17871 skanowanie0037

§852 fSrapjHANALIZIE STYLISTYCZNE)

Dlatego spotyka się z mmi, daje im swoją uwagę i wierzy w każde słowo. Chwilowo tylko tyle i aż tyle. Kiedy skończy studia, będzie terapeutką. Będzie pomagać małym dziewczynkom, które same siebie nie potrafią obronić. Sprawi, że znajdą swoją drogę wyjścia, choćby to była wąska, kamienista ścieżka. [Anna Maria Nowakowska, „Znaczona talia Marii K.”,_s%|?6]

d) w reportażach osnutych wokół jednego miejsca łrądź rekwizytu aii-torzy przesuwają na koniec doprecyzowujący je ctjjis, który rozjaśnia lub potwierdza to, co zebrane w całym tekście opisy, zdarzeniŁi gł§§y zdawały sif|'wyrażać; z taką sytuacją    dó Czynienia w dwóch ostatnich

akapitach „Przemienidipa' M Tojroljwie”, a także w ostatnich słowach Artura Pałygi kończących relację spod Lenino:

[24] Przed budynkiem [zamkniętego mauzoleum w Lenino - przyp. A.M.] dwa puste maszty, na które kiedyś wciągano czerwoną i biało-d^p woną flagę. Na betonowych płytach martwy ptak. Je^ cichmiWi^^ekki wiatr. Czuć zapach siana i mleka. Niedaleko ryczą krowy. [Artur Pałyga,; „Krowy spod Lenino”, s. 5]

Inne strategiczne miejsca w repotażu wyznaczają:

a)    fotografie i dołączone do nich podpisy, często będące cytatami z tekstu głównego lub trawestacjami tych cytatów (jak w „Przemienieniu w Toporowie”), mające nie tylko wartość informacyjną, ale też komentują-co-refleksyjną;

b)    śródtytuły, czyli tytuły wewnętrzne nadawane mniejszym partiom tekstu głównego, ułatwiające czytelnikowi orientację w strukturze dłuższego tekstu, a przy okazji często mające dodatkową wartość estetyczną, graficznie uatrakcyjniające tekst (jak w Jerzego Domagały „Odkrywcy” pisane niebieską czcionką w nawiasach klamrowych: {WSPINACZKA}, {GRAWITACJA AMERYKAŃSKA) i {GRAWITACJA POLSKA});

c)    wyróżnione cytaty, czyli drukowane grubszą i większą czcionką (nieraz też innym kolorem) fragmenty tekstu głównego; wyróżnienia te podkreślają szczególną wagę treści wyrażanych w zaznaczonych tak partiach tekstu (np. w Anny Grigo „Mój syn jest gejem”);

d)    odrębne śródteksty (marginalia, boxeś), czyli samodzielne pod-tek-sty oplatające tekst główny z różnych stron, zwykle autorstwa inneg|> niż reporter, wprowadzające dodatkowe informacje, komentarze i punkty wf-dzenia, możliwe do odczytania w różnych konfiguracjach (np. w „Odkrywcy” — wypowiedzi polskich i amerykańskich współpracowników głównego bohatera; w „Marzenia są pod wodą” Magdy Jaros-Kropidłowskiej -porady dotyczące wyboru szkoły nurkowania, rodzajów sprzętu do nurko-' wania oraz kosztów wyprawy).

Wymienione strategie to tylko niektóre z możliwych sposobów organizacji tekstu reportażowego. W układzie elementów i konstrukcji całości bardzo dużo zależy od inwencji twórcy, gdyż indywidualizacja wyrazu zdaje się właściwością wysoko cenioną u reportażystów. Teksty takich wybitnych twórców jak Hanna Krall czy Ryszard Kapuściński często odchodzą dość •■!ła|eko od najbardziej typowego sposobu realizacji gatunku. Krall w cyklu To !\' fesłe.ś Daniel prZefS^arza reportaż artystycznie w kierunku literackiego opówiadaniąipzy ^ftipSfaboli. Sviado|^sie Zacierając ślady realności świata. Natomiast Kapuściński w^;Omie'^^^tażowyrn pt Hebati^ĘĘ. refisljyj-ne wysublimowanie autorskiego ,ja”, które staje się jedynffn inśfiiBien-tem scalającym rozbity na fragmenty świat, zmierza do eseju.

9.6. Typologia gatunku

Reportaż, mimo że jest gatunkiem młodym, liczącym nieco ponad sto laf, zdążp już wykształcić wiele różnych typologicznych wariantów realizacji. Teoretycy ga^jflń podkreślaj^ że jfet-ln: nadal w" trakcje, staSpanią się, zatem żadna dotychczasowa klasyfikacja nie może być zamknięta. Mfnaszej prezentacji wykorzystamy (z pewnymi modyfikacjami) typo-%)gięłfapropoip^anJ^:^feS. Kazimierza Wolnęg# £Jp$ny 1996], jako że jest ona próbą uporządkowania podziałów wprowadzonych wcześniej przez różnych badaczy, a częściowe jej potwierdzenie znajdujemy w analizować nym przez naś fljatfiiale, póry jednak pozwala nam te ij >|vziiogatenie. Opiera się ona na sześciu kryteriach.

1. Kryterium miejsca i sposobu publikowania reportażu pozwala wyróżnić następujące podgatunki wskazane przez Wolnego: a) reportaże pisane (prasowe, książkowe - jednego autora lub w antologii); b) reportaże dźwiękowe (radiowe i magnetofonov|f§"(|j reportaże filmowej^} reportaże telppl-zyjne (np. nadawane w programach „Express reporterów” i „Sprawa dla reportera”); 1® fotoreportaże; olaż podawane winnych opraccp«iiaeh: f)> !$>•