10564 IMGh83 (3)

-    nauczanie zintegrowane w klasach I-III, mające na celu integrację rozproszonych treści i metod nauczania⁹,

-    integracyjne, realizowane w małych klasach, w której pod opieką pedagoga (psychologa lub logopedy) i nauczyciela wspólnie uczą się uczniowie będący w normie rozwojowej oraz uczniowie wykazujący rozmaite deficyty rozwojowe¹⁰,

-    blokowe w klasach IV-VI, w ramach którego łączone są treści w bloki tematyczne,

-    przedmiotowe (dyscyplinowe) w gimnazjum i szkołach ponadgimnazj alnych, jako wynik dążenia umysłu ludzkiego do wprowadzania ładu w świat poznanych zjawisk i procesów,

-    nauczanie problemowe, realizowane w trakcie specjalnie zaaranżowanych przez nauczyciela sytuacjach dydaktycznych, zwanych problemowymi, w których uczący się ma samodzielnie rozwiązywać zarówno teoretyczne, jak i praktyczne problemy",

-    nauczanie programowane z wyeksponowaniem sposobów porządkowania i przekazywania uczącym się treści programowych¹²,

-    nauczanie indywidualne, w którym zachodzi bezpośrednia interakcja na-uczyciel-uczeń,

-    nauczanie grupowe z wykorzystaniem pracy zespołowej, zmierzające do rozwiązania przez grupę (zespół) określonego problemu¹³,

-    nauczanie masowe, mające miejsce we współczesnej szkole,

-    nauczanie zróżnicowane - inaczej wielopoziomowe - mające na celu dotarcie do indywidualnego uczącego się o zróżnicowanych możliwościach intelektualnych z adekwatnymi do jego zdolności dobranymi treściami programowymi¹⁴,

-    nauczanie wychowujące, zmierzające go integracji osoby uczącego; poza dostarczeniem informacji i podaniem struktury tworzenia z niej wiedzy, kształtuje ono szereg takich właściwości osobowościowych, które obejmuje się wspólnym mianem wychowania¹³,

-    nauczanie wielostronne, odwołujące się do tej teorii poznania, w której uczący się jest podmiotem myśli i uczuć - w jego trakcie następuje łączenie intelektualnych treści nauki z wielorakim przeżywaniem wartości tak poznawczych, jak i pozapoznawczych¹⁶.

⁹    H. Moroz (red.), Edukacja zintegrowana w reformowanej szkole, Kraków 2001.

¹⁰    S. Juszczyk, Nauczanie integracyjne wspomagane komputerem, w: M. T. Michalewska, H. Moroz (red.), Nauczanie i wychowanie zintegrowane w edukacji wczesnoszkolnej, Katowice 1999.

¹¹    W. Okoń, Nauczanie problemowe we współczesnej szkole, Warszawa 1975.

¹²    Cz. Kupisiewicz, Nauczanie programowane. Warszawa 1968.

¹³    J. Bartecki, Aktywizacja procesu nauczania przez zespoły uczniowskie, Warszawa 1958.

¹⁴    R. Więckowski, Nauczanie zróżnicowane. Warszawa 1975.

¹⁵    K. Lech, Nauczanie wychowujące. Warszawa 1967.

¹⁶    W. Okoń, Wielostronne uczenie się, „Nowa Szkoła” 1965, nr 7/8.

Rys. 2. Humanistyczne i konstruktywistyczne teorie uczenia się (opracowano na podstawie struktur mapowych ze strony http://www.carolyn.jlcarroll.net/).

Prześledźmy w zarysie założenia teoretyków uczenia się, przedstawionych na rysunku 2. Po lewej stronie skupiono wybranych humanistów, a po prawej stronie konstruktywistów. Prezentację rozpoczyna Carl Ranson Rogcrs, amerykański psycholog i psychiatra, wybitny przedstawiciel psychologii humanistycznej, który zbudował podstawy pedagogiki „niedyrektywnej”, tj. obchodzącej się bez nakazów i zakazów. Zwraca się w niej uwagę na takie wartości człowieka „otwartego”, jak poczucie ludzkiej wspólnoty, humanizm, poszanowanie życia, wrażliwość na piękno, aktywność umysłowa. Zdaniem C. R. Rogersa można wyróżnić dwa rodzaje uczenia się: uczenie przez poznanie połączone z wiedzą rutynową oraz uczenie się przez eksperymentowanie, prowadzące do kształtowania wiedzy stosowanej, w której rolą nauczyciela jest wspieranie procesu uczenia się.

Drugim, wybitnym przedstawicielem teorii humanistycznej jest Abraham Harold Maslow, psycholog amerykański, przedstawiciel psychologii humanistycznej. Opracowana przez niego hierarchia potrzeb wywarła duży wpływ na rozwój pedagogicznych teorii samorealizacji. Główne zainteresowania A. H. Maslowa dotyczyły teorii osobowości oraz jej wpływu na kształtowanie się takich czynników, jak motywacje, potrzeby i rozwój życia emocjonalnego.