Politechnika Koszalińska

W. B. i I. Ś.

Kierunek: Budownictwo-semestr IV

Zakład Geodezji i Fotogrametrii

Nr ćwiczenia:	5
Temat:	Pomiar szczegółów terenowych metodą ortogonalną, kartowanie wyników pomiarów.

Data wykonania: 21. IV. 2005 Wykonał: Adam Błochowiak

Data oddania: 28. IV. 2005 Tomasz Buczkowski

Data sprawdzenia: Krystian Czernik

Data zaliczenia: Tomasz Drewniak

Prowadzący: mgr inż. Czesław Suchocki Magdalena Brzuziewska

Szymon Batko

grupa lab 2.1.1

Po założeniu na danym obszarze osnowy pomiarowej i wykonaniu wszystkich związanych z tym prac pomiarowych i obliczeniowych oraz po jej odpowiednim zagęszczeniu, następnym etapem jest pomiar szczegółów sytuacyjnych. Każdy po­miar szczegółowy polega na tym, że wykorzystując założoną w terenie osnowę po­miarową, domierzamy do niej punkty szczegółowe, ustalając ich położenie wzglę­dem sieci punktów osnowy.

Istnieje kilka sposobów wykonania pomiaru szczegółowego, jednak najbardziej popularne i najpowszechniej stosowane są dwa sposoby:

1) metoda domiarów pro­stokątnych zwana również metodą ortogonalną lub metodą rzędnych i odciętych oraz,

2) metoda biegunowa.

Metoda ortogonalna.

Polega ona na zrzutowaniu punktów wyznaczających szczegóły sytuacyjne na linię osnowy pomiarowej (rys. 1). Chcąc określić położenie punktu P w stosun­ku do założonej osnowy, wybieramy jej dwa punkty - 4 i 5, bliskie zdejmowanego szczegółu sytuacyjnego jako linię pomiarową. Posługując się węgielnicą, rzutujemy dany punkt P na linię 4-5, znajdując spodek prostopadłej w punkcie P_o. Następnie mierzymy długość odcinków 4-P₀ i P_o-P, czyli odciętą a i rzędną b punktu P, które ustalają położenie tego punktu w stosunku do linii pomiarowej 4-5 w pełni jednoznacznie. Po wykonaniu pomiaru tą metodą potrzebna jest węgielnica, tyczki, taśma stalowa i ruletka. Długość 4-P₀ mierzymy taśmą stalową, a długość P_o-P mierzymy za pomocą ruletki. Kąt prosty w punkcie P_o wy­znaczamy za pomocą węgielnicy.

RYSUNEK 1.

Rzu­towanie punktu na linię osnowy

Pomiar szczegółów i spo­sób zapisu na szkicu przedstawiono na rysunku 2. Ma­ksymalna odległość zdejmowanych punktów od linii rzuto­wania, czyli długość prostopadłej zależna jest od wymaganej dokładności określenia położenia punktu. Ponieważ pomiar opiera się na wytyczeniu węgielnica kierunków prostopad­łych, dlatego dokładność jego zależy przede wszystkim od dokładności wyznaczania kąta prostego Przeciętny błąd wy­tyczania prostopadłej za pomocą węgielnicy wynosi około 5'. Błąd ten powoduje poprzeczny błąd liniowy w wyznaczeniu położenia danego punktu tym większy, im większa jest odle­głość tego punktu od linii rzutowania (rys. 3). Poprzecz­ne przesunięcie d = b tgα. Dla odległości b równej 20 m po­przeczne przesunięcie wynosi około 3 cm i wzrasta propo­rcjonalnie do odległości. Dlatego też przy pomiarze takich szczegółów sytuacyjnych, jak granice nieruchomości, granice administracyjne, budynki, drogi, ulice, urządzenia stałe, zasięg pomiaru należy ograniczyć do odległości nie większej niż 20-30 m od linii pomiarowej.

RYSUNEK 2. Pomiar szczegółów metodą domiarów prostokątnych i sposób zapisu na szkicu

RYSUNEK 3. Po­przeczny błąd liniowy spowodowany niedo­skonałością węgielnicy

W celu uzyskania kontroli oraz zwiększenia dokładności pomiaru możemy zastosować tzw. podpórkę. Jest to pomiar odcinka od wybranego punktu na linii osno­wy do zdejmowanego punktu P. Na rysunku 1 jest to odległość A-P. Odległość c między punktami A i P_o jest znana. Jest to różnica odciętych tych punktów. Znane są więc trzy boki w trójkącie prostokątnym P_o PA. Na podstawie zmierzonych przy-prostokątnych b i c obliczamy przeciwprostokątną podpórkę /, i wyliczoną wartość porównujemy z długością zmierzoną w terenie.

Tam gdzie to jest możliwe, kontrolujemy pomiar mierząc tzw. czołówki, tj. odległości między zdejmowanymi pun­ktami. Mierząc położenie budynków -rzutując poszczególne narożniki na linię osnowy, w celu skontrolowania tych pomiarów mierzymy dodatkowo czołówki, czyli odległości między narożnikami. Powstają tu podobnie jak przy pomiarze podpórek - trójkąty prostokątne (rys.4). Różnica rzędnych dwóch punktów — to jedna przyprostokątna, natomiast różnica odciętych tych punktów — to druga przyprostokątna. Czołówka jest przeciwprostokątną. Sprawdzamy, czy przy­prostokątna obliczona na podstawie wielkości zmierzonych jest zgodna z długością zmierzonej przeciwprostokątnej - czołówki.

RYSUNEK 4. Pomiar budynku metodą domiarów prostokątnych

Jeżeli linia pomiarowa przechodzi przez zdejmowany punkt, to rzędna wynosi zero i pomiar ogranicza się do wyznaczenia odciętej. Jest to szczególny przypadek metody ortogonalnej nazywany metodą przecięć.

Szkice polowe pomiaru sytuacji i oznaczenia obiektów szczegółowych kodami

Wyniki pomiarów sytuacyjnych w terenie przedstawia się na szkicu polowym. Rysuje się mierzoną sytuację, osnowę, konstrukcje pomiaru poszczególnych pun­któw i wpisuje się dane liczbowe z pomiarów.

Szkice pomiarów sytuacyjnych wykonuje się w skali przybliżonej tak dużej, aby wszystkie zdejmowane szczegóły oraz potrzebne wymiary były wyraźne i czytelne. Szkic może obejmować kilka linii pomiarowych. Może być również wykonany dla jednej, a nawet dla części linii, jeśli liczba szczegółów sytuacyjnych jest duża. In­strukcje pomiarowe podają formy zewnętrzne, znaki konwencjonalne i sposób opi­sywania szkiców, tak aby rysunek był zawsze jednoznaczny. Główną zaletą szkicu powinna być jego przejrzystość i czytelność. Z tego powodu na szkicu polowym nie należy wycierać danych wpisanych błędnie, ale przekreślić je w taki sposób, aby były możliwe do odczytania i obok wpisać liczby właściwe.

Linie osnowy, rzędne oraz przedłużenie linii pomiarowych kreśli się cienką linią przerywaną. Początek odciętych na linii osnowy oznacza się liczbą zero, a kierunek pomiaru strzałką.

Miary bieżące wzdłuż linii pomiarowych wpisuje się prostopadle do kierunku tych linii. Końcową miarę linii osnowy podkreśla się dwa razy, a miarę dotyczącą przecięcia się z inną linią pomiarową -jeden raz. Rzędną opisuje się równolegle do jej kierunku, jeżeli jest tylko jeden punkt do zdjęcia na danej rzędnej. Gdy na jednej rzędnej znajduje się kilka punktów, wówczas zapis wykonuje się prostopadle do kie­runku rzędnej, a miarę końcową podkreśla się dwa razy. Długość czołówek oraz podpórek wpisuje się równolegle do linii i liczbę ujmuje się w kreski. Linie kontu­rów sytuacyjnych kreśli się linią ciągłą i przyjętymi znakami, np. punkty załamania osnowy oznacza się kółkiem, punkty graniczne kwadracikiem, a dom mieszkalny wewnątrz konturu oznacza się literą m itp. Na zewnątrz rysunku wpisuje się numery szkiców przyległych. Na szkicu pokazuje się w przybliżeniu kierunek pomocny. W dolnej części szkicu wpisuje się nazwę obiektu, rodzaj pracy, datę pomiaru, na­zwiska wykonawców itd.

Rozwój techniki pomiarowej, obliczeniowej i tworzenia map spowodował potrzebę ujednolicenia oznaczania punktów szczegółowych i obiektów. Zostało to uregulowane przez instrukcję techniczną K-l w 1995 roku. Wprowadzono dla po­szczególnych szczegółów i obiektów, stanowiących treść mapy, dwa równoważne kody: liczbowy i literowy.

---