1703 art101

— 47 —

czyny. Jedną jest siła odśrodkowa, dążąca do oderwania ciał od ziemi, przeciwdziałająca zatem jśj przyciąganiu, i która,, jakeśmy to widzieli wy-żśj, jest najznaczniejszą na równiku, a nie występuje zgoła na biegunach. Drugą stanowi spłaszczenie ziemi; pod względem bowiem przyciągania ziemia działa tak, jak gdyby cała jćj masa skupioną była we środku; strony zatśin bieguno • we. znajdujące się bliżej tego środka, doznają działania silniejszego, aniżeli dalej od niego -po -łożona okolica równikowa.

Ponieważ zaś znamy szybkość obrotu ziemi naokoło osi, obliczyć przeto można w kaf dem miejscu działanie siły odśrodkowój, a tśm samem wpływ jśj na działanie siły ciężkości; znamy zatem i udział, jaki tu przypada spłaszczeniu ziemi. W ten to sposób obserwacye wahadła posłużyć mogą do oznaczenia wielkości spłaszczenia biegunowego.

Już w czasie pomiarów peruwiańskich Bouguer . używał w tym celu wahadła, a lubo wyniki, otrzy mano tak z jego, jak i z następnych badań, nie były zgodne z rezultatami pomiarów południka, nie zrażono się tśm wszakże i prowadzono badania te dalej w różnych stronach ziemi. Za przykładem kapitana marynarki angielskiej Katera 181H, inni dowódzcy okrętów obserwowali bieg wahadła na wielu dalekich wybrzeżach. Na naj-rozleglejszą jednak skalę i z pożądaną uokładńo-