12552 skanuj0148 (6)

Ćwiczenie 2. Receptura leków do oczu (część I - krople oczne)

Leki do oczu (Ophthalmica)

Leki do oczu są to jałowe płynne, półstałe lub stałe preparaty przeznaczone do podania do worka spojówkowego lub na gałkę oczną w celu leczniczym, profilaktycznym lub diagnostycznym. W zależności od konsystencji, leki do oczu dzieli się na postacie płynne (krople do oczu, płyny do oczu), postacie półstałe (maści do oczu) i postacie stałe (proszki do sporządzania kropli i płynów do oczu, wkładki do oczu - tzw. inserty).

1. Płynne leki do oczu

a)    krople oczne - Guttae ophthalmicae, Oculoguttae

Pod pojęciem Guttae ophthalmicae rozumie się zazwyczaj wodne roztwory kropli do oczu. Jest to najczęściej stosowana postać leku ocznego. Najintensywniejsze wchłanianie substancji leczniczej zachodzi w pierwszych 30 sekundach po podaniu leku (średni czas wchłaniania, w zależności od barier osobniczych, wynosi do 5 min.).

Pojemność worka spojówkowego to tylko ok. 30 pl (jt. poniżej 1 kropli).

b)    krople olejowe - Guttae ophthalmicae oleosae

Wykonywane są w przypadku substancji nierozpuszczalnych w wodzie, a rozpuszczalnych w oleju (zawsze korzystniej jest podać rozpuszczoną formę substancji leczniczej). Wykonywane są najczęściej na wyjałowionym oleju rycynowym czy syntetycznym (Oleum pro iniectione). W kroplach tych brak fazy wodnej. Przy sporządzaniu tej postaci leku nie ma zatem problemu pH i izotonii. Krople olejowe są postacią leku o przedłużonym działaniu (czas wchłaniania jest wydłużony nawet do 1 godziny, występuje jednak dyskomfort widzenia).

c)    płyny do przemywania oczu - Collyria, Solutiones ophthalmicae

Są to jałowe, bez zanieczyszczeń mechanicznych, wydawane w większych niż krople ilościach (100-200ml) roztwory substancji leczniczych. Służą do wymywania ciał obcych z oczu lub do kompresów.

d)    krople w postaci zawiesin wodnych lub olejowych - Suspensiones ophthalmicae Zawiesiny olejowe wykonuje się korzystając z jałowego oleju (niepotrzebne są środki konserwujące i zawieszające - olej opóźnia sedymentację). W celu otrzymania wodnej zawiesiny, substancję należy zmikronizować, zawiesić w wodzie z dodatkiem kleiku z pochodnych celulozy, np. etylocelulozy, hydroksyetylocelulozy.

e)    emulsje do oczu w/o lub o/w - Emulsiones ophthalmicae

Poszczególne fazy emulsji należy przygotować i wyjałowić osobno, a następnie w warunkach aseptycznych połączyć w jedną postać leku.

f)    wstrzyknięcia do oczu - Iniectiones ophthalmicae

g)    minimsy - krople do jednorazowego użytku (produkowane przez przemysł w jednorazowych, niewielkich polietylenowych opakowaniach zawierających zwykle 4-12 kropli roztworu danej substancji leczniczej). Krople te nie muszą być konserwowane. W szeregu minimsach występują jednak konserwanty z uwagi na niedoskonały polietylen, z którego wykonane są opakowania (przez pory w opakowaniu może dojść do zainfekowania kropli z powietrza).

2. Stałe i półstałe leki do oczu

a)    maści - Unguenta ophthalmica, Oculenta - postać leku o przedłużonym działaniu (2-3 h)

b)    tabletki do oczu (są bardzo rzadko stosowane, muszą spełniać wymagania dla tabletek do implantacji)

c)    płatki do oczu (są to cienkie, żelatynowe krążki o średnicy 5-7 mm z naniesioną substancją leczniczą np. pilokarpiną, fluoresceiną)

d)    proszki do przysypywania brzegów powiek (jałowe, zmikronizowane do 10 pm; np. zieleń brylantowa i in. barwniki - stosowane w stanach zapalnych w okolicy rzęs)

e)    pałeczki do przylegania punktowego w granicach powiek - z azotanem srebra

f)    proszki do sporządzania kropli lub płynów do oczu

g)    systemy terapeutyczne do oczu

Leki do oczu należy sporządzać stosując odpowiednie materiały i metody zapewniające jałowość preparatu oraz chroniące go przed zanieczyszczeniem.

Leki do oczu powinny być konserwowane. Jedynie leki do oczu przeznaczone do stosowania podczas zabiegów chirurgicznych lub na oko zranione nie mogą zawierać środków konserwujących. Leki bez środków konserwujących należy przygotowywać w pojemnikach jednodawkowych. Leki oczne powinny być przechowywane w pojemnikach szklanych lub z tworzywa sztucznego, umożliwiających jednorazowe lub wielokrotne pobieranie leku oraz zapobiegających zakażeniu preparatu w okresie jego stosowania i przechowywania. Do leku należy dołączyć etykietę z informacją o składzie i użytych środkach konserwujących. Dla preparatów w opakowaniach wielodawkowych należy ponadto podać termin przydatności do użycia po pierwszym otwarciu, który nie może przekraczać 4 tygodni.

24