14

11

Starykoń, Saława, Belina i in. Wiedziano więc u nas kiedyś lepiej niż dziś, jak wyobrazić heraldyczny hełm prawidłowo.

fig. 13.

Z tem wszystkiem wylągł się w „Gnieździe” jeden heraldyczny potworek nadzwyczajny; w zbrojbie Korczak mianowicie, hełm w pozycyi en trois quarts w prawo, nosi cymer profilem w lewo! (figura 13.). Do królewny więc, której wypadłoby szarfą obdarować tego rycerza herbu Korczak, co np. w turnieju wszystkich przeciwników z siodła wysadził—połu-pies w korczyku z despektem się obraca mniej więcej... ogonem...

Ujemny wpływ, któremu jak wcześniej już zachodni tak i polski kunszt heraldyczny ulegał, obniżanie się poziomu heraldycznej sztuki z biegiem lat, widoczne już na okresie czasu tak krótkim₍ jak ten który oddzielał ukazanie się „Gniazda Cnoty”, a „Herbów Rycer-ztwa", zaznaczyło się jeszcze wyraźniej w herbarzu ks. Szymona Oko Iskiego, wydanym p. t. „Orbis Polonus” w 1641 roku u Cezarego w Krakowie¹), llustra-cye tu coraz gorsze, robota coraz nie-dbalsza — przy coraz mniejszem rozumieniu nauki i coraz mniejszem poczuciu sztuki heraldycznej. Niesmaczne, panegirycznie przesadne opisy symbolicznych właściwości godeł herbowych, stoją przytem w zabawnej sprzeczności z wizerunkami zbrójb, z któremi się w mnóstwie wypadków nie zgadzają; pierwszy wywóz naszych heraldycznych dziwolągów za granicę także temu zawdzięczamy herbarzowi, gdyż, po łacinie napisany, dostępnięjszy był heraldykom, genealogom i historykom Zachodu, niż polskie dzieła Paprockiego.

Głównych typów puklerzy więcej tu niż w „Herbach Rycerztwa” i „Gnieździe Cnoty”, ale co jeden to gorszy. Pojawiają się tu także (po części wzięte z „Gniazda Cnoty”) aheraldyczne typy puklerzy prostokątnych (figury 14 i 15), które w późniejszych herbarzach do obrzydliwości się rozpleniły.

W wydawnictwie tem zużytkowano—dla ekonomii—drzeworyty (klisze) z jakiegoś innego, prawdopodobnie zagranicznego herbarza, usuwając z nich jużto tarcze z poprzedniemi godłami, labry zaś hełmy i korony zostawiając, — jużto usuwając tylko poprzednie godła, pozostawiając zaś hełmy i labry a z tarcz tylko wykoślawione ich brzegi To

^ł) W 1641 ukazał się tom pierwszy; drugi i trzeci (ostatni) w roku 1643 resp. 1645.