1703 art101

znacznej tej przestrzeni długość stopnia liie wszędzie okazała się jednakową; ma krańcu południowym 57098, na północnym 56900 toazów* Niezgodność ta była rezultatem owych błędów, które się utaiły na niewielkiej linii zmierzonej przez Picarda, a obecnie silnie się uwidoczniły. Cassini jeonak, uważając rezultat ten za zupełnie wiarogodny, wniósł stąd, że ziemia jest w kierunku swój osi wydłużony, że zatem spłaszczenie przypada nie pod biegunami ale na równiku, czyli że ziemia ma postać jajowatą.

W ten sposób wszczął się zacięty spór naukowy, tyczący się już nie wielkości ziemi, ale jej postaci, i dający się streścić w pytaniu: cytryna czy pomarańcza; do jednej lub drugiej bowiem z tych postaci da się porównać ziemia wydłużona lub spłaszczona pod biegunami.

Rozstrzygnięcie tego zasadniczego sporu zawdzięczamy znowu akademii paryskiej. Dla rozjaśnienia wątpliwości co do miejsca spłaszczenia ziemi należało przedsięwziąć pomiary w dwu miejscach, jak najbliższych bieguna i równika. Gdyby bowiem ziemia była kulą istotną, długość jednego stopnia południka byłaby wszędzie tąż samą; co innego wszakże, jeżeli lńe jest ona wszędzie jednakowo skrzywiona. Wtedy, posuwając się po południku, aby dostrzedz zmianę wysokości gwiazdy o 1⁰ na niebie, trzeba będzie na ziemi przebiedz przestrzeń większą w tych stronach, gdzie jest więcój spłaszczoną, aniżeli