W POSZUKIWANIU TOŻSAMOŚCI

FRUTTI DI MARE

• historia świta:

• 1973- kryzys paliwowy

• 70-te- ZSRR- zastój epoki Breżniewa

• historia:

• XII 1970- podwyżki cen; obalenie Gomułki

• 1970- władzę przejmuje Edward Gierek, górnik, reemigrant z Francji

• program technokratyczny

• 1974- Kościół otwiera coroczne tygodnie kultury chrześcijańskiej

• możliwość spotkania się artystów nie tylko chrześcijańskich

• już czas cenzury

• 1976- powstanie „drugiego obiegu”

• Biuletyn Informacyjny „KOR-u”

• periodyk „Zapis”

• XII 1975- sekretarz KC Edward Babiuch projekt poprawek do konstytucji:

• nienaruszalność więzi z ZSRR

• prawne uznanie roli partii

• uzależnienie praw obywateli od wypełniania przez nich obowiązków

• 1977- powstaje Niezależna Oficyna Wydawnicza (NOWA) związana z KOR-em

• VIII 1980- strajk w Stoczni Gdańskiej im. Lenina

• duszpasterzem ks. Józef Tischner

• „frutti di mare”- określenie z powieści Czesława Dziekanowskiego- odnoszące się do owoców strajku w stoczni

• IX 1980- Nagroda Nobla dla Czesława Miłosza

• 11- 13 XII 1981- Kongres Kultury Polskiej

• Teatr Dramatyczny w Warszawie

• skupienie ok. 41 stowarzyszeń

• bez funduszy państwowych

• 13 XII- rozwiązany; wielu uczestników internowano

• 12- 13 XII 1981- stan wojenny

• polityka ekipy Gierka:

• reforma kraju→ powiększenie liczby województw, zmniejszenie władzy wojewodów na rzecz aparatu centralnego

• załagodzenie konfliktów z Kościołem, przekazanie mu na własność majątku na Ziemiach Zachodnich

• odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie

• kredyty→ 1970-75 wzrost płac o 50%. ale rozrzutność i brak planu prowadzi do nierentowności inwestycji (zakopywanie maszyn!)

• bunty:

• organizacje:

• inteligencka grupa „Ruch”

• Polskie Porozumienie Niepodległościowców

• Komitet Obrony Robotników (KOR)

• Jacek Kuroń, Zbigniew Romaszewski, Jan Józef Lipski

• zjednoczenie:

• eksrewizjonistów

• pepesowców

• katolików

• eksakowców

• masonów

• narodowców

• → zamienione w Komitet Samoobrony Społecznej (KSS „KOR”)

• genialny pomysł- jawnej opozycji wobec systemu trudnej do zwalczenia

• oparcie się o strajk rewolucyjny (a nie o żądania niepodległościowe)

• tradycja romantyczna połączona z brakiem chaosu nowo wykształconej klasy robotniczej

• NSZZ „Solidarność”

• 10 milionów

• poparcie kościoła

• doradcy: Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, Jan Strzelecki, Lech Bądkowski

• prasa oficjalna:

• „Polityka”

• pierwsze wywiady z Wałęsą

• artykuły M. F. Rakowskiego z hasłem „szanowania partnera”

• sekretarz KC Łukasiewicz groził pismu zamknięciem

• prasa „drugiego obiegu”:

• charakterystyka:

• związki z emigracją, ale nie na zasadzie bycia „filią” emigracji

• związana z Uniwersytetem Latającym, Towarzystwem Kursów Naukowych

• czasopisma:

• „Zapis”

• red.: Jerzy Andrzejewski, Stanisław Barańczak, Jacek Bocheński, Kazimierz Brandys, Tomasz Burek, Marek Nowakowski, Barbara Toruńczyk, Wiktor Woroszylski

• charakterystyka po 1980:

• zalegalizowanie Solidarności

• utrata władzy przez Gierka

• brak chęci porozumienia Solidarności i PZPR (jedynie Kościół wystawiał takie postulaty)

• literatura w epoce gierkowskiej:

• szykany na młodych twórcach „Nowej Fali”

• 1980- wydanie ocenzurowane Miazgi

• 1988- wydanie ocenzurowane Dzienników Dąbrowskiej

• cenzura (→ lista około 130 nazwisk) opublikowana w Londynie w 1977 jako „czarna lista cenzury”

************************ „NOWA FALA” *************************

• charakterystyka:

• środowisko studenckie; pismo „Student”

• początkowo znowu tradycja kontestacji

• działania:

• „Orientacja Poetycka Hybrydy”

• wewnątrzstudencki

• rezonans społeczny nieporównywalnie mniejszy od pokolenia 56

• pierwsze publikacje Ryszarda Krynickiego, Stanisława Barańczaka, Krzysztofa Karaska, Jarosława Markiewicza

STANISŁAW BARAŃCZAK

• twórczość:

• Nieufni i zadufani 1971

• zbiór szkiców najpierw drukowanych w „Orientacji”

• podtytuł: Romantyzm i klasycyzm w młodej poezji lat sześćdziesiątych

• podział nie jest jednak literacki, ale filozoficzni; na → nieufnych- zadufanych

• analiza nowej poezji lingwistycznej:

• Tymoteusz Karpowicz

• Miron Białoszewski

• Witold Wirpsza

• Edward Balcerzan

• język jako główny punkt programu literackiego

• podejście strukturalne

• język jest w stanie zagrożenia

• trzeba wyzwolić język z metafor i nieznaczących formuł

• demaskacja nowomowy

• Spójrzmy prawdzie w oczy

• Daję ci słowo, że nie ma mowy

• Ja wiem, żę to niesłuszne

• Zmieniony głos Settebriniego 1975

• autorytetem staromodny intelektualista, liberał, w przeciwieństwie od prefaszysty Naphty

• tekst oburzał Karaska i Zagajewskiego- za bezceremonialność wobec „Czarodziejskiej Góry”

ŚWIAT NIE PRZEDSTAWIONY 1974

• Julian Kornhauser, Adam Zagajewski (grupa poetycka „Teraz”)

• program:

• literatura nie tylko nie przedstawia świata, ale nawet nie zakreśla jego paradygmatu

• literatura musi rozpoznać rzeczywistość- podstawowy warunek jej funkcjonowania

• mówienie wprost→ zaprzeczenie „pseudonimowaniu” Paipera

• honorowa postać Tadeusza Peipera→ konstruktywizm i ontologia poetycka (przedstawienie całości świata z jego zmienną skórą)

• zarzucanie Herbertowi braku konkretyzowania „zła”

**** NOWA FALA ****

• historia:

• 8 XII 1973- wieczór zapoznawczy poetów pokolenia 70' w Związku Literatów

• 1974- Demokratyzacja poezji- młodzi poeci wśród nowej publiczności („Polityka”)

• po 1974- wzrastają szykany na nowofalowcach; wyrzucenie z uniwersytetu Barańczaka, zaostrzona cenzura

daty końcowe

• 1973- 75- wg Nyczka, krytyka „Nowej Fali”

• Zagajewski i Barańczak przechodzą do „Zapisu”

• Kornhauser Język to dzikie mięsiwo- dawne oskarżenia wobec Herberta uznaje za pomyłkę

• charakterystyka:

• jedna z wielu grup literackich pokolenia 68, która przebiła się

• pierwotnie związana z krakowskim „Studentem”

• wpływ:

• marcowe reperkusje na studentach

• zajścia na Wybrzeżu

• twórcy:

• już po debiucie, ale otwarci jeszcze na nowe poglądy

• program (brak wyszczególnionego, ale możliwy do określenia na podstawie twórczości)

• lingwizm

• przeciw „Hybrydom”

• przeestetyzowany, zmitologizowany, zmetaforyzowany

• degradacja komunikatywnej funkcji

• komunikatywność

• eksperymenty językowe czy igraszki słowne łączone z doświadczeniem współczesnego człowieka

• odwołanie do form i ich demaskacja:

• komunikat,

• przemówienie

• instrukcja użycia

• prawda

• ukazanie zakłamania i kontrolowania prawdy

• świat mocno turpistyczny

• brak upiększeń

• „mała historia” (wg Strzeleckiego)- krąg tematyki ze szkoły, szpitala, budki z piwem, domu starców

• mówienie „nie”

• Stanisław Barańczak nie (dedykowany Michnikowi; nie podniesienie ręki w głosowaniu za zbiorową rezolucją)

• „mówienie wprost”

• przez niektórych odczytywane jako nawrót do socrealizmu

• neoeksrpesjonizm

• pytania intelektualne i niepokój moralny

• rugowanie poetyzmów→ zalecał Gombrowicz w Przeciw poetom

• głośne utwory:

• Stanisław Barańczak Nie

• Adam Zagajewski Sklepy mięsne („Sklepy mięsne, oto muzea nowej wrażliwości)

• Kornhauser W fabrykach udajemy smutnych rewolucjonistów

NURTY ARTYSTYCZNE

• neokepresjonizm Duda- Graca

• hyperrealizm Ewy Kuryluk

• grafika: Mleczko, Krauze, Czeczot, Dudziński, Sawko

• film „moralnego niepokoju”:

• reżyserzy:

• Krzystof Zanuss

• Krzysztof Kieślowski

• Agnieszka Holland

• Felik Falk

• Marcel Łoziński

• Janusz Kijowski

• Ryszard Bugajski

• aktorzy:

• Jerzy Radziwiłł

• Jerzy Sztur

1

---