18159 IMG80

Zbigniew Bukowski [18]

unietyckie w Łękach Małych (Leszczyńskie), datowane na przełom BA i BB, choć chronologię jednego z kurhanów określono metodą ^,łC na lata 1655 ±50p.n.e. (data niekalibrowana)⁵⁰.

Jeżeli przypuszczenia o obecności „unietyckiogo” zespołu osadniczego w rejonie Łęk Małych jest trafne, to jego obecność posiada ważne znaczenie dla określenia zwartego zasięgu omawianej kultury: 1° albo więc mamy do czynienia ze skupiskiem osadniczymi, na tyle silnym, iż funkcjonować ono mogło bezpośrednio w strefie pogranicznej i któremu podlegała strefa przemieszania z wykształconą w Bruszczewie osadą (fazy I) z materiałem, jak wspominałem, związanym z kilku kulturami; 2° albo też granica zasięgu osadnictwa kultury unietyckiej w tej fazie przebiegać musiała znacznie dalej na wschód od obecnie przez nas wyznaczanej.

W najnowszej polskiej literaturze publikowane są dwa różniące się ujęcia kultury zachodniotrzcinieckiej w jej zachodnim zasięgu. Pierwsze z nich opracowane zostało przez A. Gardawskiego i J. Dąbrowskiego⁵¹, przy czym ostatni z wymienionych badaczy prezentuje jeszcze inne ujęcie, obejmujące zasięgi kultur zachodniotrzcinieckiej oraz znalezisk z ceramiką polskich grup kultury mogiłowej. Eksponowana w nim jest zwłaszcza strefa przemieszania⁵², obejmująca międzyrzecze środkowej Warty (w tym okolice Poznania) i górnej Noteci, międzyrzecze Warty i Prosny oraz źródła Baryczy i Obry (ryc. 3).

W ujęciu, zaprezentowanym przez B. Gedigę⁵*, omawiana strefa przemieszania obejmowała tereny, położone bardziej na wschód — Kujawy i międzyrzecze Prosny oraz Warty. W obu przypadkach podstawę stanowią szczegółowe opracowania J. Dąbrowskiego⁵⁴ obiektów' z ceramiką kultury zachodniotrzcinieckiej oraz M. Gedla⁵⁵- grobów i cmentarzysk tzw. kultury przedłużyckiej.

Zakładając więc, że w obu opracowaniach klasyfikacja przez tych autorów znalezisk do wspomnianych kultur była ogólnie trafna, przyjąć należy, że itrefa przemieszania osadnictwa ,,zachodniotrzcinieckiego” i „mogiłowego” lub też strefa obustronnej penetracji, była znacznie szersza. Jak może wynikać l map znalezisk pierwszej z nich, strefa ta istotnie przekraczała ku zachodowi >kolioe Poznania oraz dorzecze Prosny, choć w tego rodzaju uogólnieniach wykazywać należy ostrożność. Posłużę się tu przykładem Bruszczewa, które la podstawie ujawnionej tam ceramiki „trzcinieckiej” jest jednym ze stanowisk na podstawie których wyznacza się zasięg osadnictwa „zachodniotrzci-iłeckiego” w jego zachodniej -1 refie granicznej, podczas gdy chodzi tu nie

“ J. A. Bak:kit, J. C. Vog«S, T. WiśUń*ki 1969, «, 231.

^u J. Dąbrowski 1975, s. ♦'* ryc. 1 — maj»u; powtarza ją J. Miśki" wios 1978,

. 195 ryc. 69 — mapa, gdzie już zaznaczono strefę przemieszania ..zachódmci rzcinieck<>■ ■MCtlewą*.

" J, Dąbrowski 1977, s. 292 ryc. I — mapą.

** B. Gediga 1978, s. 66 — mapa.

** J. Dąbrowski 1972, mapa 1.

** M. 0«41 1975, mapy stanowisk tzw. kultury przedłużyckiej i innych stanowisk r obrąbie atuty przez mą zajętej. Zob. tegoż inno ujęcia kartografiome z rozwarstwie-¹    * ' * srojowo: M. Gedl 1977, s. 52 ryc. 1, «. 55 ryo. 6 i.s. 60 ryc. 12.

Ryc. 3. Mępo występowania przedmiotów metalowych pochodzenia śląsko-wiel-kopolskiego na terenie kultury trzcinieokiej: 1 — zasięg stanowisk z ceramiką „trzoi-niecką”: 2 — zasięg stanowisk z ceramiką „mogiłową”; 3 — przedmioty brązowe zapewne importy ze Śląska lub Wielkopolski; 4 — domniemane importy brązowe ze Śląska i Wielkopolski; 5 — skarby kultury trzcinieokiej; ii — skarb z Jaworzna Dolnego (Tarnowskie); 7 — Miszkowice (Nowosądeckie). Według J. Dąbrowskiego (1977, s. 202 ryc. 1).

Fig. 3. Carte mont rant la prósence des objets de mótal provenant de la Silosie et dc la Grandę Polognc sur le territoire de la civilisation de Trzcinico: i —- aire de dispersiou des sil es łivrant la n'nuiii>;ue dite ..de Trzcinice”; 2 — aire de dispersion des sil es livrant la córamique diie „tumulaire ": 3 — objets de bronze, nnportds

(de la Silósie ou do la Grandę 1’ologne; 4 — importations en bronze qu’en gupposo venues de la Silósie ou dc la Grando Pologne; 6 — tidsor dc la < ivdmata» de Trzcinico; 8 — trósor provenant de Jaworzno Dolno, dóp. de Tarnóa; 7 — Mas* kowioe, dóp. de Nowy Pacz. Daprósf Dąbrowski (1977, p- JOf ŁrJj,

_

•I, Iw    im i