08 (41)

„ MATERIAŁY NARZĘDZIOWE

Uproszczony schemat podziału materiałów narzędziowych przedstawiono na rysunku 4.1 [18]:

Rys. 3.1. Podział materiałów narzędziowych

Przykłady produkowanych w Polsce stali narzędziowych i ich zastosowanie przedstawiono w tablicy 3.1.

W Polsce produkowane są węgliki spiekane (tab. 3.2 i 3.3) w trzech grupach:

-    węgliki do obróbki skrawaniem (gatunki S, H, U - wg ISO: grupy zastosowania P. K, M).

-    do obróbki plastycznej (G),

-    do wierceń górniczych (B).

Tabela 3.1. Przykłady i zastosowanie stali narzędziowych

Stale			Oznaczanie	Przykłady	Zastosowanie
Stale narzędziowe	O *	płytko hartujące się	N......E	N7E, N8E.NUE	mniej odpowiedzialne narzędzia do obróbki ręcznej (punktaki, przecinaki, wycinaki itp.)
	•a >	głęboko hartujące się	N.......	N5, N7.N9.Nll
	Stopowe	do pracy na zimno	N.......	NCV1, NCIO, NWI, NWV4	narzynki, gwintowniki, pilniki, skrobaki, narzędzia grawerskie, sprawdziany, narzędzia pomiarowe, brzeszczoty pil itp.
		do pracy na gorąco	W.......	WM1.WC4, WNL. WNW2	narzędzia przeznaczone do obróbki plastycznej
Stale szybkotnące		szybkotnące	S......	SW12. SW7M, SK5M, SK10V	wiertła, rozwiertaki, pogłębiaczc, noZe tokarskie kształtowe, frezy, narzędzia do obróbki kół zębatych pracujące z niedużymi prędkościami skrawania
		spiekane stale szybkotnące	M... T....	M2, M4, M35, M42, Tl. T15.T42	podobnie jak dla stali szybkotnących
		stale szybkotnące powlekane	powłoki TIN. (Ti.Al)N, Ti(C.N) grubości kilku pm		podobnie jak dla stali szybkotnących, lecz ze znacznie zwiększonym okresem trwałości narzędzia

Tabela 3.2. Nie powlekane węgliki spiekane produkcji krajowej (Sandvik Baildonil SA) [12]

Grupa węglików	Grupa zastosowania wg ISO	Przykładowe gatunki	Skład	Zastosowanie
S	PIO-P40	SI OS, S20S, SM25, S35S, S40S	WC, Co. TiC, (TaC, NbC)	do obróbki stali, staliw i innych materiałów dających długie wióry wstęgowe
U	M10	U10S	WC, Co, TiC, (TaC, NbC)	stał wysokoinanganowa, żaroodporna, żarowytrzymała itp.
H	K05-K30	H03.H10S, H20S.H30	WC, Co, (TaC, NbC)	żeliwa, stopy aluminium z dużą zawartością Si, miedź i jej stopy, materiały dające wióry krótkie odpryskowe