PRAWO UE

I. ORZECZENIA:

• CHRONOLOGICZNIE najważniejsze:

• - 25/62 Flauman - decyzje dotyczą podmiotów indywidualnie

• - 26/62 von Gend i Loos - bezpośrednia skuteczność prawo wspólnotowego dla jednostek (jasne precyzyjne prawo

• - 28/62 da Costa - acte Clair - jeżeli jakiś problem został już wyjaśniony przez ETS, nie trzeba wnosić pytania prejudycjalnego

• - 6/64 Costa vs. ENEL - prawo wspólnotowe przeważa nad prawem krajowym

• - 11/70 Internationale Handelgessellshaft - prawo wspólnotowe przeważa nad prawem konstytucyjnym

• - 22/70 ERTA (AERT) - domniemanie kompetencyjne WE o zawieraniu umów międzynarodowych z państwami trzecimi

• - 34/73 Fratelli - rozporządzenia są stosowane bezpośrednio, niezależnie od regulacji krajowych, państwa nie mają prawa do weryfikacji, podważania prawa wspólnotowego

• - 167/73 Francja vs KE - zakaz stanowienia nowego prawa sprzecznego z prawem wspólnotowym (PIERWSZEŃSWTO STOSOWANIE)

• - 81 CILFIT - acta Clair - nie trzeba pytać o oczywistości

• - 8/81 Ursula Becker - za nieterminową lub mylna implementację dyrektywy konsekwencje ponosi państwo a nie jednostka, a prawa wynikające z dyrektywy przysługują jednostce niezależnie od implementacji dyrektywy przez PCz

• - 8/83 von Colon - dyrektywa nie precyzuje sankcji, to sąd w czasie implementacji za zadbać czy jest ona adekwatna

• - 152/84 Marshall - dyrektywa nie wywołuje bezpośredniego skutku horyzontalnego, państwo rozumiane szeroko jako układ stosunków prywatnoprawnych

• - 314/85 Foto-Frost - sąd krajowy nie może stwierdzić nieważności prawa wspólnotowego

• - 103/88 Fratelli Constanzo - organy samorządowe, sądy krajowe najpierw stosują prawo wspólnotowe, a odmawiają stosowanie prawa krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym

• - 213/89 Factorame - sąd krajowy może zawiesić jego stosowanie prawa krajowego do czasu stwierdzenia jego ważności z prawem wspólnotowym

• - 6/90, 9/90 Francovich - możliwość uzyskania odszkodowania od PCz jest wymagana, gdy pełna efektywność prawa wspólnotowego zależy od odpowiedniej implementacji prawa przez PCz i wobec braku działania (zaniechania) jednostki nie mogą wyegzekwować przysługującego im praw od sądów krajowych; obejmuje to także sytuacje niepełnego implementowania prawa;

• Szczególnie przesłankami odpowiedzialności są:

• Naruszenie normy prawa wspólnotowego, która jest skierowana na przyznanie jednostkom praw

• Naruszenie prawa wspólnotowego jest poważne

• Występuje związek między naruszeniem prawa wspólnotowego a szkodą wyrządzoną jednostce

• 91/92 Foccini - prawo do odszkodowania za brak implementacji prawa wspólnotowego przez sąd krajowy

• 46/93, 48/93 Brasserie - państwa odpowiadają odszkodowaniem za naruszenie, złą, niepełną implementacje lub zaniechanie implementacji przez organ władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej oraz organy administracji; jeżeli państwo ma charakter federacyjny odpowiedzialność ponoszą także jego człony

• 430/93 von Schijandel - prawo wspólnotowe nie wymaga, aby sądy krajowe podnosiły z urzędu zarzut wypływający z naruszenia przepisów wspólnotowych jeśli rozpoznanie tego zarzutu wymagałoby zrzeczenia się bierności (????)

TEMATYCZNIE

• OBYWATELSTWO

• 1955 Nottebom - zasada aktywnego obywatelstwa

• 1990 Michalletti - nie wnika jak obywatelstwo zostało nadane przez PCz, to wyłączna sprawa PCz

• 1999 Głuszczak - można powołać się natka układu stowarzyszeniowego przed sądem

• 1999 Grzelczak - obywateli UE traktuje się tak samo niezależnie od narodowość

• ŹRÓDŁA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• 8/81 Ursula Becker vs Urząd Finansowy (prawo podatkowe) - jeżeli prawo nie implementowało dyrektywy w terminie konsekwencje tego ponosi administracja a nie jednostka, a prawa wynikające z dyrektywy przysługują jednostce niezależnie od sposobu implementacji przez PCz

• 14/83 von Colson vs Kemam (dyskryminacja) - nawet jeżeli dyrektywa nie precyzuje jasno i klarownie sankcji to musi być ona zastosowana w formie adekwatnej i mieć zarazem funkcję prewencyjną, sąd krajowy musi tak implementować dyrektywę, aby była ona adekwatna

• 152/84 Marshall - dyrektywy nie wywierają bezpośredniego skutku horyzontalnego. Pojęcie państwa rozumiane szeroko, obejmujące także stosunki prywatnoprawne

• 34/73 Fratelli vs rząd włoski - państwa nie mają swobody do wprowadzania weryfikacji w prawie wspólnotowym np. co do czasu wejścia w życie. Bezpośrednie stosowanie rozporządzenia jest niezależne od jakichkolwiek regulacji krajowych

• PRAWO WSPÓLNOTOWE A PRAWO KRAJOWE

• 103/88 Fratelli Constanzo - organy samorządowe, tak jak sądy krajowe, w pierwszej kolejności stosują prawo wspólnotowe, a odmawiają stosowania prawa krajowego sprzecznego z nim

• 26/62 van Gend In Loos - cło (bezpośrednia skuteczność prawa wspólnotowego)

• 6/64 Costa vs ENEL - prawo krajowe nie może przeważać nad prawem wspólnotowym

• 11/70 Internationale Handelgessellschaft - prawo wspólnotowe przeważą nad prawem konstytucyjnym i należy prawu wspólnotowym zapewnić ochrone w porządku prawnym PCz

• 106/77 Simmenthal II - sąd krajowy nie może stosować normy prawa krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym od dnia wejścia w życie (nie czeka się na uchylenie norm sprzecznych)

• PODSTAWOWE ZASADY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• 22/77 ERTA (AERT) - traktaty z P3 - domniemanie kompetencji WE w zawieraniu umów międzynarodowych z państwami trzecimi

• 213/89 Fractorame - bandera, statki z GB - sąd krajowy może zawiesić stosowanie prawa krajowego do czasu stwierdzenia jego ważności z prawem wspólnotowym

• 430 i 431/93 von Schijendel - fizjoterapeuci - sąd krajowy może powołać się na prawo wspólnotowe nawet jeśli strona nie powołała się na nie

• SĄDOWA KONTROLA PRZESTRZEGANIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• 21-24/85 International Fruit Company -

• 314/85 Foto Frost - sąd krajowy bez względu na to czy od jego rozstrzygnięć przysługują środki odwoławcze czy nie, nie może stwierdzić nieważności aktu prawa wspólnotowego

• 25/62 Pleumann vs KE - decyzja dotyczy podmiotu indywidualnie, wtedy gdy wpływa na jego sytuacje prawną z uwagi na pewne cechy charakterystyczne dla niego lub przez wzgląd na okoliczności odróżniające go od wszelkich innych osób i w ten sposób wyróżnia ich indywidualnie

• 28/62 Da Costa - acta Clair - jeżeli dany problem został już wyjaśniony przez ETS, sąd krajowy nie musi występować z pyt. prejudencjalnym

• 312/93 Petrobroack vs Belgia -

• 192/89 Sernnce

• OCHRONA PRAW PODSTAWOWYCH - ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODZKODOWAWCZA

• 6/90 i 9/90 Francorich - prawo do odszkodowania przysługuje jeśli:

• Nakazany przez dyrektywę skutek powinien przyznawać podmiotom indywidualnym

• Powinna istnieć możliwość ustalenia treści tych praw na podstawie przepisów dyrektywy

• Powinien istnieć związek przyczynowy pomiędzy obowiązkiem ciążącym na państwie a szkodą

Jeśli nie ma regulacji odszkodowawczych w prawie wspólnotowym to państwo ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą zgodnie z regulacjami prawa krajowego

• 91/92 Focini Dori vs Recte - dyrektywy nie wywołują bezpośredniego skutku horyzontalnego. Prawo do odszkodowania dla tych, którzy doświadczyli szkody z powodu nie implementowania prawa wspólnotowego przez sąd krajowy

• 46 i 48/93 Brasserie du Pechur - DŁUGIE

WYKŁADY

NUMER WYKŁADU

Prawo UE cały czas się zmienia = acta communitaire

Prawo UE → po traktatach rzymskich całe prawo nazywano europejskim w odróżnieniu do międzynarodowego

Prawo europejskie → to dorobek prawny Rady Europy i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w

Strasburgu

Prawo wspólnotowe (community law) → oznacza to, że po wprowadzeniu Traktatów Rzymskich powstały wspólnoty EWG, EUROATOM; prawo UE to to prawo, które dotyczy integracji gospodarczej

RÓŻNICA PODSATWOWA MIĘDZY PRAWEM

I filar (gospodarcze)

Niewykonanie grozi konsekwencjami

Prawo wspólnotowe (community law) - to prawo jest twarde bo jest zdefiniowana osobowość prawna)

II filar (polityka zagraniczna i bezpieczeństwa)

Niewykonanie NIE grozi konsekwencjami

- przykład z uznaniem Kosowa

Prawo UE (soft law)

III filar (sprawy wewnętrzne)

Soft law

Brak osobowości prawnej

Unia Europejska prze wejściem w życie Traktatu Europejskiego NIE MA osobowości prawnej, a jeżeli coś nie ma osobowości prawnej to NIE MOŻE tworzyć prawa !!!!!!!!!!!!!!

A dlaczego UE nie ma osobowości prawnej ? ­­­→ bo większość państw nie chciała

Prawo UE zbiera najsprawniejsze rozwiązania sądownicze ze wszystkich krajów UE

PRAWO MIEDZYNARODOWE PUBLICZNE:

- podmioty prawa:

1. państwa

2. organizacje międzynarodowe

Prawo wewnętrzne ma inne podmioty

Ad.1 → jakie państwo?

- lata 30 Konferencja z Montevideo, art.1 i art. 2; aby państwo było podmiotem prawa międzynarodowego musi mieć określone terytorium, ludność zamieszkującą to terytorium oraz władzą państwową. Ale także musi być uznane międzynarodowo przez inne państwa.

Państwa mogą tworzyć organizacje międzynarodowe o charakterze międzyrządowym; przekazują część swojej suwerenności na rzecz takiej organizacji (przekazują na zasadzie traktatów), org. Międzynarodowa musi mieć historię i podmiotowość międzynarodową, która nie jest pierwotna (kiedyś nawet Polska nie uznawała podmiotowości prawnej organizacji międzynarodowej).

Relacje między prawem międzynarodowym i wewnętrznym (2 koncepcje):

1. dualistyczna → są 2 osobne światy prawa - międzynarodowy i krajowy, osobne sądy; aby obowiązywały normy międzynarodowe należy dokonać transformacji za pomocą aktu transformacji

2. monistyczna → prawo to 1 świat i państwo podpisując, aprobując określone normy prawa międzynarodowego publicznego automatycznie jest zobowiązane do jego przestrzegania

3. koncepcje mieszane

Operujemy pewnymi skrótami !!!!!!

2 prawa międzynarodowe:

publiczne prywatne

- regulują stosunki zewnętrzne między - czyli część prawa wewnętrznego danego

Państwami i organizacjami państwa, regulująca kwestie sporne tam, gdzie

występuje tak zwany element międzynarodowy

np. Polak zawiera umowę międzynarodową z Brazylijczykiem w Argentynie

POZYCJA PAŃSTWA W PRAWIE MIĘDZYNARODOWYM

1. terytorium → mówi się o terytorium UE czyli części składowe suwerennych państw

2. ludność → element łączący; w prawie wewnętrznym jest to instytucja obywatelstwa + obywatelstwo europejskie (pochodne)

3. władza

4. uznanie

5. możliwość wejść w stosunki z innymi państwami

6. ius tractatum → zdolność do zawierania umów międzynarodowych (UE nie posiada tylko poszczególne wspólnoty)

7. uznawalność → UE nie trzeba uznawać

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO PUBLICZNEGO

1. umowy międzynarodowe → (traktaty, konwencje, ale zgody NIE); Konwencja Wiedeńska w sprawie traktatów 1969 - nie ważna jest nazwa, ważne jest to czy umowa zawarta została między podmiotami prawa międzynarodowego

2. zwyczaj międzynarodowy → Kiedy się nim staje? Jeżeli powtarzalne zachowanie państwa wprowadza nam zasadę, której przestrzeganie jest tak samo nakazane jak prawo stanowione, np.:

1. nawet jak dyplomata coś przeskrobie to państwo, w którym urzędował nie może go dotkliwie ukarać

2. przy wizytach oficjalnych informuje się o czym będzie przemówienie

3. zwyczaje interpretacyjne, wprowadzane z prawa rzymskiego

po co ja pisałem to A i B

3. generalne zasady prawa

1. prawo nie działa wstecz

2. prawo późniejsze uchyla prawo wcześniejsze

3. prawo szczegółowe uchyla prawo ogólne

4. orzeczenia sądowe

5. opinie wybitnych przedstawicieli doktryny

6. akty, działania, decyzje organizacji międzynarodowych

7. deklaracje

HIERARCHIA ŹRÓDEŁ PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

1. IUS COGENS → normy niezmienialne, podstawowe, jak normy konstytucyjne (np. art.1 i art.2 w KNZ o groźbie lub uźyciu siły i nienaruszalności suwerenności państwa)

2. IUS DISPOSITIVI - prawo umowne, normy ustalane przez państwo lub organizacje międzynarodową; egzekwowane normy, ale zainteresowane podmioty same ustalają normy ALE nie mogą one być sprzeczne z ius cogens; oraz muszą być ustalone jakie są obowiązki

Prawo musi być wykonywalne, musi mieć jurysdykcje:

1. oparcie jurysdykcji o terytorium→ jurysdykcja terytorialna

2. jurysdykcja obywatelska

3. uniwersalne juruzdykcje

4. zasada ochrony interesów państw poza granicami

Pokojowe środki między państwami:

1. dwustronna negocjacja, najlepiej poufna

2. dobre usługi, mediacja

3. koncyliacja, sformalizowane metody rozstrzygania sporów

4. arbitraż międzynarodowy

5. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

ŹRÓDŁA PRAWA UE

I FILAR → prawo wspólnotowe

II FILAR → prawo UE

ACQUIS COMMUNAUTAIRE → dorobek całego dotychczasowego prawa UE wraz z ukształtowanymi sposobami jego rozumienia i stosowania, a ponadto polityki wspólnotowe, orzecznictwo sądowe, zwyczaje, a także wartości tkwiące u podstaw funkcjonowania UE

PRAWO WSPÓLNOTOWE

Prawo pierwotne prawo pochodne( wtórne)

PRAWO PIERWOTNE → umowy międzynarodowe z koniecznością ratyfikacji, o której decyduje prawo wewnętrzne państwa. W Polsce o ratyfikacji decyduje sejm i musi być ustawa ratyfikacyjna lub referendum.

Polska→ kształt ustawy był omawiany w sejmie; chodziło o charakter prawny Karty Socjalnej (GB w zakresie praw socjalnych ma gwarancję niestosowania), bo mogłoby dojść do roszczeń ze strony Niemców do majątków położonych na ziemiach odzyskanych. Karta wprowadza bezwzględny zakaz dyskryminacji prawnej, socjalnej i rzeczowej wszystkich obywateli.

PRAWO PIERWOTNE (primary law) NAJWAŻNIEJSZE!!!!! :

1. Traktaty założycielskie WE i UE

2. Traktaty modyfikujące i uzupełniające (JAE z 1986, Traktat Amsterdamski 1997, Traktat Nicejski 2001\)

3. Traktaty akcesyjne → jest prawem pierwotnym, gdyż zmienia strukturę UE bo wprowadza nowy podmiot, nowi przedstawiciele w instytucjach UE, nowy język urzędowy, traktaty akcesyjne mają 3-4 art., ale mogą być do nich również obszerne dodatki

4. Umowy PCz

5. Ogólne zasady prawa wspólnotowego→ np. zasada słuszności (jeżeli nie ma regulacji jakiegoś prawa to rozstrzygamy, aby było sprawiedliwe), zas. domniemania dobrej woli, zas. stare deisis ( przyjmujemy niewzruszalność decyzji przy istnieniu takich samych podstaw)

PRAWO POCHODNE/WRTÓRNE:

Akty prawne WIĄŻĄCE:

2. rozporządzenia → w prawie wspólnotowym to tak jak ustawa w prawie krajowym; w UE dotyczą wszystkich, reguluje daną dziedzinę, którą jest objęta, wchodzi w życie natychmiast po ogłoszeniu we wszystkich PCz; deroguje wszystkie wewnątrzpaństwowe przepisy prawa krajowego dotyczące tej samej kwestii

34/73 Fratelli vs rząd włoski - PCz nie mogą weryfikować prawa wspólnotowego, bezpośrednie stosowanie rozporządzeń jest niezależne od regulacji krajowych)

3. dyrektywy→ w prawie UE to charakter wiążący, ustalamy cel oraz czas kiedy dyrektywa może być wdrożona, państwo decyduje jakich organów i instrumentów będzie potrzebowało do wdrożenia takiej dyrektywy (implementacji)

Dyrektywy w UE przeważają, bo nie ingerują tak bardzo w suwerenność PCz jak rozporządzenia.

A co z sankcją, kiedy dyrektywa już obowiązuje, a nie jest jeszcze zaimplementowana przez państwo? → Stosuje się jeszcze prawo krajowe i organy państwa, które jeszcze nie zaimplementowały dyrektywy stosują prawo krajowe, ale osoba zainteresowana może się już odwołać do dyrektywy. ETS stwierdził, że taki rozwiązanie zmusi państwa do szybkiej implementacji dyrektyw.

8/81 Ursula Becker - jeżeli PCz nie implementowało dyrektywy, konsekwencje ponosi administracja, a nie jednostka

14/83 von Colon vs Kenam - adekwatność stosowania dyrektywy i implementacji

4. decyzje → mają charakter indywidualny, zawsze mają określony podmiot i mają charakter wiążący

Akty prawne o charakterze NIEWIĄŻĄCYM:

1. zalecenia

2. opinie + akty nienormowane/nienazwane sui genesis

Rodzaje aktów SUI GENERIS (nienazwane)

• rezolucje

• deklaracje

• wyjaśnienia

• komunikaty

• sprawozdania

Charakterystyka:

• występują w ramach wspólnot

• są zobligowane do ich wydania i praktycznie nie mają mocy wiążącej ALE mamy prawo do ich badania tylko i wyłącznie przez ETS

• ułatwiają działanie WE

• konstrukcja oparta o daleko idący kompromis

UMOWY MIĘDZYNARODOWE

1. UMOWY MIESZANE → stronami oprócz WE są PCz oraz inne państwa bądź też organizacje międzynarodowe jeżeli przedmiot regulacji jest taki sam, np. umowy stowarzyszeniowe z WE. Powołane na mocy mixed agreement organy w swojej działalności mogą wydawać akty (np. uchwały Rady Stowarzyszeniowej, które też są źródłami prawa)

Różnie dzielimy kompetencje WE w stosunku do PCz, ale są takie kompetencje nazywane łącznymi - mixed agrement (mają bardzo długie preambuły) - jeżeli mamy kompetencje wspólne to muszą się obie strony zgodzić

2. UMOWY MIĘDZYNARODOWE ZAWIERANE MIĘDZY PCZ → są kolejnym źródłem prawa wspólnotowego (art. 293 TWE), np. Konwencja brukselska z 1968 r. o jurysdykcji i wykonywaniu orzeczeń w sprawach cywilnych

3. UMOWY MIĘDZYNARODOWE MIĘDZY PCZ A PAŃSTWAMI TRZECIMI LUB ORG. MIĘDZYNARODOWYMI → umowy te nie są źródłem prawa wspólnotowego bo WE nie jest zainteresowana tym zakresem, który umowa reguluje;

- umowy te muszą być zgodne z prawem wspólnotowym pierwotnym i wtórnym

- mogą regulować tylko kwestie nie objęte prawem wspólnotowym

- umowy tego typu zawarte przed utworzeniem WE albo przed przystąpieniem państwa do WE zachowują moc obowiązującą ale PCz są zobowiązane do stopniowej eliminacji sprzeczności z prawem wspólnotowym →

• można zamienić te przepisy,

• zawrzeć nową umowę

• skorzystać z nowych regulacji unijnych,

• skorzystać ze wzorów wypracowanych przez inne organizacje międzynarodowe akceptowane przez prawo unijne, np. OECD - umowy bilateralne o podwójnym opodatkowaniu osób pracujących za granicą państwa członkowskiego

Akty reprezentantów PCz przedstawiane w WE/UE → zagadnienie dyskusywne

- przyjmuje się, że jeżeli przedstawione są na mocy umocowania z TWE→ to wówczas mogą stanowić źródło prawa wspólnotowego; większość z nich ma charakter polityczny a dopiero później prawny, np. decyzje COREPER II

RÓŻNICE MIĘDZY PRAWEM I FILARU, II FILARU I III FILARU

1. I FILAR oparty o zasadę wspólnotową, opartą o koncepcję organizacji ponadnarodowej o własnych, ściśle określonych kompetencjach

2. II i III FILAR to współpraca o charakterze międzyrządowym między PCzimi; bez podmiotowości międzynarodowo-prawnej

ŹRÓDŁA PRAWA W II FILARZE (SOFT LAW) ALBO INSTRUMENTY DZIAŁANIA

• Zasady i ogólne wytyczne

• Wspólne strategie

• Wspólne stanowiska nie mają mocy wiążącej

• Wspólne działania

• 
  Regularna współpraca PCz

Adresatami są PCz lub organy UE działające w ramach II FILARU

ŹRÓDŁA PRAWA W III FILARZE

• Wspólne działania w dziedzinie współpracy policyjne i sądowniczej

• Wymiana informacji

• Konsultacje

• Decyzje ramowe

UMOWY MIĘDZYNRODOWE W SYSTEMIE PRAWA WSPÓLNOTOWEGO UE

W konstytucji RP są 2 formy akceptowania umów międzynarodowych:

• referendum

• uchwała sejmu

Preambuła wskazuje na kierunek interpretacji ustawy, może odwołać się do innych instytucji i konstytucji lub do innych zasad powszechnie akceptowanych, może wskazać umowy międzynarodowe, które będą ważne przy interpretacji ustawy.

Już wynegocjowaną umowę międzynarodową w preambule nie można ograniczać.

ETS orzekając i interpretując prawo stosuje zasadę interpretowania prawa ROZSZERZAJĄCO.

KAŻDA umowa międzynarodowa ogranicza suwerenność stron, nawet w najmniejszym stopniu.

I FILAR→ prawo wspólnotowe - hard law

II i III FILAR → prawo UE - soft law

W III filarze zastosowano zabieg polegający na wyodrębnieniu SCHENGEN AQCUIS (wspólna polityka azylowa, migracyjna, graniczna) oraz przyłączenie go do I FILARU - od tej pory jest prawem twardym i jest regulowane przez ETS.

Traktat Lizboński likwiduje 3 filar i przyłącza II i III filar do twardego prawa !!!

Konstruktywna nieobecność → konieczność podjęcia wspólnych działań; jeżeli państwo nie chce podejmować działania, ale nie chce wetować uchwały, to po prostu nie bierze udziału w procesie decyzyjnym. W tej konkretnej kwestii względem tego państwa podjęta uchwała nie ma mocy wiążącej.

PRAWO WSPÓLNOTOWE A PRAWO KRAJOWE

ZASADA PIERWSZEŃSTWA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO WOBEC PRAWA KRAJOWEGO

Orzeczenia:

1. 26/62 van Gend en Loos (ZASADA PRYMATU/NADRZĘDNOŚCI oraz ZASADA BEZPOŚREDNIEJ SKUTECZNOŚĆI PRAWA WSPÓLNONOWEGO)­→ Spółka Van Gend & Loos przewoziła w 1960 r. pewną substancję chemiczną (formaldehyd) z Niemiec do Holandii. Holenderski urząd celny nakazał spółce uiścić podwyższoną opłatę celną. Spółka odmówiła zapłaty, wskazując na sprzeczność przepisów celnych z ówczesnym art. 12 TEWG. Rozpatrujący sprawę holenderski sąd administracyjny zwrócił się w związku z tym do ETS z pytaniem prejudycjalnym, w którym chodziło o wyjaśnienie, czy art. 12 TEWG powinien być bezpośrednio stosowany na gruncie prawa krajowego i, w konsekwencji, czy sądy krajowe powinny chronić powstałe na podstawie tego przepisu prawa podmiotowe.

Zdaniem Trybunału, podmiotami wspólnotowego porządku prawnego są nie tylko państwa członkowskie, ale również jednostki (osoby fizyczne i prawne), na które można nakładać nie tylko obowiązki, lecz także przyznawać im prawa. Takie prawa jednostek powstają, gdy wynika to wyraźnie z Traktatu o WE, a także gdy na podstawie jednoznacznych zobowiązań, jakie Traktat nakłada na państwa czy na organy Wspólnoty (np. na Komisję Europejską).

Z powyższego orzeczenia ETS wynika, iż podstawowym instrumentem mającym zapewnić skuteczność prawu wspólnotowemu i jednocześnie ochronę praw jednostek (osób fizycznych i prawnych), jest zasada nadrzędności i bezpośredniej skuteczności prawa wspólnotowego. Podmioty prywatne mogą zatem powoływać się wobec organów (instytucji) publicznych, a w pewnych przypadkach nawet wobec innych podmiotów prywatnych na swoje uprawnienia wynikające z jasnych i bezwarunkowych przepisów prawa wspólnotowego.

2. 16/64 Costa v ENEL (ZASADA NARZĘDNOŚCI/PRYMATU PRAWA WSPÓLNOTOWEGO NAD PRAWEM KRAJOWYM) → W wyniku wejścia w życie ustawy we Włoszech dokonano upaństwowienia wytwarzania i dystrybuowania energii elektrycznej, poprzez utworzenie przedsiębiorstwa państwowego ENEL. Adwokat Flaminio Costa, akcjonariusz jednej ze spółek, które weszły w skład przedsiębiorstwa, będący jednocześnie odbiorcą energii dostarczanej przez nowoutworzony podmiot, wkurwił się i odmówił zapłaty rachunku za energię elektryczną. Przedsiębiorstwo wystąpiło z powództwem o zapłatę. W toku postępowania Costa, podniósł zarzut niezgodności krajowych przepisów nacjonalizacyjnych z regulacjami wspólnotowymi, w zakresie zakazu tworzenia karteli (monopoli państwowych). W związku z tym sąd wystąpił z pytaniem prejudycjalnym do ETS.

Włączenie postanowień prawa wspólnotowego w systemy prawne poszczególnych PCz oraz generalnie litera i duch Traktaty powodują, że państwa te nie mogą jednostronnie podejmować środków skierowanych przeciwko przyjętemu przez nie na zasadzie wzajemności porządkowi prawnemu. Żadne normy prawa wewnętrznego (krajowego) nie mogą nie mogą mieć pierwszeństwa nad prawem traktatowym, aby nie pozbawić go jego charakteru wspólnotowego i nie podważać podstaw prawnych samej Wspólnoty.

1. Nawet jeśli państwo wydaje prawo sprzeczne z prawem wspólnotowym to nie trzeba go stosować

→ orzeczenie 106/77 Simmenthal → Zasada pierwszeństwa obowiązuje zawsze, niezależnie od tego czy normy PW są wydane wcześniej czy później, niż niezgodne z nimi normy PK. Problem podobny, o charakterze czasowym - czy wcześniej bądź później wydane normy PW mogą wpływać na system prawny p.członkowskich?? Odpowiedź: Nie, obojętnie kiedy wydajemy normę PW, ona zawsze ma prymat nad PK.

Powyższa zasada kłóci się z zasadą retroaktywności. Ws. Simmenthal I ustalono, że obojętnie kiedy wydaje się normę PW to i tak ona ma prymat nad normą PK. To czyni tą kwestię dość kontrowersyjną!
Powyższa zasada jest tłumaczona za pomocą wykładni teleologicznej - tzn, stwierdza się, że gdyby nie byłoby tak szerokiej wykładni wówczas cele integracji nie byłyby osiągnięte.

3. Żadne przepisy prawa krajowego NIE MOŻE PRZEWAŻAĆ NAD PRAWEM WYWODZĄCYM SIĘ Z PRAWA PIERWOTNEGO I WTÓRNEGO, a konsekwencje zasady pierwszeństwa obejmują wszystkie normy prawa krajowego.

Orzeczenie 6/64 Costa v ENEL

4. Orzeczenia ETS NIE DEROGUJĄ prawa krajowego co do ustaw już obowiązujących

5. Normy krajowe niezgodne z prawem wspólnotowym PRZESTAJE OBOWIĄZYWAĆ

6. Normy sprzeczne obowiązują dalej de iure, ale NIE MOGĄ BYĆ STOSOWANE, wiąże się to też za zasadą lojalności. ETS stwierdził, że w przypadku sprzeczności sąd powinien odmówić wydania orzeczenia opartego na normie krajowej sprzecznej ALE nie jest konieczne, aby uzależnił wydanie orzeczenia od formalnego uchylenia takiej normy.

Orzeczenie 103/88 Fratelli → stosowania krajowych przepisów niezgodnych z prawem wspólnotowym (jeśli przepisy krajowe niekorzystne dla podmiotów krajowych)

7. Zakaz ustanawiania norm prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawe wspólnotowym i nałożenie na PCz obowiązku stopniowej eliminacji już istniejących norm sprzecznych.

ETS stwierdził, że PCz w prawie krajowym nie mogą uchwalać przepisów nowych sprzecznych z prawem wspólnotowym, a jeżeli już zostały uchwalone to trzeba je eliminować (ale nie podano do kiedy)

Orzeczenie 167/73 KE vs Francja→ Francja chciała chronić swoje obszary łowne oraz zatrudnienie marynarzy francuskich dlatego wydała przepis całkowicie sprzeczny z prawem WE

ZASADA PIERWSZEŃSTWA A KONSTYTUCJE PCZ

- ETS wykluczył dopuszczalność oceny prawa wspólnotowego z pkt. widzenia ich zgodności z normami konstytucyjnymi PCz

Orzeczenie 11/70 International Handelgesellschaft

PIERWSZEŃSTWO OBOWIĄZYWANIA A PIERWSZEŃSTWO STOSOWANIA PRAWA WSPOLNOTOWEGO

• Norma krajowe niezgodne z prawem wspólnotowym przestają obowiązywać

• Normy sprzeczne obowiązują nadal de iure ale nie mogą być stosowane

• ETS stwierdził, że w przypadku sprzeczności sąd powinien odmówić wydania orzeczenia opartego n a normie krajowej sprzecznej ale nie jest konieczne, aby uzależnił wydanie orzeczenia od formalnego uchylenia takiej normy

• Np. sprawy akcyzy, ulg → zawsze próby nagięcia prawa wspólnotowego są podważane

ZASADA PIERWSZEŃSTWA A ORGANY PRAWODAWCZE

Zakaz ustanawiania nowych norm prawa krajowego, które byłyby sprzeczne z prawem wspólnotowym i nałożenie na PCz obowiązku stopniowej eliminacji już istniejących norm sprzecznych (art. 10 TWE → zasada lojalności PCz wobec WE)

DEFINICJE

BEZPOŚREDNIE OBOWIĄZYWANIE → normy prawa wspólnotowego stają się automatycznie częścią prawa wewnętrznego bez potrzeby ich oddzielnej transformacji i są one obok prawa krajowego obowiązujące i funkcjonalnie zespolone

BEZPOŚREDNIE STOSOWANIE → normy prawa wspólnotowego stanowią podstawę prawną dla działań organów PCz sensu largo oraz powinny być stosowane wszystkie normy prawa wspólnotowego, które obowiązują.

BEZPOŚREDNI SKUTEK → normy prawa wspólnotowego mogą być samodzielnym źródłem praw i obowiązków wszystkich podmiotów ( w tym również i jednostek fizycznych).

• Skutek horyzontalny - prawa i obowiązki podmiotów w stosunkach z państwem

• Skutek wertykalny - prawa i obowiązki podmiotów z innymi podmiotami

• Rozporządzenia mają skutek bezpośredni zarazem wertykalny jak i horyzontalny

UE A PCZ - PODZIAŁ KOMPETENCJI

Zasada lojalności - art. 10. TWE - W relacjach na płaszczyźnie prawnej pomiędzy UE a PCz linie demarkacyjną wyznacza zasada lojalności.

1. obowiązek stosowania prawa wspólnotowego w prawie krajowym

2. przestrzeganie zasady prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym ­→ 6/64 COSTA

3. zakaz stanowienia przepisów sprzecznych z prawem wspólnotowym → 167/73 KE vs FRANCJA

4. nakaz eliminacji z prawa krajowego przepisów sprzecznych z prawem wspólnotowym→ 167/73

5. ściganie naruszeń prawa wspólnotowego (art. 280 TWE)

1. UE szczególnie ściga nadużycia finansowe !!

6. odpowiedzialność PCz za naruszenie prawa wspólnotowego

7. informowanie i nakaz szeroko rozumianej współpracy organów PCz z organami WE

8. współpraca w zakresie określonym przez prawo wspólnotowe z innymi PCzkimi

PODZIAŁ KOMPETENCJI W ZAKRESIE STANOWIENIA PRAWA

• wg zasady subsydiarności i proporcjonalności

1. kompetencje wyraźne (w traktatach jasno)

2. kompetencje domniemane (wyprowadzane przez ETS w praktyce) ­- to co w sposób jasny nie zostało wyrażone w tekście traktatów, ale w ramach stosowania wyklarowało się

3. kompetencje dodatkowe - wynikają z traktatów ale nie dotyczą wszystkich podmiotów; jeżeli PCz chce wprowadzić w ramach współpracy dodatkowe kompetencje to wszystkie pozostałe PCzkie muszą na to wyrazić zgodę

4. kompetencje wyłączne (bądź WE bądź PCz) - np. polityka handlowa i rybołówstwa to WE

5. kompetencje konkurencyjne

1. alternatywne - podział

2. kumulatywne - pomoc

ROLA ETS W ZAKRESIE OKREŚLANIA KOMPETENCJI

• realizacja przez ETS zasady ograniczania kompetencji szczegółowej

• doktryna przejęcia:

1. o charakterze wyraźnym

2. przejęcie przez zajęcie pola - polega na tym, że domniemuje się, że jeżeli jakaś sfera została objęta prawem wspólnotowym to automatycznie, tam gdzie wspólnota nie rozwinęła swojego ustawodawstwa państwo może wprowadzić swoje regulacje

KOMPETENCJE WYŁĄCZNE DLA PCZ I WE

• wyrażone w traktatach lub przez ETS

• są wyjątki od kompetencje wyłącznych WE w zakresie przepływu kapitału, usług, osób i towarów

• na mocy art.58 TWE PCz wewnętrznie w określonych sytuacjach może wprowadzać ograniczenia wyłącznych kompetencje WE:

1. w przypadku konieczności zachowania finansowej równowagi państw (co do przepływu kapitału)

2. EBC → ustala stopy % , PCz mają możliwość ograniczeń w tym zakresie

3. Schengen → opt-out - można zwieszać członkostwo na chwile ( ME 2000 W Belgii i Holandii, ME 2008 Austria i Szwajcaria)

4. prawo rzeczowe jest domeną prawa wewnętrznego PCz - reguły własności, dzierżawienia, etc

5. zapewnienie bezpieczeństwa kraju → produkcja wojskowa

6. obywatelstwo jest wewnętrzną sprawą PCz (orzeczenia Michellitti 1990 oraz orzeczenie Goszczu vs GB)

7. określenie prawa bandery statku PCz

W stanach wyższej konieczności PCz może prosić WE o przejęcie części jego kompetencje

ROZSTRZYGANIE SPORÓW MIĘDZYNARODOWYCH (międzynarodowy spór prawny - international regal dispute)

2 kategorie(naruszenie prawa międzynarodowego; naruszenie umowy):

1. odpowiedzialność państwa za naruszenie prawa międzynarodowego (state resposibility)

2. odpowiedzialność państwa kontraktowa (wynika ta z odpowiednich umów; state & liability)

Taka sama odpowiedzialność organizacji międzynarodowych

MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI

• rozstrzygał spory przed powstaniem UE

1. locus standi → prawo do wszczęcia postępowania

2. forum prorogatum → zaakceptowanie pozwu wniesionego przez inną stronę sporu, na podstawie klauzuli jurysdykcyjnej zawartej w umowie międzynawowej lub na podstawie deklaracji jednostronnej

1945-1990 → są państwa, które nigdy nie zaakceptowały w tych latach jurysdykcji MTS np. POLSKA

Wyjątki:

1. z wyłączeniem spraw wynikłych przed 1990, jeżeli fakty przed 1990 a skutki po

2. sprawy z granicami

3. sprawy związane z emisją zanieczyszczeń

4. z wyjątkiem każdej sprawy która Polska uzna za wyłączną jurysdykcje Polski (np. Karta Polaka)

W MTS głosuje się większością i dopuszczalne jest votum separatum ALE pod znakiem zapytania stoi wykonanie orzeczeń ETS

W prawie międzynarodowym sankcję jest trudno wdrożyć.

ROZSTRZYGANIE SPORÓW PRZEZ ETS W I FILARZE:

I Filar → nie ma czegoś takiego, że są opcje, jest obligatoryjna jurysdykcja ETS i koniec !

+metody pozasądowe (np. procedura pojednawcza przez KE, orzeczenia)

Kompetencje ETS przy rozstrzyganiu sporów w II i III filarze - doradcze, niewiążące (zmieni to dopiero Traktat Lizboński)

ORZECZENIA MTS, KTÓRE WPŁYWAJĄ NAM NA PRAWO WSPÓLNOTOWE




1. Nottebohm (Lichtenstein vs Gwatemala) 1953,1955

• Nottebohm urodził się w Niemczech jako obywatel niemiecki;

• W 1905 roku wyjechał z kraju i osiedlił się w Gwatemali. Przebywał tam z górą trzydzieści lat - kraj ten stanowił centrum jego interesów;

• W 1939 roku Nottebohm postanowił zmienić obywatelstwo niemieckie na obywatelstwo Liechtensteinu. Z tym ostatnim państwem nie posiadał jednak żadnych związków; nie chcieli mu dać obywatelstwa

• W latach czterdziestych majątek Nottebohma w Gwatemali został znacjonalizowany przez tamtejsze władze, a jemu samemu odmówiono prawa wjazdu do tego kraju. Władze Gwatemali - pozostające w stanie wojny z Niemcami - traktowały go jako obywatela obcego państwa;

• Nottebohm zwrócił się do państwa, którego był obywatelem o wystąpienie w jego sprawie w trybie opieki;

• Gwatemala w toku postępowania przed MTS stwierdziła, że nadanie przez Liechtenstein obywatelstwa Nottebohmowi było sprzeczne z prawem międzynarodowym, jako że węzeł obywatelstwa nie był oparty na jakimkolwiek efektywnym związku;

• MTS stwierdził, że w przypadku nadania przez państwo obywatelstwa nie opartego na efektywnym związku (genuine link) między jednostką a tym państwem - państwa trzecie nie są zobowiązane do uznawania skutków takiego nadania. Liechtenstein nie mógł domagać się od Gwatemali, by ta ostatnia uznało jego prawo do wykonywania opieki dyplomatycznej wobec Nottebohm'a.

• Zasada efektywnego obywatelstwa - jeżeli ktoś posiada wiele obywatelstw to państwo trzecie powinno brać pod uwagę tylko państwo, gdzie osoba ma więź: źródło utrzymania, rodzinę, dom itd.

Ta zasada była stosowana we WE, bo tu jest jedno wspólne obywatelstwo. ETS w swoich orzeczeniach często odchodzi o czystej lini MTS.

2. Orzeczenie w sprawie Michellettiego (Argentyńczyk, który błyskawicznie dostał obywatelstwo Włoch) →

Pan Micheletti miał podwójne obywatelstwo - argentyńskie i włoskie. W l. 7O-tych przybył do Włoch i pracował we włoskiej restauracji. Średnio mu się powodziło, więc przeniósł się do Hiszpanii. Sądy hiszpańskie odmówiły mu jednak przywilejów wynikających z obywatelstwa europejskiego (odnośnie wolności przedsiębiorczości) uznając go za obywatela państwa trzeciego.
ETS uznał, że faktem jest, iż prawo do obywatelstwa europejskiego jest prawem pochodnym wobec obywatelstwa p.czł. Ale żadne inne p.czł. nie ma uprawnień żeby badać w jaki sposób zostało nabyte obywatelstwo innego p.czł. Zatem władze hiszpańskie nie powinny interesować się, w jaki sposób Micheletti nabył obywatelstwo włoskie.
Pod wpływem tego orzeczenia przed konferencją amsterdamską przepisy rozbudowujące zakres uprawnień wynikających z obywatelstwa europejskiego zostały zawężone. P.czł. nie były gotowe na tak szeroką interpretację ze strony ETS. Pojawiły się obawy że niektóre państwa będą prowadzić zbyt liberalną polityka przyznawania obywatelstwa.

ETS orzekł, że każde PCz musi przyjąć obywatela europejskiego i nie ma to państwo prawa badania nabycia obywatelstwa w innym PCz! No!

3. Barcelona Traction Ligot and Power Company (Belgia vs Hiszpania) 1961

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości 1970 r.

Hiszpania znacjonalizowała kanadyjską spółkę Barcelona Truction Light and Power Company, która należała do kapitału belgijskiego. Belgia wystąpiła w imieniu swoich obywateli, którzy utracili udziału.

MTS podzielił zobowiązania międzynarodowe państw na:

1/ zobowiązania erga omnes - zobowiązania w stosunku do społeczności międzynarodowej jako całości (takie jak agresja, ludobójstwo, niewolnictwo, naruszenie fundamentalnych praw człowieka - każde z państw społeczności międzynarodowej jest uprawnione do występowania przeciwko państwu, które dopuszcza się któregoś z tych czynów).

2/ zobowiązania inter partes - zobowiązania wynikające z umów, ze stosunków między stronami.

4. Sprawa Bernadotte 1949

Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości 1949 r.

W 1948 r. hrabia Bernadotte, szwedzki dyplomata i funkcjonariusz ONZ, będący mediatorem w konflikcie izraelsko-palestyńskim został zastrzelony przez terrorystów żydowskich przebranych za żołnierzy izraelskich. Powstał problem, czy ONZ może wystąpić z roszczeniami opartymi na prawie międzynarodowym w związku z zamordowaniem swojego funkcjonariusza.

MTS: ONZ ma osobowość prawnomiędzynarodową i może występować z roszczeniami opartymi na prawie międzynarodowym, także przeciwko tworzącym ją państwom - ponieważ jest to konieczne dla osiągnięcia celów i zasad wyszczególnionych w Karcie NZ (zasada efektywności). Osobowość (podmiotowość) na płaszczyźnie międzynarodowej może być wywiedziona z uprawnień, celów i praktyki danej organizacji międzynarodowej.

TRAKTAT LIZBOŃSKI

2 koncepcje :

1. niemiecka - Konstytucja Europejska

2. oddzielny traktat rewizyjny

• Dekonstytucjonalizacja Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Maastricht)

• Zrezygnowano z wprowadzania symboli

• Termin WSPÓLNOTA zastąpiony przez termin UNIA

• Wysoki Przedstawiciel ds. Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa

• …………………………………………………………………………………………………. …………………………………………………… (tutaj niestety nie kumałem intencji autorki :/ pzd Siostra:* )

• Reformy systemowe → UE jednolita organizacja międzynarodowa (bez EUROATOMU)

• UE zyskuje podmiotowość prawną

• 3 filary pod 1 jurysdykcją

• Zaakceptowanie podziału kompetencji między UE a PCz

• Większość kwalifikowana + podwójna większość

• Podkreślono rolę polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz współpracę w ramach policji i sądownictwa

• Wzmocniona rola parlamentów krajowych (akceptacja aktów normatywnych UE oraz monitoring spraw z zakresu III filaru)

• Wzmocniona rola praw podstawowych

• Uporządkowanie systemu źródeł prawa

• Ujednolicenie procedury stanowienia prawa

• proc. zwykła

• proc. nadzwyczajna

• proc. kładki

• Europejska Agencja Obrony

• Europejskie Siły Szybkiego Reagowania - nie mają pełnego statusu i budżetu

• Reformy instytucjonalne:

• Parlamentarzyści 751 (min 6 - 92 z 1 PCz)

• Przewodniczący Rady Europejskiej - 2,5 roku (utraktatowienie Rady Europejskiej, przewodniczący RE i UE)

• Podział na RUE ds. ogólnych i zagranicznych

• KE: 15 komisarzy i 1 zastępca; wymiana rotacyjna

• Wzmocnienie polityki zagranicznej i obronnej

• Przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości:

• Wzmocniony system podwójnej większości → 72 % za i 80% ludności UE

• Ujednolicenie instrumentów prawnych - rozporządzeń, dyrektyw, decyzji

• EUROJUST przekształcony w unijną prokuraturę

• EUROPOL otrzymuje dodatkowo uprawnienia operacyjne

Traktat Lizboński ma wejść w życie 1.11.2014. W latach 2014-17 obowiązuje jeszcze formuła z Joaniny. 5-letni okres wstępny w dziedzinach II i III filaru

ETS

• Jednogłośnie wyroki

• 27 sędziów; nie ma votum separatum

• Cel ETS → jednolitość stosowania prawa UE

• I filar - te sprawy muszą być rozstrzygane przez ETS

• Podmioty:

• Uprzywilejowane - zawsze mogą wnieść sprawę (PCz, organy statutowe WE)

• Współuprzywilejowane - tylko w ramach swej działalności mogą wnieść sprawę np. EBC, TO

• Zwykłe/nieuprzywilejowane?? - przez instytucje lub PCz mogą wnieść sprawę ( osoby fizyczne i prawne…..chyba :P )

• ETS dokonuje interpretacji rozszerzających

STRUKTURA ETS:

1. Sąd I instancji

2. Zespoły orzekające ( ds. najprostszych) - izby stałe (3-5 sędziów), wielka izba (11 sędziów); po traktacie nicejskim izby orzekające

3. adwokaci (8), rzecznicy generalni - dzięki ich pracy szybkie tempo przygotowywania spraw, mogą sugerować rozwiązanie

KOMPETENCJE ETS DO SĄDÓW KRAJOWYCH

• rozstrzyga spory między instytucjami

• interpretuje, zapewnia jednolitą wykładnie prawa, jednolite stosowanie prawa wspólnotowego

• bada legalność

• wydaje orzeczenie wstępne (80% spraw)

• gwarant wspólnego porządku prawnego

Orzeczenie prejudycjalne:

Wnosi:

• musi sąd krajowy, od którego nie ma środka odwoławczego

• może sąd krajowy, od którego są środki odwoławcze

• organy sprawujące funkcje sądowniczą

ETS nie orzeka co do meritum sprawy, interpretuje tylko prawo wspólnotowe, nie orzeka o prawie krajowym, ani o jego ważności czy nieważności → w ten sposób uratowano niezależność i niezawisłość sądów krajowych

Forma pytania: zamknięte logicznie!!! ( a jakie to pytanie to po egzaminie z metod każdy chyba wie , no może prawie każdy )

Postępowanie ma charakter kontradyktoryjny (1. praw. «zaprzeczający komuś lub czemuś»

1. praw. «dający możność wypowiedzenia się obu stronom»)

Nie wolno:

• pytać o sprawy jeżeli ETS już się wypowiedział z tej samej kwestii - sprawa rozstrzygnięta

• acta clair ­- oczywista oczywistość Orzeczenie 28/62 Costa; orzeczenie 283/81 CILFIT -

Dyferencjacja - orzeczenia ETS wiążą tylko w konkretnej sprawie, ale jeżeli podobna sprawa to stosujemy orzeczenie wstępne ETS

PODZIAŁ JURYSDYKCJI ETS








SPORNA

• art.230 - pytamy czy jakiś akt jest ważny, jeżeli nie, to od jakiego momentu

• art.235 - odszkodowanie

• art.226, 227 - niewykonanie zobowiązań

• skarga na bezczynność instytucji

OPINIODAWCZA

• art.234 - jurysdykcja niesporna - tylko zapytujemy

• art.300 - czyli w trakcie zawierania umowy, negocjacji, pytamy czy umowa zgodna z prawem wspólnotowym




ETS ma uprawnienia:

• interpretacyjne

• orzeka o ważności aktów

W ramach II i III filaru: ETS wygłasza tylko opinie na temat legalności działań instrumentów

ETS nie uznaje zwierzchności innych sądów międzynarodowych

Szkoda: 1. gdy ktoś nie spełni zobowiązań 2.wykroczenie

Nie ma określenia w TWE jak należy ją mierzyć, i ustalić jej wysokość

ETS sprawuje 6 typów jurysdykcji: międzynarodowa, konstytucyjna, administracyjna, cywilna, prejudycjalna, apelacyjna




ETS jest łącznikiem z sądami krajowymi, wpływa na kierunek orzecznictwa sądów krajowych, ma uprawnienia interpretacyjne, orzeka o ważności aktów; krytyka - daje wykładnie rozszerzającą

OBYWATELSTWO EUROPEJSKIE

Maastricht 1992

• związane z prawem wewnętrznym

• duża ranga ( II część traktatu)

• obligatoryjna jurysdykcja ETS

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE:

• obywatelstwo wtórne → najpierw obywatelstwo PCz, po przystąpieniu PCz do UE automatycznie obywatelstwo UE

• swoboda przemieszczania się w ramach UE

• swoboda osiedlania się w ramach UE

• prawo do podjęcia działań zarobkowych

• czynne i bierne prawo do PE - niezależnie od miejsca zamieszkania

• czynne i bierne prawo do org. samorządowych (poza szefem)

• prawo do wniesienia skargi do rzecznika na działalność instytucji UE lub PCz

• prawo do rzetelnej informacji od organów UE

• wspólna opieka konsularna (jeżeli PL nie ma konsula w danym kraju to można dowolnie korzystać z opieki konsularnej PCz UE) - art.19 i 29 TUE

ORZECZENIA:

• 369/90 Michaletti → nadawanie obywatelstwa PCz jest wewnętrzną sprawą PCz, niemożliwe są ograniczenia

• 1996 Grzeszczuk → nielegalna praca w GB w trakcie obowiązywania umowy o stowarzyszeniu

• 184/99 Grzelczyk → obywatelstwo jest fundamentalnym prawem członków PCz i pozwala korzystać z równych praw i traktowania niezależnie od narodowości

• 63/99 Głuszczak ­→ można powołać się bezpośrednio na akt układu stowarzyszeniowego przed sądem

ROZWIJANIE SIĘ PRAWA Z OBYWATELSTWEM:

1. Włochy vs KE 2005 → możliwość przepływu pracowników podejmowania pracy, ale nie w administracji publicznej → spór holenderskiej nauczycielki, której nie dali pracy we Włoszech. ETS stwierdził, że szkoła to nie administracja publiczna

2. Grecja vs KE 2001 → (sprawa optyków niemieckich) prawo krajowe powinno umożliwić prowadzenie członkom UE działalność gospodarczą na takich samych prawach jak swoim obywatelom

3. Hiszpania → sprawa wiz dla obywateli państw trzecich - nie można wprowadzać specjalnych ograniczeń wizowych

4. Francja vs Holandia 2005 ­→ (zatrzymanie Francuza w Holandii bez dokumentów) zgodnie z zasadą równości obywateli powinno się stosować taki same prawa wobec obywateli PCz jak własnego kraju

5. Kranemann vs rząd PN Westfalii ­→ Swobodny przepływ osób - Pracownicy - Równość traktowania - Praktyka przygotowawcza do pewnych stanowisk - Zwrot kosztów podróży ograniczony tylko do tej części podróży, którą odbyto na terytorium państwowym - Niedopuszczalność

6. Holandia vs Belgia 2006 → płaci się podatek dochodowy w 1 PCz

7. KE vs Portugalia 2006 → obywatele UE mogą kupić nieruchomości gdzie chcą

8. Słowacja vs Austria → zakaz dyskryminacji obywateli europejskich jeżeli ma siedzibę na terenie jednego PCz a usługi wykonuje na terenie innego PCz

AKTYWNOŚĆ UE PRZY ROZSTRZYGANIU SPORÓW MIĘDZYNARODOWYCH




1. SPORY MIĘDZYNARODOWE POZA UE:

1. Spory w bezpośrednim sąsiedztwie UE:

• Nagrody za dobre sąsiedztwo

• Układy stowarzyszeniowe

1. Spory na terenie państw trzecich

• Wewnętrzne i zewnętrzne

• UE ma współpracować z ONZ i mocarstwami wiodącymi w danym regionie

1. Spory w organizacja międzynarodowych

• Obowiązek współpracy PCz ze sobą i przedstawicielami organizacji międzynarodowych; ale bywa różnie bo różne są interesy; teoretycznie jest współpraca, ale PCz chcą zachować swoje odrębne stanowiska w relacjach z organizacjami międzynarodowymi

1. spory pomiędzy blokami państw

• nowy blok wokół Brazylii

• USA

• G7 + Rosja

• Daleki Wschód

2. SPORY W RAMACH UE:

1. Czechy vs Słowacja → problemy ludnościowe, rozlicznie mieniem nieruchomym, odszkodowanie za II wojnę

2. Czechy vs Niemcy → spory terytorialne

3. Słowacja vs Węgry → spory terytorialne

4. Węgry vs Rumunia → zaszłości historyczne, kwestie mniejszośći narodowych, kwestie przejęcia majątku Węgier przez Rumunie; powinna nastąpić restytucja mienia, które zostało zagarnięte (problem sprawiedliwości dziejowej - jak mierzyć? )

5. Niemcy vs Austria → spór o dominacje prawa; napływ dużej liczby Niemców do Austrii

6. Niemcy vs Polska → kwestie terytorialne; odszkodowania za mienie nieruchome, prawa polskiej mniejszości narodowej w Niemczech

7. Finlandia vs Szwecja → kwestie terytorialne, pozycja szwedzkiej mniejszości narodowej w Finlandii

8. Dania vs Niemcy → zakaz obrotu nieruchomościami z pasie 30 km od wód terytorialnych; restrykcyjne przepisy na temat zatrudnienia

9. Holandia vs Belgia → kwestie terytorialne; Holandia popiera Flandrie; ekologia

10. Hiszpania vs Portugalia → wody terytorialne; kwestia małego ruchu granicznego

11. Grecja vs Cypr → kwestie grecko-tureckie

12. Irlandia vs USA (oni są w UE? Kurwa od kiedy ??? ) → tutaj nie wiem o co chodzi wiec nie pisze i ch…j !!!!

13. Polska vs Litwa → mniejszość polska na Litwie

3. SPORY WEWNĄTRZ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH:

1. Włochy→ antagonizmy PN PD

2. GB (Walia, Szkocja, Irlandia PN) → walka o większą autonomię

3. Hiszpania → Baskowie

4. Belgia → Flamandowie vs Waloni vs Niemcy (oryginalny trójkącik)

5. Korsyka→ nie chce już być z Francją

6. Estonia → nie spełnia do końca kryterium kopenhaskich, mniejszość rosyjska nie ma obywatelstwa

UE STOSUJE TYLKO ŚRODKI POKOJOWE + POZAPRAWNE MOTODY ROZSTRZYGANIA SPORÓW W UE

THE K…A END

I nie mówcie, że Wujek Pędzel zły!!!!

ZASADY PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• Zasada subsydiarności i pomocniczości

• Zasada niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo

• Zasada lojalności [ PCz zobowiązane są do podejmowania działań w celu zapewnienia skuteczności prawa wspólnotowego]

• Obowiązek stosowania prawa wspólnotowego w prawie krajowym

• Prymat prawa wspólnotowego nad prawem krajowym ( 64 COSTA)

• Zakaz stanowienia przepisów sprzecznych z prawem wspólnotowym (Fr. Vs KE '73)

• Nakaz eliminowania z prawa krajowego przepisów sprzecznych

• Ściganie naruszeń prawa wspólnotowego

• Odpowiedzialność państwa za naruszenie prawa wspólnotowego (Francorrich '73)

• Zasada równowagi instytucjonalnej

• Instytucje wspólnotowe mogą działać tylko w ramach przyznanych im kompetencji

• Żadna instytucja nie może zastępować innych w działaniu

• Należy bezwzględnie przestrzegać procedur zawartych w TWE

• Instytucje mają obowiązek współdziałania

ZASADA PIERWSZEŃSTWA

• pierwszeństwo stosowania prawa\

• pierwszeństwo obowiązywania prawa

• bezpośredni skutek prawa

• wertykalny

• horyzontalny

• prymat prawa wspólnotowego nad normami konstytucyjnymi

• zakaz ustanawiania nowych norm prawa krajowego sprzecznych z prawem wspólnotowym

• obowiązek odmowy stosowania prawa krajowego sprzecznego z prawem wspólnotowym

• z zasady pierwszeństwa korzystają normy niezależnie od tego czy są wcześniejsze czy późniejsze

SĄDOWA KONTROLA PRZESTRZEGANIA PRAWA WSPÓLNOTOWEGO

• pytania prejudycjalne

• spory kompetencyjne

• ważność vs nieważność aktów

• czy organ powinien działać czy nie

• akty prawa pochodnego zgodne z prawem pierwotnym

• w kwestiach odszkodowania orzeka ETS jak sąd

• orzeczenia

• sąd krajowy bez względu na to czy od jego orzeczeń przysługują drogi odwoławcze czy nie, nie może uznać nieważności aktu prawa wspólnotowego (orzeczenie 314/85 Foto-Frost)

• acta Clair (orzeczenie da COSTA 28/62; orzeczenie 283/81 CILFIT)

• decyzja dotyczy podmiotów indywidualnych wtedy, gdy wpływa na jego sytuację prawną z uwagi na pewne cechy charakterystyczne dla niego lub przez wzgląd na okoliczności odróżniające go od wszelkich innych osób i w ten sposób wyróżnia go indywidualnie ( 25/62 Pleumann vs KE→ Przedsiębiorca Plaumann domagał się unieważnienia decyzji Komisji skierowanej do Republiki Federalnej Niemiec. Decyzja ta odmawiała Niemcom zgody na zawieszenie pobierania ceł na świeże mandarynki i klementynki sprowadzane z państw trzecich. Powód był niemieckim importerem klementynek i uważał, że decyzja odmowna, choć skierowana do państwa członkowskiego, jednak dotyczy go bezpośrednio i indywidualnie, ponieważ w sposób rzeczywisty wpływa na dochodowość jego przedsiębiorstwa. „Osoby inne niż te, do których decyzja jest skierowana, mogą twierdzić, że dotyczy ich indywidualnie tylko wtedy, gdy dotyka ich z powodu pewnych cech, które są dla nich charakterystyczne, lub ze względu na okoliczności, w których te osoby są odróżniane od wszystkich innych osób, i z powodu tych czynników wyróżnia ich indywidualnie, tak jak osoby, do których decyzja została skierowana.”

OCHRONA PRAW PODSTAWOWYCH I ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA

• jakie to odszkodowanie (rodzaje):

• wykroczenie

• za bezczynność

• czy wynika wartość odszkodowania wprost w traktatów

• sposób mierzenia szkody

• dyrektywy nie wywołują bezpośredniego skutku horyzontalnego. Prawo do odszkodowania dla tych, którzy doświadczyli szkody z powodu nie implementowania prawa wspólnotowego przez sąd krajowy ( orzeczenie 91/92 Faccini Dori v. Recreb →gdy opóźnienie w przyswojeniu prawu włoskiemu jednej z dyrektyw konsumenckich (o sprzedaży poza lokalem handlowym, dyrektywa 84/577) doprowadziło do tego, że kupująca nie mogła skorzystać z istniejącego w prawie wspólnotowym uprawnienia, ETS uznał, ze należy się jej odszkodowanie od państwa włoskiego. Nie implementując dyrektywy dopuściło się ono bowiem naruszenia swoich obowiązków i to było decydujące dla stwierdzenia bezprawności szkody, jaka poniosła skarżąca.

• Prawo wspólnotowe przeważa nad prawem konstytucyjnym PCz ( orzeczenie 11/70 Internatinale Handelgesellschaft)

• Wspólnotę można pociągać do odpowiedzialności deliktowej z tytułu bezprawia? Legislacyjnego tylko w wypadku stwierdzenia wystarczająco poważnego naruszenia normy prawnej wyższego rzędu chroniącej podmiot indywidualny (orzecznie Atkien 1971? )

• Podmioty indywidualne mogą uzyskać odszkodowanie w przypadku wyrządzenia im szkód w skutek naruszenia prawa wspólnotowego, za które PCz ponosi odpowiedzialność. Prawo do odszkodowania przysługuje jeżeli są spełnione warunki:

• Dyrektywa przyznaje skutek podmiotowi indywidualnemu

• Można ustalić treść praw na postawie dyrektywy

• Powinien istnieć związek przyczynowy pomiędzy naruszeniem obowiązku ciążącego na państwie a szkodą (orzeczenie Francovich 1990)

• zasada wynagradzania przez PCz szkody wyrządzonej jednostkom wskutek naruszenia prawa wspólnotowego, za które PCz może być obarczone odpowiedzialnością, także wtedy gdy za naruszenie odpowiada organ krajowy prawodawczy

• PCz powinno zgodnie z warunkami wynagrodzić szkodę zgodnie z krajowymi zasadami odpowiedzialności odszkodowawczej

• Odszkodowanie winno odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody (orzeczenie Brasserie 1993)

Z orzeczenia FRANCOVICH 1993:

• naruszenie normy prawa wspólnotowego, która jest skierowana na przyznanie jednostkom praw

• naruszenie prawa wspólnotowego jest wystarczająco poważne

• występuje bezpośredni związek przyczynowy między naruszeniem prawa wspólnotowego a szkodą wyrządzoną jednostce.

FINANSOWANIE UE

HISTORIA:

EWWIS → składki + dochody z wpływów z węgla i stali → 1 źródło bezpośredniego finansowania o organizacji

Po traktatach rzymskich → każda wspólnota miałą oddzielny budżet, zaczęły powiększać się dochody własne UE

1967 - wielka reforma finansów:

• zerwano z dochodami o charakterze wyrównawczym

• 1 wspólny budżet wszystkich wspólnot

• Budżet bardziej podobny do budżetu PCz niż organizacji międzynarodowej

1970 - kompromis luksemburski:

• Taka sama konstrukcja VAT w PCz, ale różna wysokość stawek

• Obowiązkowe 3 stawki:

• 
  Podstawowa 14-26% Każde PCz samodzielnie ustala stawkę

• Preferencyjna biorąc pod uwagę budżet i deficyt budżetowy

• Przejściowa UE

• jest lista towarów i usług ze stawką preferencyjną, ale poza nią nie można wychodzić

• czasami stawka 0% przez określony czas, np. Polska miała na materiały budowlane

• VAT ma konstrukcję kaskadową

1975 - kompromis brukselski:

• Wprowadzono Tryb. Obrachunkowy ( podmiot współuprzywilejowany)

JAE - wszystkie fundusze strukturalne połączone z budżetem

1994 - RUE - decyzja o dochodach własnych i dyscyplinie finansowej

1. Dochody WE i UW:

1. Własne źródła dochodów (cła, podatki)

2. Dodatkowe źródła dochodów (podatki od wynagrodzeń urzędników WE, dochody administracyjne, kary, grzywny)

• PAKIET FIANSOWANIA UE ( JACQUES DELORS)

• Dochody własne to 1% wpływów z VAT

• Kiedy wejdzie Traktat RADA z PE i EBC będzie mogła podwyższyć wpływy z VAT przy jednoczesnym ograniczeniu dochodów wyrównawczych

• Dochody własne to wpływy z ceł zewnętrznych

• Wpływy z opodatkowania niektórych działów produkcji rolnej

• Dochody z kar, grzywn z orzeczeń ETS

• Podatki od wynagrodzeń urzędników UE

• Opłaty licencyjne, wpływy z publikacji, wpływy za wynajem budynków

ALE dochody max 1,27% PKB - to tworzy dochód wyrównawczy

Państwa bogate są płatnikami netto.

System obliczania preferencji vatowskiej - nie stosuje się z skali państwa, ale w skali obszaru UE (VAT PŁACI SIĘ RAZ!!!!!!!!!!!)

2. Wydatki WE i UW:

1. Obowiązkowe (ostateczna decyzja należy do Rady)

1. Przewidziane przez prawo pierwotne i pochodne, wynikające z umów międzynarodowych i prywatnoprawnych WE

2. nieobowiązkowe (PE może przegłosować Radę i przyjąć budżet 3/5 głosami, poziom na następny rok określa KE, ale PE może przegłosować)

1. 55% dofinansowanie rolnictwa

2. Wydatki na politykę socjalną, energetyczną, środowisko, ochronę zdrowia

3. Procedura budżetowa

1. Przygotowanie budżetu

KE- projekt (rok budżetowy od 01.01 do 31.12), do 1 lipca instytucje składają KE preliminarz wydatków wstępny projekt dyskutowany przez KE, PE i RE do 1 września projekt przedstawia się Radzie (tam najpierw Komitet Budżetowy a potem COREPER) Rada przyjmuje kwalifikowaną większością głosów (ALE jeśli konflikt Rada vs PE to „procedura koncyliacyjna”) do 5 października projekt do PE

2. Praca w PE, Radzie, przyjęcie budżetu

PE - 1 czytanie budżetu:

Przyjęcie:

• na sesji plenarnej PE

• jeżeli PE w 45 dni od otrzymania projektu budżetu ani go nie przyjmie ani nie wniesie poprawek budżet zostaje uchwalony w takiej treści w jakiej został złożony do PE

Poprawki PE:

• projekt wraca do KE, ta konsultacje z Radą i 3 wyjścia:

• odrzucenie poprawek PE

• własne poprawki Rady

• akceptacja

• jeżeli Rada po 15 dniach nie zareaguje na poprawki PE, budżet przyjęty z poprawkami PE

PE - 2 czytanie ( 15 dni) - jeżeli Rada nadal nie przyjęła budżetu:

• 3/5 PE może odrzucić lub zmienić poprawki Rady, jeżeli nic nie zrobi budżet zostaje przyjęty w treści złożonej przez Rade

ALE PE ma prawo odrzucenia projektu w całości i zarządzenia nowego (KE aby do tego nie dopuścić pertraktuje z PE)

WYKONANIE BUDŻETU I KONTROLA NAD JEGO WYKONANIEM

• za wykonanie budżetu odpowiada KE

• kontrola budżetu

1. 1 etap w toku wykonania budżetu przez kontrolerów finansowych

2. 2 etap kontroli po zakończeniu roku budżetowego przez Trybunał Obrachunkowy

PE UDZIELA OBSOLUTORIUM KE Z WYKONANIA BUDŻETU ZA DANY ROK

SZCZSEGÓLNE ZASADY FINANSOWANIA NIEKTÓRYCH FORM DZIAŁALNOŚCI UE:

1. Budżet badań i inwestycji:

1. Dochody własne UE

2. Wpłaty PCz uczestniczących w projekcie

2. Europejski Bank Inwestycyjny - Luksemburg

3. Fundusze Strukturalne:

1. Europejski Fundusz Socjalny

2. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych

3. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

4. Fundusz Spójności

5. Program Agenda 2000

6

---