13444 strona0013 (3)

ni Miii la /.i-hiowukn I l'.ofln Mnhska

C. Bur t, powtarzając badania Spearmana, wskazywał na Jstnlanh* ulu dwóch, lecz czterech czynników inteligencji: ogólnego, grupowego, np«N cyflczncgo i błędu (error). Ta teoria nie zyskała większego uznaniu, uli .szła w tym samym kierunku, co szeroko w Stanach Zjednoczonych i budowana teoria L. L. Th u r s t o n e’a (1887 - 1955), który na podatna ¹ udoskonalonej analizy czynnikowej, zastosowanej do własnych obszerny⁴ h badań testowych, przeciwstawił dwuczynnikowej teorii inteligencji Sp« m mana nową teorię wieloczynnikową⁴*. Thurstone uwzględni! w niej takie „pierwotne zdolności umysłowe’', jak: rozumienie mowy, płynność słowna, łatwość operowania liczbami, wyobraźnia przestr/i oim pamięć, szybkość spostrzegania i rozumowanie.

Dalszy rozwój analizy czynnikowej i jej rozkwit po II wojnie światowi | prowadzi do wykrywania nowych czynników uzdolnień i ich kombinacji ^M oraz obejmowania tym postępowaniem badawczym coraz szerszych tiuli* dżin osobowości. Warto zaznaczyć, że już C. Burt, choć krytykował mele dę Spearmana, próbował w latach trzydziestych stosować ją do badaniu cech emocjonalnych, wysuwając hipotezę o istnieniu czynnika „ogólnej umocjonalnoścl” ".

Cyrii Burt był następcą Spearmana w Uniwersytecie Londyńskim i drugim obok niego wybitnym przedstawicielem „szkoły londyńskiej" Kontynuował wywodzące się od Galtona tradycje⁴¹ badań nad różnicami Indywidualnymi w' poziomie inteligencji u dzieci, przypisujące dominują! -i rolę dziedziczności, zgodnie z panującymi w okresie międzywojennym fal*. *ywyml poglądami na temat czynników rozwoju (por. rozdz. I, D), ełmrt nln negowuł znaczenia wpływów środowiskowych. Był autorem testów lntoligencjl, m.in. londyńskiej wersji skali Bineta-Simona, testów iln grupowych badań inteligencji w szkole itp. Jego badania miały br/p.i średni związek z zastosowaniem psychologii dziecka w praktyce, słu/vl\ aolrkcjl dzieci do szkół specjalnych oraz selekcji uczniów zdolnych. Sam Burt przeze wiele lat pełnił funkcje psychologa przy Londyńskim Zar/ą dzle Miejskim (London City Council) i był inicjatorem tworzenia poradni psychologicznych dla dzieci i młodzieży. Najsławniejsze jego publikacji-to monografie o dzieciach upośledzonych umysłowo oraz o nieletnich

w* pól nie z G. Thomsonem (por. Hearnshaw, 1964, s. 177), — G. II. Thomson Th* JactoriaI analysis oj human abilitics, 1939.

** I,. I,. Thurstone The vectors oj mind, 1935; Primary mentol ablUliea, 1938

⁴¹ Por. np. model intelektu J. P. Guilforda przedstawiony w: J. Kozleleckl '/nyn.l nh-nla psychologii myślenia. Warszawa 1966.

^a C*. Hurt The analysis oj temperament 1 Factorial analysls oj cmotlonal trnlls „llrlt. J. Med. Paychol." 1938, vol. XVII; The Factort oj mind. „Chtracter mol Prrsonullty" 1939, vol. VII (por. Hearnshaw, 1964, s. 206).

⁴¹ Do koncepcji Galtona nawiązuje takie w duiej mierze znany badacz w»|»«M czcany, 1L.J. Eyaenck.

M

Żury¹ historii payeho|i>Kll rozwojowej w XX wirku

ul _r •>■ i • 11 • i i < li, Ti ostutnlu uwa/nna Jc t zn U lasy (/.nu w psychologii ^ ry-/ntj i wywarła doniosły wpływ nu rozwój tej dziedziny badań » Anglii¹'.

Warnym momentem dla rozwoju badań nad dziećmi w Anglii było

.....uli w 1933 r. w Instytucie Pedagogicznym Uniwersytetu Londyń-

1,1,1,, oddziału psychologii dziecka pod kierunkiem Susan Isaacs illtim iw III). Prace Isaacs, ujawniające zresztą ukierunkowanie psycho-m dli,- nc, obejmowały szeroki zakres zagadnień rozwojowych. Do jej ul-, n\.‘h prac należą: badania nad rozwojem intelektualnym małych i i , | mim/ nad ich rozwojem społecznym⁴¹.

Wh-ihi roli; w psychologii brytyjskiej odegrał też C. W. V a 1 en t in e, ,1,1, „II uniwersytetu w Birmingham, wieloletni redaktor „British Journal i Mmi uUonal Psychology”. Liczne jego prace dotyczą różnych dziedzin , liulugll, koncentrował się jednak głównie na problematyce psychologii

•    • 111 vvcj I wychowawczej. Był twórcą kilku skal inteligencji dla dzieci.

U ,| . ndiiitj¹/² znaczenie posiada jednak jego obszerna monografia z 1942 r.

,, i m¹wuju psychicznym we wczesnym dzieciństwie, oparta zasadniczo na ,,ii. nialycznych obserwacjach pięciorga wdasnych dzieci, ale uwzględnia-i, lnl -■ wyniki innych badaczy dawnych i współczesnych⁴¹.

i , mloJAciu prof. Valentine'a na emeryturę (1946), tradycje psychowi, 'ml w Birmingham utrzymywał najpierw F. J. Schonell, zaj-h »h-v slą głównie psychologią wychowawczą, a obecnie E. A. Peel,

• inifgM prace dotyczą przede wszystkim rozwoju myślenia w okresie ado-|_r„.....|i i mają istotny związek z nauką w szkole".

Wspominaliśmy już o początkach psychoanalizy dziecięcej w Wiedniu.

11|||, jnj pionierki działały później w Anglii, gdzie — podobnie jak w in-

I, In aj uch Zachodu — rozwijały się różne odłamy i kierunki psycho-„millfy Anna Freud, rozwijając w badaniach nad dziećmi teorię swego _|)M ••prezentuje tzw. kierunek ortodoksyjny, którego naj-|,ui it#l»J znanym przedstawicielem w Anglii był Ernest Jones (1879 -ItiMll), U» /en, przyjaciel i znany biograf Z. Freuda. Po pierwszej swej zna-

1

   i •' hurt i łu- diilribulion and relations of cducational abilitics, 1917; Mentol _B „ bfiuaiir tuta, 1923 (zawiera m.in. londyńską rewizję skali Bineta); The young

1925; Tłu• backuard chtld, 1937.

i¹ u Inauce /nlellcetual growth łn young chtldrcn, 1930; Social developmcnt of , „iiAllilren, 1933 (por. Hearnshaw, 1064).

m', w Velentinc The psgchologg of early childhood, 1912; Intelligcncc tesla , ,    chlldrcn, 1945; Intelligcnce tests for children, 1948; Rcasoning tests for

tfahei lewel¹ of tntelligence, 1954 (por. Hearnshaw, 1964 oraz C. Burt The contributinn

n»b^,t,,r C. W. Valent(ne to psychologu. „British J. Educ. Psychol." 1956, t. XXVI,

m I, ■ ^{1 1 ,4)}-

2

U A Poel Th¹ pupil’¹ thlnkino, 1907; The naturę of adolttcent iuttgement.