Ustalenia planów miejscowych muszą stwarzać pole manewru dla przyszłych zadań, inicjatyw i przedsięwzięć. W takiej sytuacji można regulować tylko takie sprawy, jak zasady i-warunki zagospodarowania terenów, a nic szczegółowo definiować rodzaje przeznaczenia terenów. Przestrzenne, środowiskowe czy ekonomiczne uwarunkowania rozwoju będzie można określić dopiero w momencie pojawienia się konkretnych inwestorów [Gospodarka przestrzenna gmin, 1995, t. III].
Aktywna realizacja planu zagospodarowania przestrzennego to podejmowanie określonych przedsięwzięć, których wybór określa strategia rozwoju przestrzennego i związane z nią programy działania. Aby pozyskać środki finansowe na realizację zadań gospodarki przestrzennej (w tym zadań własnych), gmina powinna prowadzić aktywną politykę gospodarczą. Jedną t podstawowych form działalności gminy, prowadzonej dla realizacji zadań gospodarki przestrzennej, jest gospodarowanie nieruchomościami4’. Gminy posiadają znaczny majątek, przede wszystkim nieruchomy (nieruchomości). Z gospodarowaniem tym majątkiem wiąże się jednak pewne niebezpieczeństwo i duża odpowiedzialność władz gminy. Skutki błędnych decyzji w zakresie obrotu gruntami (nieruchomościami), ich zagospodarowania i użytkowania mają niezwykle długotrwały charakter. Dlatego też gospodarowanie gruntami powinno być szczególnie racjonalne i tworzyć warunki do rozwoju aktywności lokalnej.
Gospodarka nieruchomościami^ komunalnymi służy określonym celom Przede wszystkim są to:
44 Gospodarce nieruchomościami gminy poświęcono opracowanie: Gospodarka przestrzenna gmin, 1995, t. VII.
1) doprowadzenie do określonych efektów w zagospodarowaniu przestrzennym obszaru gminy,
2) uzyskanie określonych efektów ekonomicznych z gospodarowania majątkiem nieruchomym.
Aby osiągnąć maksymalne wyniki w realizacji celów gospodarki nieruchomościami, gmina powinna przyjąć rolę zdecydowanie aktywną. Oznacza to w szczególności aktywny udział gminy w lokalnym rynku nieruchomościami. Gmina powinna pozyskiwać (nabywać) tereny i nieruchomości zabudowane dla wykorzystania na cele inwestycyjne oraz na zamiany. Własność terenu, pozyskiwanie gruntów w ramach lokalizacji jest szczególnie istotną kwestią przy realizacji wszystkich przedsięwzięć. Nie ma sensu podejmować się aktywnej realizacji polityki przestrzennej, jeżeli niezbędny teren nie może być osiągalny pod względem prawno-własnościowym IGospodarka przestrzenna gmin, 1995, t. IV]. Poprzez udział w obrocie (podaż, np. dzierżawa lub zbycie terenów oraz . nabywanie), a jednocześnie stałą obserwację zachowań na tym rynku gmina może uzyskać wpływ na kształtowanie cen w obrocie nieruchomościami.
Bardzo istotnym elementem aktywności gospodarczej gminy są również inwestycje. Mogą one prowadzić w konsekwencji do powiększania mienia komunalnego lub zmiany jego struktury rzeczowej. Jednym rodzajem przedsięwzięć jest realizacja obiektów, które będą użytkowane na cele gminne, jak np. parki publiczne, budownictwo komunalne itp. Drugim rodzajem przedsięwzięć, które ze względu na korżyści ekonomiczne dla gminy mają już charakter priorytetowy, są przedsięwzięcia gospodarcze wykorzystujące teren będący w jej posiadaniu. Tereny będące we władaniu gminy mogą być wykorzystane - w ramach aktywnej realizacji polityki przestrzennej - do pozyskiwania inwestorów z zewnątrz. Wymaga to oczywiście inwestycji, mających na celu dostosowanie charakteru obszaru do potrzeb oczekiwanych Inwestorów. Są to przede wszystkim inwestycje w zakresie infrastruktury