324 (7)

14.40.    Co to są stale do azotowania?

Są to stale do ulepszania cieplnego, które zawierają pierwiastki tworzące twarde i trwałe azotki, tj. chrom, aluminium i molibden (ma on na celu także zapobiegać kruchości odpuszczania). Najbardziej odpowiednia do tego celu jest stal 38HMJ, o składzie 0,38% C, 0,45% Mn, 1,5% Cr, 0,2% Mo, do 0,9% Al. Jest ona bar-towana od ok. 900°C i odpuszczana w temp. ok. 600°C. Jej wytrzymałość wynosi 1000 MPa. Mogą też być stosowane stale o po-dobnym składzie (np. stal 33H3MF) lub stale do ulepszania chromowe, chromowo-molibdenowe, chromowo-wanadowe, ale osiągają one mniejszą twardość naazotowanej powierzchni.

14.41.    Co to są stale do hartowania powierzchniowego?

Ze względu na wymaganą możliwie dużą twardość powierzchniową i odporność na ścieranie, do hartowania powierzchniowego stosuje się stale o średnich zawartościach węgla (ok. 0,4+0,5%). Stale stopowe o większej hartowności stosuje się tylko wtedy, gdy elementy mają duże przekroje i przed hartowaniem powierzchniowym są poddawane ulepszaniu na wskroś. Mogą być stosowane następujące stale: 35SG, 50H, 40HM, 37HGNM i inne.

14.42.    Co to są stale sprężynowe?

Stale te są przeznaczone do wyrobu sprężyn, resorów, drążków skrętnych itp. Powinny się cechować możliwie wysoką granicą sprężystości i dobrą wytrzymałością zmęczeniową, nie są natomiast istotne własności plastyczne i udarność. Sprężyny cienkie (do 5 mm) wytwarza się ze stali węglowej, natomiast grubsze ze stali stopowych o większej hartowności. Do stali sprężynowych j wprowadza się przede wszystkim pierwiastki silnie umacniające j ferryt (Mn w ilości 0,4+1,1%, Si do 1,8% i niekiedy Cr w ilości 0,5+1%) oraz zwiększone zawartości węgla (0,45+0,65%), który podnosi granicę plastyczności. Dodatek wanadu (ok. 0,15%) do niektórych stali ma na celu zmniejszenie skłonności austenitu do odwęglania i do rozrostu ziarna. Obróbka cieplna tych stali poległ na hartowaniu w zakresie temp. 800+850°C w oleju lub wodzie i odpuszczaniu w zakresie temp. 400+500°C, tak aby ich twardość wynosiła 35+45 HRC, a granica plastyczności R_e od 780 do 1370 MPa (wyżej stopowe mają wyższą). Sprężyny nie mogą być odwęglone, a często stosuje się specjalną obróbkę powierzchniową (szlifowanie, śrutowanie). Ze stali 50S2 wykonuje się najczęściej resory wagonowe, ze stali 60S2 resory samochodów ciężarowych-ze stali 50HSA - resory samochodów osobowych i drążki skrętne. ,

324