11736 skanowanie0017

i

&.Ql «2a<5

Jacąues Le Goff

H

CZAS KOŚCIOŁA I CZAS KUPCA

W średniowieczu kupiec nie był tak powszechnie pogardzany, jak się sądzi — między innymi — na skutek wypowiedzi Henri Pirenne’a, który w tej kwestii zaufał zbytnio tekstom, przede wszystkim teoretycznym. ¹ Pozostaje jednak faktem, że choć Kościół bardzo wcześnie otoczył opieką i zaczął popierać kupca, to zarazem przez długi czas pozwalał, by obciążały go poważne podejrzenia co do prawomocności podstawowych form jego działania. Niektóre z nich wiążą się głęboko z obrazem świata człowieka średniowiecznego, lub powiedzmy raczej' — by nie hołdować mitowi abstrakcyjnej jednostki reprezentującej zbiorowość — ludzi Europy Zachodniej; tych oczywiście, którzy pomiędzy XII a XV wiekiem mieli dość kultury i wyrobienia umysłowego, by zastanawiać się nad problemami związanymi z pracą zawodową oraz ich konsekwencjami społecznymi, moralnymi i religijnymi.

Wśród pretensji wysuwanych. wobec kupca na pierwszym miejscu pojawia się zarzut, że jego zyski zakładają spekulację czasem, który należy wyłącznie do Boga. Oto, co na przykład pisze w pewnej kwestii, o której dyskutowano na początku XIV wieku, generalny lektor zakonu franciszkanów: Queritur an rfier-catores possint licite plus recipere de eadem merca-tione ab illo qui non possit statim solvere quam ab illo qui statim solvit. Arguitur quod non, quia tunc

331

1

Zob. zwłaszcza H. Pirerme, Histoire economiąue de VOccidęnt mediśval, 1951, s. 169.