17756 IMG'74 (4)

do decydowania o pierwszym udostępnieniu utworu publiczności

nrzedmiotem umowy było stworzenie projektu spełniającego J^¹ ,_rt nrzviać trzeba w razie wątpliwości, że podmiot uprawniony udzielił

irzystanie z projekt _musi wyraźnie wynikać z treści umowy (art. 65).

cechy

m

w stosunku do utworów pracowniczych przedmiotem autorskich pr_aw, tych sit autorzy, natomiast z chwilą przyjęcia utworu przez pracodaw^ się on podmiotem autorskich praw majątkowych w granicach wynik'.^{2 1 3}'’ z celu umowy o pracę i ze zgodnego zamiaru stron⁵⁷.

Pracodawca jest zobowiązany w ciągu dwóch lat od przyjęcia mJ przystąpić do jego rozpowszechniania, jeśli w umowie o pracę utwdr • ' został do takiego rozpowszechniania przeznaczony. Nicprcysfąpicnic dr; _f0 J wszcchniania. pomimo wyznaczenia dodatkowego terminu przez autora, po*, duje powrót autorskich uprawnień majątkowych do twórcy, który tym 5% staje się jedynym podmiotem prawa autorskiego. W sytuacji, gdy zbiór rialów stanowi utwór naukowy, stworzony w wyniku wykonywania oboim. ków w stosunku pracy przez pracownika instytucji naukowej, instytucji ^ przysługuje prawo pierwszego wydania dzieła (o ile w umowie o pracę * postanowiono inaczej - art. 14 ustawy). Twórcy natomiast przysługuje pra^ do wynagrodzenia. Instytucja naukowa może korzystać z materiału zawartej w utworze lub udostępniać ten materiał osobom trzecim, jeżeli wynika to 7 uzgodnionego przeznaczenia utworu lub zostało postanowione w umowie Artykuł 14 ustawy stanowi lex specialis w stosunku do art. 12 i wyłącza jego stosowanie w odniesieniu do sytuacji objętych swą hipotezą.

Tak określonemu podmiotowi praw autorskich przysługują autorskie uprawnienia osobiste i majątkowe. Uprawnienia osobiste przysługują wyłącznie twórcy lub twórcom dzieła, pracodawca czy producent lub wydawca posiadają jedynie uprawnienia majątkowe. Są to prawa zbywalne, podlegające dziedziczeniu. Prawa osobiste są nierozerwalnie związane z osobą, są prawami bezwzględnymi, skutecznymi erga omnes, niemajątkowymi, niezbywalnymi, nierozerwalnie związanymi z podmiotem uprawnionym.

Uprawnienia osobiste i majątkowe razem tworzą tzw. „monopol autorski" w odniesieniu do dzieła; prościej ujmując: twórca ma pełnię praw do decydowania o sposobie wykorzystania dzieła, a każdy, kto chciałby dzieło wykorzystać. w zasadzie musi uzyskać jego zgodę. Ochrona powyższa istnieje bez względu na to, czy strony powołały się na nią w treści umowy, czy też nie. Autorskie prawa osobiste obejmują:

•    prawo do autorstwa utworu,

•    prawo do oznaczania utworu swoim nazwiskiem albo pseudonimem albo do udostępniania go anonimowo,

•    prawo do nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania,

r jo nadzorowania sposobu korzystania z utworu (art. 16)

*    40°

•    ^r ,j.j_e prawa majątkowe twórcy-projektanta obejmują wyłączne prawo A^ul _<tani_a z utworu (projektu) i rozporządzania nim na wszystkich połach

jo ^ :j _oraz do wynagrodzenia za korzystanie z niego (art 17).

(ksPj⁰⁹.j-pnictiic twórczego projektu polegać zasadniczo może na przeniesie-^^ otskich praw majątkowych do projektu albo na zezwoleniu na korzysta-^mjJp ^w P^ewny^fn okresie* czyli udzieleniu licencji (art 41. ust. 2).

fotowi jedynie licencji na korzystanie z projektu. Rozporządzenie pra-

SiezależŃe od tego, czy nastąpiło przeniesienie autorskich praw majątkowych dokumentacji projektowej, czy tylko udzielono licencji na korzystanie z tej ^umentacji. nabywca może korzystać z dokumentacji projektowej wyłącznie określonych w umowie polach eksploatacji (art. 41 ust. 2). Odrębnym polem eksploatacji twórczej dokumentacji projektowej będzie m.in. utrwalenie utworu, zwielokrotnienie go określoną techniką, wprowadzenie do obrotu (art. 50).

W braku innych zapisów umowy, nabycie od twórcy egzemplarza projektu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego pozwala na wykorzystanie go tylko do jednej budowy (art. 61).

Jeżeli w umowie nie został określony sposób korzystania z twórczego projektu, powinien być on zgodny z charakterem tego projektu i jego przeznaczeniem oraz panującymi zwyczajami (art. 49 ust. 1). Nawet nabycie autorskich praw majątkowych do projektu nie upoważnia nabywcy do dokonywania w projekcie zmian naruszających integralność koncepcji projektowej bez zgody twórcy. Budowa obiektu powinna być prowadzona zgodnie z projektem. Wyjątkowo, nabywca może wprowadzić zmiany w dokumentacji projektowej, jeżeli zmiany zostały spowodowane tzw. oczywistą koniecznością, np. zostały wymuszone przez organ administracji rozpatrujący wniosek o wydanie pozwolenia na budowę. W tym przypadku projektant nie ma uzasadnionych powodów aby sprzeciwić się dokonaniu niezbędnych zmian.

Jeżeli z umowy nie wynika nic innego, przeniesienie autorskich praw majątkowych do projektu, ewentualnie udzielenie licencji na korzystanie z projektu jest czynnością odpłatną. Gdy strony nie określiły w umowie wysokości wynagrodzenia, należy się wynagrodzenie odpowiednie do zakresu udzielonego prawa oraz korzyści wynikających z korzystania z utworu (art. 43). Umowa, w której następuje przeniesienie autorskich praw majątkowych do projektu powinna zostać pod rygorem nieważności zawarta na piśmie (art. 53).

Założeniem uregulowań zawartych w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych jest ochrona twórcy. Milczenie umowy w kwestii praw autorskich do zamówionej twórczej dokumentacji projektowej spowoduje zdecydowane

122

1

akceptować okreilony zakres gospodarczego korzystania z utworu. Szerzej: J. Błeszyński:

2

Przesłanka zgodnego /amiani stron oznacza, źc obie strony - pracodawca i twórca -w momencie nałożenia obowiązku stworzenia konkretnego utworu, winny mieć świadomość

3

Prawo aiuorskle do utworów .... s. 34.