Ruchu Domowego Kościoła z Ruchem Światło-Życie” . Z tego zdania widać też wyraźnie , że diakonia Domowego Kościoła nie jest tym samym co Ruch Domowego Kościoła. Diakonię Jedności stanowią więc pary odpowiedzialne na danym szczeblu i one wchodzą w skład Diakonii Jedności Ruchu Światło-Życie, utrzymując jedność i stanowiąc pole współpracy na różnych odcinkach apostolstwa.

Nastąpił stały wzrost ilości kręgów. W 1979r było ponad 2000 kręgów. W 1980r było 300 kręgów. Obecnie jest ich 2459 w Polsce.

W tworzeniu Ruchu Domowego Kościoła Ksiądz Franciszek Blachnicki oparł się na trzech źródłach:

1. Nauka Soboru Watykańskiego II o małżeństwie i rodzinie

2. Charyzmat Equipes Notre Dame

3. Charyzmat Ruchu Światło-Życie

Z tych trzech elementów został wyprowadzony nowy charyzmat.

Co Ruch Domowego Kościoła przyjął od Equipes Notre

Dame? Przyjęto cały program duchowości małżeńskiej, charakteryzującej się wspólnym „we dwoje”, dążeniem do Boga poprzez całość spraw życia małżeńskiego i rodzinnego. Nie chodzi o zdobywanie świętości przez każdego z małżonków na własny rachunek, ale o wspólne osiąganie tej świętości. Wydaje się, że to „wspólne' jest charakterystyczne tylko dla dwóch ruchów END i RDK. Dla osiągnięcia tego celu END wypracowało metodę w całości przyjętą przez RDK. Składają się na nią tzw. zobowiązania:

• modlitwa osobista, małżeńska i rodzinna

• czytanie Słowa Bożego

• reguła życia

• dialog małżeński

• rekolekcje letnie

• spotkania miesięczne

Co Ruch Domowego Kościoła przyjął z Ruchu Światło-Życie?

Założyciel ustalił dla Ruchu Domowego Kościoła prawie

w całości metodę piętnastodniowych rekolekcji, dostosowując jedynie niektóre elementy do sytuacji rekolekcji małżeńsko-rodzinnych, np. dołączono szkołę apostolską. Ksiądz Franciszek Blachnicki tworząc program Ruchu Światło-Życie uwzględnił w nim najważniejsze aspekty odnowy kościoła zawarte w nauczaniu Soboru Watykańskiego II. Opracował to w postaci dziesięciu Kroków ku dojrzałości chrześcijańskiej. Te kroki stanowią podstawę programu formacyjnego dla różnych grup oazowych, oprócz grup rodzinnych.

W formacji RDK program podstawowy stanowi temat duchowości małżeńskiej. Natomiast 10 Kroków odgrywa

ważną rolę, jednak nie jest programem podstawowym, tworzy tylko tło.

Stąd ruch rodzinny tak wielką wagę przywiązuje np. do liturgii, do roli Niepokalanej Matki Kościoła itd. Zresztą ujawnia się to podczas rekolekcji 15-dniowych, gdy np.

w bieżącym roku był podkreślony problem świadectwa (jeden z kroków).

Ruch Domowego Kościoła jest ruchem ludzi świeckich. Stąd rola kapłana jest inna niż w grupach młodzieżowych . On nie jest przełożonym, ani organizatorem, ale doradcą duchowym, opiekunem duchowym. Przełożonymi są natomiast pary małżeńskie danego stopnia. W omawianym charyzmacie Ksiądz Blachnicki tak ujmuje rolę małej grupy, kręgu rodzinnego:

„Każdy krąg rodzinny Ruchu Domowy Kościół jest szkołą życia chrześcijańskiego. [...] Każdy krąg rodzinny jest pewnym laboratorium..... duchowości chrześcijan żonatych. [...] Każdy krąg rodzinny to centrum przekazu, promieniowania, ewangelizacji [...] Każdy krąg rodzinny jest świadectwem.... o prawdziwie braterskiej miłości.... Takie świadectwo powinna dawać każda poszczególna rodzina. Jeśli żyć będzie ona w pełni miłością, z konieczności będzie promieniować na otoczenie. Trzeba, aby wszystkie nasze kręgi mówiły ludziom, którzy na nas patrzą: że są w naszych czasach chrześcijanie, którzy wierzą, że małżeństwo to wielka sprawa, którzy wierzą w miłość. Chrześcijanie, którzy starają się przeżywać w pełni ich życie małżeńskie, którzy wspomagają się wzajemnie, wspólnie dążą do świętości.”

2. funkcje i zadania wychowania w kręgach Ruchu domowego kościoła

Na czym polega wychowanie? Według Jana Pawła II odpowiadając na to pytanie nie można tutaj pominąć dwóch fundamentalnych prawd; po pierwsze, że człowiek jest powołany do życia w prawdzie i miłości; po drugie, że każdy urzeczywistnia siebie przez bezinteresowny dar z siebie samego. Odnosi się to zarówno do tych, którzy wychowują, jak i do tych, którzy są wychowywani. Również i wychowanie jest procesem, w którym wzajemna komunia osób dochodzi do głosu w sposób szczególny. Wychowawca jest osobą, która „rodzi” w znaczeniu duchowym. Wychowanie w tym znaczeniu może być równocześnie uważane za prawdziwe apostolstwo. Jest wspólnym uczestnictwem w prawdzie

i miłości w tym ostatecznym celu, który stanowi powołanie człowieka ze strony Boga Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wychowanie jest więc obdarzaniem człowieczeństwem. Rodzice obdarzają swym dojrzałym człowieczeństwem nowo narodzonego człowieka, a ten z kolei obdarza ich całą nowością i świeżością człowieczeństwa, które z sobą przynosi na świat. Bezpośrednimi wychowawcami w stosunku do swoich dzieci pozostają rodzice. Jeśli zadanie to rodzice z kolei dzielą z innymi ludźmi, a także z instytucjami, to zawiera się w tym prawidłowe odzwierciedlenie zasady pomocniczości. Jedną z dziedzin, w której rodzina odgrywa niezastąpioną rolę jest wychowanie religijne, dzięki któremu wzrasta ona jako „Kościół Domowy”.

Wychowanie religijne i katechizacja dzieci ustawia rodzinę w obrębie kościoła jako prawdziwy podmiot ewangelizacji i apostolstwa. W wychowaniu nie można zapominać o istotnej sprawie dotyczącej rozpoznania własnego powołania życiowego, a w szczególności przygotowania do życia w małżeństwie. Z pewnością tylko rodziny zdrowe duchowo mogą należycie spełnić to zadanie. Dlatego trzeba podkreślić potrzebę szczególnej solidarności rodzin, które może przyjąć różne formy organizacyjne jak np. Ruch Domowego Kościoła. Rodzina, dzięki takiej solidarności otrzymuje wsparcie zbliżające nie tylko poszczególne osoby, lecz również wspólnoty, zachęcając je do wspólnej modlitwy i poszukiwania właściwych odpowiedzi na istotne pytania, które pojawiają się w życiu. Trzeba więc, by rodziny zacieśniały więź solidarności. To właśnie określa ponad wszystko wspólną zasadę wychowawczą: rodzice wychowują się dzięki innym rodzicom, a dzieci dzięki dzieciom. W ten sposób tworzy się szczególna tradycja wychowawcza, kierująca się zasadą „Kościoła Domowego”. J. Vanier mówi tak o wspólnocie rodzin, iż rodzina, ograniczona częstokroć do małżonków i dzieci, nie może już sama sobie wystarczyć. Poszukuje się zatem przyjaciół. Osoba ludzka potrzebuje towarzyszy, przyjaciół, aby z nimi podzielić te same poglądy i ideały oraz dokonywać ich wymiany. Dlatego niektóre rodziny łączą się w grupy, kręgi w oparciu o podobną wizję człowieka i społeczeństwa. Spotykają się raz w miesiącu, by pogłębić swoją wiedzę religijną i podjąć kolejne zobowiązania co do swego życia duchowego w rodzinie. Jednocześnie chcą oni dawać świadectwo tym wartością wobec społeczeństwa; sądzą, że są w stanie głosić światu dobrą nowinę, która w większym stopniu przynosi szczęścia, prawdę i pełnię życia. Pragną stać się zaczynem ludzkiej społeczności, chcą pracować dla pokoju i sprawiedliwości wśród wszystkich ludzi i wszystkich narodów. Ich działalnością jest świadectwo życia

i życzliwość przyjęcia. W Elementarzu Rodziny Katolickiej czytamy, że kto naprawdę pragnie wychowywać drugiego człowieka, nie może zadowolić się dawaniem dobrych wskazówek. Powinien zaangażować się w trud wychowawczy całą swoją osobowością. Bo właśnie wychowanie dokonuje się niezauważalnie, przede wszystkim przez kontakt z dojrzałymi wartościami ludzkimi. Głęboka mądrość tkwi w przysłowiu: ”Słowa pouczają, przykłady pociągają”. Ojciec Święty stwierdza, że solidarność ludzka we wzajemnej pomocy na drodze do świętości jest wielkim darem warunkującym duchowe zdrowie rodzin, a afirmacja Jana Pawła II dla „oaz rodzin” pozostawia zobowiązania wszystkim rodzinom ruchu. Jest nim budowanie szczególnej tradycji wychowawczej, kierującej się zasadą „Kościoła Domowego”, w której przy pomocy rodziny i wzajemnej wymiany w poszukiwaniu właściwych odpowiedzi na istotne pytania, oraz zacieśnienia więzów solidarności, trwa nieustannie wychowanie człowieka dla dobra całej rodziny ludzkiej.

II METODYKA badań własnych

1. metody, organizacja i przebieg badań

Celem przeprowadzonych badań było ukazanie modelu rodziny należącej do Ruchu Domowego Kościoła, jej wpływ na wychowanie młodego pokolenia i środowisko, w którym żyje.

Wyżej wymieniony cel stanowił punkt wyjścia do sformułowania pytania głównego: w jaki sposób kształtują się postawy rodziców i dzieci w kręgach i jaki jest ich odbiór przez środowisko?

Znalezienie odpowiedzi na wymienione pytanie badawcze wymagało użycia odpowiedniej metody badawczej. Przez metodę badawczą rozumie się „zespół czynności i zabiegów zmierzających do poznania określonego przedmiotu. Jest to pewnego rodzaju charakter działania, jaki podejmujemy dla zdobycia interesujących nas danych”.

Aby odpowiedzieć na postawione pytanie badawcze wykorzystałam metodę obserwacji i ankiety, która jest niezastąpiona w badaniach pedagogicznych jako narzędzie poznawania opinii faktów, cech zbiorowości. Ankieta jest „techniką gromadzenia informacji, polegającą na wypełnianiu najczęściej samodzielnie przez badanego specjalnych kwestionariuszy, na ogół o wysokim stopniu standaryzacji, w obecności lub częściej bez obecności ankietera”.

Cechą charakterystyczną ankiety jest to, że nie wymaga bezpośredniego kontaktu badającego z badanym - informator jest w tym przypadku respondentem, pisemnie odpowiadającym na pytania kwestionariusza. Skonstruowany przeze mnie kwestionariusz ankiety zawiera 8 pytań. Pytania stanowią pytania półotwarte, gdzie spośród gotowych odpowiedzi respondent wybiera jedną lub kilka i jednocześnie ma możliwość wypowiedzenia się niezależnie od odpowiedzi w ankiecie.

Pytania od 1 do 5 dotyczyły konkretnych zobowiązań małżeńskich i rodzinnych, a pozostałe trzy poruszają spraw wychowawczych i odbioru rodzin Domowego Kościoła w środowisku pracy i miejscu zamieszkania.

Badania zostały przeprowadzone w miesiącu lutym 1998r w rodzinach będących w Ruchu Domowego Kościoła. Badania były anonimowe, aby zwiększyć prawdopodobieństwo szczerości odpowiedzi. Przeprowadzono je podczas Diecezjalnego Dnia wspólnoty dla Animatorów Ruchu Światło-Życie. Rodziny zostały poinformowane o celu badań, zapewnione o ich anonimowości i zapoznane z instrukcją.

2. charakterystyka terenu badań i badanej grupy

Badania zostały przeprowadzone w środowisku rodzin należących do Ruchu Domowego Kościoła, na terenie Tarnowskich Gór. Ruch w tym rejonie liczy około 50 rodzin, ponieważ jest to ruch, liczba ta ulega nieustannie zmianie.

Rodziny tworzą kręgi, których rejon tarnogórski liczy około 15. W każdym kręgu jest od 3-5 rodzin. W badaniach brało udział 15 rodzin zamieszkałych w Tarnowskich Górach, staż małżeński wahał się od 5-30 lat pożycia małżeńskiego.

Raz w miesiącu odbywają się spotkania w kręgach u poszczególnych par. W spotkaniu uczestniczą pary małżeńskie i kapłan - doradca duchowy. Spotkanie kręgu jest wspólnym przeżyciem, wspólnym doświadczeniem dla tych osób. Każdy uczestniczy w nim podwójnie, przez przyjmowanie i dawanie, taka jest istota miłości Boga i bliźniego. Jedna para małżeńska, zwana parą animatorską kręgu, ma dodatkowe zadanie, prowadzi, przewodniczy spotkaniu i czuwa nad jego właściwym przebiegiem. Każde małżeństwo ma możliwość wypowiedzenia się na dany temat. Kapłan - doradca duchowy przynosi dar swojego kapłaństwa i światło wiedzy teologicznej oraz doświadczenie duszpasterskie. Wszyscy starają się służyć wspólnocie, temu „małemu kościołowi' zgromadzonemu przez Chrystusa i wokół Jego Osoby. Krąg nie może być zamknięty sam w sobie, ale małżeństwa potrzebują pewnego minimum intymności i dyskrecji do szczerego wypowiedzenia się. Para animatorska kręgu pozostaje w stałym kontakcie z parą rejonową. Wskazane jest, aby zaprosić ją przynajmniej na jedno spotkanie, aby mogła lepiej poznać krąg od wewnątrz, lepiej śledzić jego rozwój i ewentualnie udzielić pomocy. Spotkanie, w którym uczestniczy para rejonowa, odbywa się tak jak każde inne spotkanie.

Raz w miesiącu organizowany jest Rejonowy Dzień Wspólnoty dla Par Animatorskich, gdzie rodziny dzielą się doświadczeniem, są ustalane różne terminy spotkań i podawane aktualne informacje, przeżywana jest Msza Święta a kończy to spotkanie wspólna agapa.

Dla uczestników Rejonowy Dzień Wspólnoty z konferencjami, Mszą Świętą, agapą jest przeprowadzany 4 razy w roku.

Odbywają się również w czasie wolnym np. w okresie świąt, w czasie ferii, wakacji; rekolekcje oazowe, spotkania opłatkowe, bezalkoholowe zabawy karnawałowe, ogniska, weekendowe rekolekcje tematyczne.

iiI PRZEBIEG I wynikI badań

Poniżej przedstawiono ilościowe zestawienie odpowiedzi rodzin na poszczególne pytania.

Tabela nr 1. Liczba odpowiedzi na pytania

	a	b	c	d
pytanie 1	8	12	0	3
pytanie 2	0	13	13	1
pytanie 3	9	13	0	3
pytanie 4	11	6	0	1
pytanie 5	12	3	___	___
pytanie 6	11	0	2	2
pytanie 7	8	7	___	___
pytanie 8	13	1	0	5

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Wykres słupkowy kolejno obrazuje nam stanowiska rodzin względem konkretnych zobowiązań. Respondenci mogli wybrać odpowiedzi lub wpisać inne swoje odczucia. W pierwszym pytaniu rodziny ustosunkowują się do znaczenia wspólnoty w ich życiu. Dane zawiera wykres nr 1

Wykres nr 1. Opinie badanych na temat znaczenia wspólnoty w ich życiu

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Z wykresu wynika , że najwięcej odpowiedzi, bo aż 12 uzyskał podpunkt b, w którym wspólnota dla rodzin daje poczucie więzi wewnętrznej z innymi osobami. Drugą pozycję pod względem ilości odpowiedzi w tym pytaniu uzyskała odpowiedź a, gdzie wspólnota inspiruje rodzinę do działania. Pomaga w rozwoju religijnym, mobilizując do pracy wewnętrznej, uświadamia bliskość Boga, jest okazją do wspólnej modlitwy we wspólnocie, która jest częścią kościoła. Rodziny nie szukają we wspólnocie możliwości ustawienia się w środowisku.

Poglądy badanych rodzin na temat wspólnej modlitwy przedstawione są na wykresie słupkowym nr 2.

Wykres nr 2. Opinie rodzin na temat stosowanej modlitwy w ich życiu

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Dane z wykresu wskazują, że po 13 odpowiedzi na 15 możliwych uzyskała odpowiedź b i c, w której występowała modlitwa małżeńska rodzin i osobista połączona z rozważanie Pisma Świętego. Zdarza się również modlitwa różańcowa.

Na temat wpływu płynącego z modlitwy dla rodziny respondenci wypowiedzieli się w punkcie trzecim.

Dane na ten temat zawarte są na wykresie nr 3.

Poglądy rodzin na temat wpływu płynącego z modlitwy

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Jak wskazują dane z wykresu największym dobrodziejstwem wypływającym z modlitwy jest zbliżanie się rodzin do Boga, tak odpowiedziało 13 rodzin. Ważną łaską płynącą z modlitwy jest pogłębienie więzi emocjonalnej między członkami rodziny. Dialog z Bogiem pomaga również według respondentów pozytywnie i z dystansem patrzeć na świat, daje pewność i wiarę, że Pan Bóg nas słyszy i nam odpowiada. Uświadamia nam pomoc Bożą, daje możliwość wylania swoich trosk, obaw, uczuć do Boga, rozterek.

Podstawowym czynnikiem scalającym rodzinę jest dobrze przeprowadzony dialog małżeński, czyli obowiązek zasiadania.

Opinię na temat wpływu jaki ma na rodzinę dialog małżeński zawarte są w wykresie słupkowym nr 4.

Wykres nr 4. Opinie na temat wpływu dialogu małżeńskiego na rodzinę

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Z danych zawartych w wykresie wynika, że dialog małżeński pomaga rozwiązywać problemy w rodzinie w modlitewnej łączności z Panem Bogiem. Tak odpowiedziało najwięcej, bo 11 rodzin. Dialog zbliża małżonków do siebie, pomaga w wychowywaniu dzieci.

Okazuje się, że nie jest on taki łatwy w przeprowadzeniu, ponieważ 6 par małżeńskich zasygnalizowało swoje trudności by przeprowadzić dialog. Zazwyczaj jest to brak zaangażowania się jednej ze stron, częściej ze strony męża.

Trudności powoduje brak systematyczności lub brak czasu.

Postanowienia w tym również dialog wymagają wysiłku, na który niejednokrotnie trudno jest się zdobyć.

Kolejnym postanowieniem w Ruchu Domowego Kościoła jest przyjęcie reguły życia, która jest określeniem konkretnych wysiłków, podejmowanych w celu lepszego wypełnienia woli Bożej wobec każdego z nas. Nieraz odpowiedzią na pytanie, co stanowi dla ciebie regułę życia, są okoliczności lub zapotrzebowania bliźnich.

Wykres słupkowy nr 5 przedstawia liczebny stan przyjętej reguły.

Wykres nr 5. Liczba rodzin posiadających i nie posiadających regułę życia

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Z danych przedstawionych w tabeli wynika, że na 15 rodzin badanych 12 posiada swoją regułę życia, którą przyjęli. Natomiast 3 rodziny nie mają jeszcze swojej reguł życia.

Pytania dotyczące reguły życia ukazały nam pracę wewnętrzną rodzin, funkcje i zadania wychowania przez Ruch Domowego Kościoła.

Rodziny starają się żyć zgodnie z Dekalogiem, pracują nad emocjami, cierpliwością względem swoich dzieci. Jest to praca nad ojcostwem (Bóg Ojciec) w podejściu do dzieci. Starają się wspólnie iść do Boga, dostrzegać obecność Pana

w każdej sytuacji życia, starają się uczciwie pracować. Podejmują różnego rodzaju drobne wyrzeczenia np. w okresie adwentu i postu; rezygnują z telewizji w określone dni tygodnia, przeznaczając ten czas dla rodziny. Decydują się na czasowe zobowiązania np. comiesięczną spowiedź świętą, uczestnictwo w Rodzinie Różańcowej, wypełnianie „zobowiązań” Domowego Kościoła, czy inne zobowiązania modlitewne. Pracują nad regularnością swojego trybu życia, dostrzegając najwyższą wartość jaką jest wychowanie młodego pokolenia. By mieć siłę, by iść na przód, dobrze jest do końca zaufać Jezusowi i to również jest jedna z reguł życia. Powściągliwość w wypowiadaniu swoich emocji ma pozytywny wpływ na dzieci, dla których rodzice są wzorem. Ważna jest również serdeczność i praca nad poprawieniem stosunków z dorastającymi dziećmi. Wybraną raz regułę życia należy stosować w praktyce.

Ruch i życie w nim pociąga za sobą dawanie świadectwa w miejscu pracy.

W jaki sposób rodziny i ich świadectwo odbierane jest w środowisku pracy i szkoły ilustruje wykres nr 6

Wykres nr 6. Opinie rodzin o ich odbiorze w środowisku pracy i szkoły

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Było wiele kontrowersji co do określenia i oceny siebie, swojej rodziny w środowisku pracy i szkoły, być może związane to było z trudnością oceny siebie i swojej postawy. Jednak rodziny z Domowego Kościoła przyjmowane są w większości, (11 rodzin odpowiedziało) pozytywnie. Dwie odpowiedzi dotyczyły podejścia obojętnego ze strony środowiska pracy i szkoły.

Wpływ Domowego Kościoła na opinię sąsiadów jest zróżnicowany, obrazuje to wykres nr 7

Wykres nr 7. Opinia rodzin na temat wpływu Domowego Kościoła w miejscu zamieszkania

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Stwierdzono na podstawie ankiet, iż wiele ludzi z sąsiedztwa nie interesuje się ruchem i nie wie nic o nim. Jeżeli dostrzegają rodzinę, która w ruchu jest, to odbierają ją jako rodzinę zaangażowaną w życiu kościoła, raczej pozytywnie. bywają sytuacje, kiedy sąsiedzi czują niechęć do ruchu, bardzo możliwe, że kierują się uczuciem strachu przed stawianymi zadaniami i wymaganiami w przypadku zaangażowania się w ruch. Częściej jednak, bo 8 rodzin odpowiedziało, że opinii w miejscu zamieszkania towarzyszyło zaufanie, życzliwość, dobry stosunek lub obojętność.

Jednym z podstawowych elementów życia rodzinnego jest wychowanie dzieci i postawy rodzicielskie wobec nich.

Opinie na temat realizacji i kształtowania postaw rodzicielskich przez ruch przedstawia wykres nr 8

Wykres nr8. Opinie dotyczące postaw rodzicielskich

Źródło: Badania własne, wyniki ankiety

Na podstawie wykresu można odczytać, że ruch kształtuje w rodzicach postawę kochającą wobec swoich dzieci, tak odpowiedziało 13 rodzin ankietowanych. Był przypadek jednej rodziny, gdzie wystąpiła postawa nadmiernie wymagająca i troskliwa. Większość odpowiedzi dotyczyła jednak odpowiedzialności w wychowaniu dziecka, troskliwości, cierpliwości. Ruch Domowego Kościoła uświadamia, że dużą rolę w życiu dziecka pełnią rodzice i to mobilizuje wiele rodzin do przyjmowania i realizacji zobowiązań, do pracy wychowawczo-rodzicielskiej.

Jedna z respondentek zwróciła uwagę na kontakty z dziećmi podczas modlitwy rodzinnej; „Najważniejsze jest to, że dajemy dzieciom całe popołudnie. Dzieci to pamiętają. Rodzice, którzy mają mnóstwo obowiązków, dedykują swoim dzieciom cztery godziny. To dla nich wiele znaczy.

Nie trzeba za wszelką cenę dążyć do tego by wszyscy byli obecni na modlitwie. Dzieci mogą przechodzić różne kryzysy.

W wieku 13-15 lat np. nie chcą nic mówić. Nie szkodzi, nie ma problemu nie trzeba ich zmuszać. Wystarczy, że są obecni i słuchają. Ważne jest by na zakończenie modlitwy okazać sobie uczucie np. przez pocałunek. Wielu z nas ma problemy z porozumiewaniem się, ale jeśli się ucałujemy, uściskamy to wszystko mija. Czasami właśnie to wystarczy. Zbyt wiele wagi przywiązujemy do słów, a tymczasem wszystko jest ważne nie tylko słowa. Dobrze jest, gdy modlitwę rodzinną przygotowują wszyscy. Jeden może wyszukać odpowiednią muzykę, drugi nakryć stół, inny przygotować Ewangelię. To bardzo ważne, bo jeśli się w czymś czynnie uczestniczy, mniej się krytykuje.”

Podsumowując ankietę, jej wyniki oraz opierając się na bezpośredniej obserwacji życia w ruchu, można dojść do następujących wniosków;

Ruch Domowego Kościoła chce pomóc w tworzeniu dojrzałych, autentycznych, chrześcijańskich rodzin przez formację duchowości małżeńskiej. Prowadzą do niej podejmowane przez uczestników „zobowiązania” oraz cały przebieg miesięcznych spotkań.

Zobowiązaniami tymi są:

1. Modlitwa małżeńska, rodzinna, spotkanie ze Słowem Bożym i modlitwa osobista - należy się do niej odpowiednio przygotować. Trzeba wybrać sobie temat rozmyślania, czas, miejsce, wyłączyć się ze spraw dnia codziennego, powoli odmówić modlitwę ustną, prosić Ducha Świętego o kierownictwo i modlić się myśląc o Bogu. Umieć dziękować Mu, przepraszać Go i zabrać na zakończenie ze sobą myśli, wezwania z rozmyślania, które pomoże nam w odnalezieniu kontaktu z Bogiem w ciągu dnia. Modlitwę wewnętrzną bardzo ułatwia częsty kontakt z Pismem Świętym.

Występuje również modlitwa małżeńska, która jest najlepszą drogą do pogłębienia ich osobowego spotkania.

Mężczyzna i kobieta muszą być złączeni ze sobą nie tylko na płaszczyźnie naturalnej, ale także duchowej. Oboje muszą odświeżyć swoją wiarę w przymierze, winni razem wsłuchiwać się w głos Chrystusa, czyli przeczytać fragment Pisma Świętego, rozważyć w ciszy odczytane słowa dopiero potem mówić do Boga spontanicznie. Tajemnica życia rodzinnego ma swoje źródło we wspólnej rodzinnej modlitwie, która jest nie tylko złączona z Kościołem, ale sama jest Kościołem.

2. Dialog małżeński, gdzie mąż i żona, co miesiąc, razem, w obecności Bożej, zastanawiają się jaka jest myśl Boża i wola Boża odnośnie do ich rodziny, po to aby ją lepiej wypełniać. Jest swoistą terapią małżeńską, która prowadzi do uleczenia stosunków rodzinnych. Dialog małżeński niejednokrotnie napotyka na trudności i upływa sporo czasu zanim tę sztukę opanujemy.

„Mieliśmy już za sobą trzynaście lat małżeństwa. Rozumieliśmy się i kochaliśmy się bardzo. Jednakże działalność zawodowa, wzrastająca liczba dzieci doprowadziły do tego, że nie mieliśmy czasu zatrzymać się choć na chwilę, przemyśleć różne sprawy życia rodzinnego, duchowego i zawodowego. Nasze rozmowy stawały się powierzchowne. Wymienialiśmy tylko banalne uwagi, unikając zagadnień zasadniczych. To zaczynało być poważne. Początkowo obowiązek zasiadania był dla nas trudny; zakłopotanie skrępowanie. Stopniowo jednak nasze życie małżeńskie zaczęło się rozwijać. Wypowiedziane zostały sprawy, których nie mieliśmy odwagi poruszyć od początku naszego małżeństwa. Na dialogu podobno może dojść do „sceny małżeńskiej”. U nas tak nie było, chociaż moja żona wskazywała mi pewne błędy, niewłaściwą postawę, których ja pomimo swojej dobrej woli, nie zauważałem u siebie. Również i ja odważyłem się wskazać na pewną jej wadę, o której dotąd nie mówiłem. Wspólnie rozważyliśmy trudności, jakie sprawia jedno z naszych dzieci. Przyjęliśmy pewną postawę wobec rodziny. Ustaliliśmy wydatki. Przede wszystkim omówiliśmy zagadnienie zaangażowania w życie parafialne i sprawy życia duchowego; Komunia Św., spowiedź, przyjęliśmy regułę życia. Dotychczas unikaliśmy tych tematów. (wypowiedź małżeństwa, podczas spotkania kręgu)

3. Reguła życia, która jest określeniem konkretnych wysiłków, które chcemy podjąć w celu lepszego wypełniania woli Bożej wobec każdego z nas i naszej rodziny. Jest to sprawa osobista każdego człowieka, musi ona jednak uwzględnić potrzeby bliźnich, a zwłaszcza współmałżonka. Przed wyborem reguły życia, trzeba się przede wszystkim zastanowić, jaka jest wola Boża względem mnie. By wybrać swoją regułę życia, trzeba mieć jasny pogląd na swoje złe i dobre strony oraz pomysłowość, aby znaleźć skuteczne środki zwalczania złych i rozwijania dobrych cech charakteru. Dobrze jest zapytać Boga, czego ode mnie oczekuje. Prosić aby oświecił, ukazał postanowienia, jakie powinienem podjąć. Wiele małżonków podejmuje swoją regułę życia w czasie dorocznych rekolekcji. Można prosić o radę inne osoby. Doświadczenie wykazuje, że mało znamy samych siebie, spojrzenie innych może nam bardzo pomóc.

4. Obowiązkiem małżonków, którzy podjęli powyższe zobowiązania jest udział w miesięcznych spotkaniach tzw. kręgach. Nie są to spotkania towarzyskie, ale przede wszystkim formacyjno - modlitewne. Ich celem jest zbliżanie wszystkich do Boga, zbliżanie małżonków do siebie, zacieśnianie przyjaźni między poszczególnymi rodzinami w kręgach. w spotkaniach tych odbywających się zwykle wieczorami uczestniczą sami tylko małżonkowie ze swoim moderatorem i parą animatorów. W spotkaniu zawiera się skromny posiłek, wspólna modlitwa, dzielenie się swoimi trudnościami i osiągnięciami, wyjaśnienie nowego punktu formacji, przyjęcie zobowiązania, wspólne odmawianie tajemnic różańca.

To wszystko prowadzi do budowania zdrowej i silnej rodziny oraz do pełnego apostolstwa w miejscach pracy, miejscu zamieszkania, a przede wszystkim czuwa nad prawidłowym wychowaniem młodego pokolenia.

ZAKOŃCZENIE

Celem niniejszej pracy było ukazanie wpływu Ruchu Domowego Kościoła na rozwój rodziny, postawy rodzicielskie i wychowawcze wobec swoich dzieci, apostolstwo tychże rodzin w środowisku pracy, nauki i miejscu zamieszkania. uzyskane wyniki badań pozwalają stwierdzić, że zobowiązania pomagają małżeństwu rozwijać się i wychowywać dzieci. Każda para małżeńska należąca do ruchu stara się by wypełniać zobowiązania jak najlepiej. Przyszłość ewangelizacji zależy od Kościoła Domowego - rodzina musi być świadoma tak zobowiązującego zadania. Rodzina powinna sobie uświadomić z jakich elementów życia chrześcijańskiego powinna czerpać siłę do posługi ewangelizacyjnej. Właśnie Ruch Domowego Kościoła przez swoje życie dokonuje katechizacji rodziny, jest to jedyne miejsce, gdzie dzieci i młodzież mogą pobierać prawdziwą katechizację. nie zastąpioną i jedyną w swoim rodzaju rolą rodziców chrześcijańskich jest podejmowanie nieustannych wysiłków wychowawczych. wychowawcze oddziaływanie Kościoła lub szkoły nie zastąpią podstawowego środowiska rodzinnego. Do rodziców należy stworzyć taką atmosferę w rodziny, przepełnioną miłością oraz szacunku do Boga i ludzi, aby sprzyjała całemu osobistemu i społecznemu wychowaniu dzieci. W procesie wychowania dzieci rodzice winni zwracać uwagę na istotne wartości życia ludzkiego i przekazywać, że więcej wart jest człowiek z racji tego, kim jest niż ze względu na to co posiada. Chodzi o to by bardziej „być” a niżeli „mieć'.

Dzieci powinny również nabywać w rodzinie poczucie sprawiedliwości, która prowadzi do poszanowania godności osobistej każdego człowieka. Rodzina powinna być miejscem, gdzie gości prawdziwa miłość, jako podstawa szerszej troski o bezinteresownej troski wobec drugich, a zwłaszcza najbiedniejszych i potrzebujących. W rodzinie jako we wspólnocie miłości uczynienie daru z siebie jest prawem nadającym kierunek i warunkującym wzrost. Dar z siebie, który ożywia wzajemną miłość małżonków, staje się wzorem i zasadą składania daru z siebie, co powinno dokonywać się we wzajemnych stosunkach braci i sióstr oraz różnych współżyjących w rodzinie pokoleń.

Poprzez rodzinę dokonuje się przekazywanie i promieniowanie ewangelii. W rodzinie Ruchu Domowego Kościoła wszyscy ewangelizują i podlegają ewangelizacji. Można zatem powiedzieć, że rodzice wychowują poprzez przykład własnego życia i są pierwszymi głosicielami ewangelii wobec dzieci. Apostolstwo rodziny powinno także kierować się na zewnątrz, poprzez rodzinę, jest to jeden ze sposobów zapobiegania niedowiarstwu, najskuteczniejszy środek uświęcenia. Rodzina Domowego Kościoła, która odkrywa i przeżywa piękno chrześcijańskiej wizji małżeństwa i rodziny, będzie chciała Bożymi wartościami promieniować. Wtedy też może się stać atrakcyjna, wzorem do naśladowania dla innych rodzin. Świadectwo dawane na zewnątrz wobec innych niepokoi, mobilizuje, zachęca do działania.

W dzisiejszym świecie, potrzeba nam coraz to więcej rodzin, które będą żywym świadectwem wewnątrz swojej rodziny i na zewnątrz w środowisku pracy i miejscu zamieszkania.

bibligrafia

I POZYCJE ZWARTE

1. Ks. Blachnicki Franciszek Charyzmat Światło-Życie, 1987r

2. Vanier Jean Wspólnota miejscem radości

i przebaczenia, Paryż, 1985r

3. Ks. Stimpfle Józef Elementarz rodziny katolickiej

Opole, 1984r

4. Jan Paweł II List do rodzin, 1994r

5. Skrzydlewski Chrześcijańska wizja miłości

Władysław Bernard małżeństwa i rodziny, WAM

Kraków,1982r

6. Pilch Tadeussz Metodologia pedagogicznych badań

środowiskowych. Ossolineum,

Wrocław,1971r

7. Pilch Tadeusz Zasady badań pedagogicznych

Wyd. Żak, Warszawa, 1995r

II ARTYKUŁY W CZASOPISMACH

1. List do wspólnot rodzinnych Domowy Kościół nr69, 1994r

2. List do wspólnot rodzinnych Domowy Kościół nr72, 1997r

3. List do wspólnot rodzinnych Domowy Kościół nr17, 1977r

4. List do wspólnot rodzinnych Domowy Kościół nr74, 1998r

5. Kręgi miesięczne Domowy Kościół, podręcznik pierwszy rok pracy, 1998r

6. Ks. Kaszowski Marian Nowa Rodzina w Kościele i Świecie,

Kraków, 1996r

List do wspólnot rodzinnych „Domowy Kościół' 1994r nr 69

List do wspólnot rodzinnych „Domowy Kościół”, 1997r. nr 72

List do wspólnot rodzinnych „Domowy Kościół' 1977r., nr 17 rozdział I p. 3

Ks. Sujkowski Zbigniew, RDK wg wizji ks. Blachnickiego

List do wspólnot rodzinnych „Domowy Kościół” 1998r. nr 74, str. 16-21

Kręgi miesięczne, „Domowy Kościół” pierwszy rok pracy, 1986r., wydanie 2, str. 11

Ks. Franciszek Blachnicki, Charyzmat „Światło-Życie” 1987r., str.67

List do wspólnot rodzinnych „Domowy Kościół” 1977r., nr 17 rozdział I p. 11

Jan Paweł II `List do rodzin” w Roku Rodziny 1994r., str.57

Jean Vanier `Wspólnota miejscem radości i przebaczenia” Paryż 1985r. str. 15

Ks. Bp Józef Stimpfle „Elementarz Rodziny Katolickiej” Opole 1984r. str.70

Ks. Marian Kaszowski „Nowa Rodzina w Kościele i Świecie' Kraków 1996r. str. 5

Pilch Tadeusz; Metodologia pedagogicznych badań środowiskowych.

Ossolineum, Wrocław 1971r. str.79

Pilch Tadeusz: Zasady badań pedagogicznych

Wydawnictwo Żak, Warszawa 1995r. str. 86

4

2

44

41

4

---