11854 P1070829 (2)

XXXII

skiej założona została własna prepozytura świętokrzyska. Dalej za Sw. Krzyżem ciągnęła się wzdłuż drogi wrocławskiej sąsiadująca z Piaskami Półwieś (obecna ul. Półwiejska). Wzmiankowana w r. 1459, była ówcześnie wsią miejską, później zasiedlaną przez mieszczan i szlachtę. Rozpościerała się u stóp zbocza górnej terasy. Na krańcu w pobliżu Wierzbic (później Wildy) droga hiegła pod górę, na krawędź skarpy; na początku tego podejścia założony został ok. r. 1570 szpital św. Łazarza z kościołem tego wezwania (za pośrednictwem ról szpitalnych, ciągnących się <na zachód, nazwa św. Łazarza przeniesiona została jeszcze w XIX wdeku na przedmieście za dworcem kolejowym).

Powyżej Półwsi, już na górnej terasie i na jej krawędzi znajdowała się wieś Nowe Ogrody, wzmiankowana w r. 1423, dla korzystnego położenia chętnie zasiedlana przez szlachtę. Na jej zachoanim krańcu znajdowało się Wenetowo — posiadłość Potulickich, której role zostały w r. 1593 darowane szpitalowi św. Łazarza; przejął on też zwierzchność nad samym Wenetowem.

Przedmieście świętomarcińskie ciągnęło się wzdłuż drogi na zachód, łącząc się na zachodnim krańcu w Wymykowem, które pojawia się w XVI wieku jako wieś w rękach czołowych ówcześnie rodów wielkopolskich, m.i. Szamotulskich, Górków, Latalskich, Potulickich. Wieś przeszła potem pod zwierzchność benedyktynek, które na początku XVII wieku założyły w Poznaniu swój dom. Przedmieście św. Marcina dzieliło się jurysdykcyjnie na miejskie i podległe kapitule (według rozstrzygnięcia królewskiego z r. 1424).

Na północ od tego przedmieścia znajdował się grunt zwany Muszą Górą (rejon dzisiejszego Teatru Polskiego i zach. części placu Wolności); była to raczej krawędź stoku w kierunku obniżenia Bogdanki, niż rzeczywiste wzniesienie. W pierwszej połowie XVII wieku Musza Góra nazywana jest przedmieściem, podobnie jak już wcześniej, w połowie XVI wieku, Nowe Ogrody. Poniżej Muszej Góry, od pn.-zachodu (gdzie dziś ul. Libelta, plac Młodej Gwardii) leżała wieś Glinki albo Kondorf, wymieniona po raz pierwszy w r. 1373 (jako „Kokundorff”). I ona także w połowie XVI wieku traktowana była jako przedmieście.

Pomijając dalej położone wsie, jako nie wchodzące w relacje przestrzenne z zespołem miejskim, trzeba jednak wspomnieć Winiary leżące na północy, za Św. Wojciechem, na pd. stoku najwyższego z poznańskich wzniesień (gdzie w XIX wieku założona została cytadela — główny fort twierdzy pruskiej). Winiary były własnością książęcą, nabytą przez Po-

Poznań w późnym średniowieczu i w XVI—-XVII wieku 1:40 000

1. katedra, 2. kościół N.P. Marii, 3. pałac biskupi, 4. Akademia Lo-brańskiego, 5. kościół św. Mikołaja, 6. kościół św. Wawrzyńca, 7. kościół św. Barbary, 8. kościół św. Małgorzaty, 9. kościół św. Michała (św. Jana Jerozolimskiego), joannitów, 10. kościół i klasztor reformatów, U. kościół św. Rocha, 12. kościół famy św. Marii Magdaleny, 13. kościół i klasztor dominikanów, 14. kościół i klasztor katarzynek (dominikanek), 15. kościół i kolegium jezuitów, 16. kościół i klasztor franciszkanów, 17. kościół i klasztor teresek (karmelitanek), 18. wewnętrzna zabudowa Rynku, z ratuszem, 19. zamek starostów generalnych, 20. kościół Wszystkich Świętych, 21. kościół i klasztor bernardynów, 22. kościół i klasztor klarysek (bernardynek), 23. kościół i klasztor Bożego Ciała, karmelitów trzewiczkowych, 24. kościół św. Marcina, 25. kościół Sw. Krzyża, 26. kościół św. Łazarza, 27. kościół św. Wojciecha, 23. kościół Sw. Ducha, 29. kościół i klasztor karmelitów bosych.

3 KZS Poznań