11684 P1010114 (4)

sądów o całości”, tj. dostrzeżenie w materiale zebranym w ramach badań jednej instytucji elementów ogólnospołecznego i ogólnokul-turalnego znaczenia. Słuszna obawa przed uogólnieniami zbyt szerokimi nie powinna ciążyć przesadnie nad badaczem, posiadającym dobrze opanowaną wiedzę o kontekście badanej instytucji. Wyobraźnia badacza jest cechą podobnie cenną, jak i sceptyczny krytycyzm. Badania monograficzne należą w pedagogice społecznej do często praktykowanych⁴⁷.

6. Kończąc przegląd metod badawczych najczęściej stosowanych w pedagogice empirycznej pragnę podkreślić, że trzy metody przedstawione w poprzednich paragrafach nie zamykają ich listy. Stanowią przykład, a nie zamkniętą całość.

Należy także kilka uwag poświęcić spożytkowaniu statystyki w tych metodach.

St a t y s t y k a, jako przemyślany i uzasadniony sposób~gru=--

madzenia wiedzy o faktach społecznych, ńależy do najstarszych, specyficznych metod badawczych nau-k społecznych. Posługiwali się nią również od dawna pedagogowie-empirycy⁴⁸. Swe powodze- f)— nie w dyscyplinach społecznych zawdzięcza statystyka nie tylko / , - -precyzyjnemu relacjonowaniu wiedzy o faktach, lecz nade wszyst- ^ ko zdolności do ustalania zależności między badanymi zjawiskami, pozwalającej stwierdzić, jaka jest ta zależność — co bywa

47    w „Studiach Pedagogicznych”, t. X, 1963; t. XII, 1964; t. XV, 1967;

t. XVI, 1968, mamy prace: Z. Giereluk, Powsin jako ośrodek wczasów świątecznych, (t. X); S. Papuziński, Poradnie społeczno-wychowawcze Tow Przyjaciół Dzieci i próba oceny ich działalności (t. XII); J. Marczak, Rola środowiska pracy w kształtowaniu u młodych włókniarzy stosunku do zawodu, życia kulturalnego i społecznego (t. XV); W. Mar-c z y k, Wybrane problemy szkoły podstawowej dla pracujących w rejonie uprzemysłowionym, na przykładzie Płocka (t. XV); M. Winiarski, Organizowanie środowiska wychowawczego w osiedlu Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej (t. XV); E. Breitkopf, Rola Domu Kultury na Targówku w procesie organizowania środowiska (t. XV). Ponadto: A. Kamińsk i, Spółdzielnia uczniowska jako placówka wychowawcza, Warszawa 1967; M. Kużańska, Koncepcje wychowawcze Robotniczego Towarzystw a Przyjaciół Dzieci 1919—1939, Warszawa 1966; M. Małyjasiak, Integracja środowiska a efekty pracy społecznej szkoły, Bydgoszcz 1964 (praca napisana pod kierunkiem prof. Miller).    •

⁴⁸    U nas np. M. Falski, Środowisko społeczne młodzieży a jej wykształcenie, Warszawa 1927.