1703 art601

Dodać jeszcze należy, że ruchy kulek obserwowane były z zewnątrz, z;i pomocą lunety, przez otwór boczny w ścianie pokoju.

Pręt. podtrzymujący kule wielkie mógł być obracanym z zewnątrz pokoju. (Idy ustawionym był prostopadle do drążka uh, kule nie mogły wywierać żadnego wpływu na kulki małe. znajdowały się bowiem w j‘duakiej od nieb odległości zeslron przeciwnych: działanie ich nawzajem się znosiło. Ale skoro pręt obrócono tak, że kule wielkie zbliżyiy się, do małych, drążek poziomy zaczął się natychmiast, obracać: teraz bowiem każda kulki jest silniej 'przyciąganą przez kulę bliższą, usiłuje prz:to do niej się. zbliżyć (Kig. f> należy tak rozumieć, że drążek uh znajduje s’ę na płaszczyźnie papieru: jedna zaś z kul ,1/ przed tą płaszczyzną, a druga po za nią). Ruchowi temu wszakże opitra się drut srebrny, na którym wahadło jest zawieszone, gdyż w skutek tego ruchu ulega on skręceniu, co powstrzymuje dalszy ruch drążka. Pod wpływem przeto współdziałania dwu przyczyn —przyciągania kul wielkich i skręcania drutu — drążek odbywać będzie wahania około pewnego położenia średniego, a za pomocą wspomnianej wyżej lunety nudzie można zaobserwować obszerność i szybkość tych wahań.

Tym sposobem poznać można silę, z jaką kule wielkie przyciągają kulki małe, daje się ona bowiem ocenić z szybkości wahań drążka poziomego.