1703 art
001

metrycznych kuli wynika. Z togo wszystkiego uważam nakoniec za rzecz dowiedziony, że ląd i woda odnoszą się do jednego środka ciężkości, który jest zarazem środkiem objętości ziemi, że rozpadliny ziemskie wypełnione są wodą, i że dlatego wody w porównaniu z lądem jest mniej, chociaż co do powierzchni więcej wody możo się wydawać. Ziemia wraz z oblewającemi ją wodami taką niezbędnie postać mieć powinna, jaką cień jej wskazuje, ten zaś na zaćmionym księżycu przedstawia się w post aci doskonałego luku" (:i) Dowody powyższe kulistości ziemi, przez Kopernika wyliczone, były po większej części znane już w starożytności; godna wszakże uwagi, że w zestawieniu tern brak dowodu czerpanego z okrągłości widnokręgu czyli horyzontu, na którą to rzecz w nowych podręcznikach geografii kładzie się nacisk największy; wnosić z tego można, że dowód ten nie został wyprowadzony z obserwa-cyi w czasach, gdy tak skrzętnie gromadzono skazówki do określenia postaci ziemi, ale obmyślony został później, na potwierdzenie ustalonego już poglądu. Rzeczywiście, sama okrągłość widnokręgu nie ma tu żadnćj zgoła wagi, choćby bowiem ziemia zupełnie była płaską, obszar, któ-rybyśmy wzrokiem objąć mogli, byłby zawsze li-niją kołową zamknięty poprostu dlatego, że wzrok na wszystkie strony jednakowo daleko sięga. Do-

fjj Dowód Arystotelesa.