16818 Wspomnienia o Sokratesie
8

110 Wspomnienia o Sokratesie II 7

ani nie wolno ginących zaniedbać, ani w tych ciężkich warunkach nie można tak wiele osób naraz wyżywać.

3    Słuchając tych słów Sokrates zapytał:

—    Jak to się dzieje, że na przykład Keramon, który ma wiele osób na utrzymaniu, nie tylko potrafi zdobyć środki konieczne do życia dla siebie i dla nich, lecz poza tym jeszcze zarabia, tak że się nawet bogaci, ty zaś, mając równie wiele osób na utrzymaniu, lękasz się, że z braku koniecznych środków do życia zginiecie?

—    To prawda — odpowiedział Arystarch — ale on żywi niewolników, a ja — ludzi wolnych!

₄    — J_ak myślisz pytał dalej Sokrates — czy ci twoi wolni ludzie są lepsi, czy — niewolnicy Keramona?

—    Myślę, że moi wolni ludzie — brzmiała odpowiedź.

—    Czyż nie jest to hańba — pytał Sokrates — aby taki Keramon przez ludzi mniej wartościowych opływał w dostatki, ty zaś przez o wiele znakomitszych abyś żył w nędzy?

—    Niestety — powiedział Arystarch — tak jest istotnie. Ale to tylko dlatego, że tamten karmi niewolników, a ja — ludzi wolnych i szlachetnie wychowanych.

5    — Czy rzemieślnicy to są tacy ludzie, którzy potrafią robić coś pożytecznego? — pytał Sokrates.

—    Z całą pewnością — brzmiała odpowiedź.

—    Mąka jest pożyteczna? — pytał Sokrates.

—    Jak najbardziej.

—    Chleb?

—    Również.

—    Garnitury męskie i damskie? Płaszcze? Kaftany?

—    Również i te wszystkie artykuły jak najbardziej są pożyteczne.

—    Jak to jest? — pytał Sokrates. — Czy przebywający u ciebie ludzie nie potrafią zrobić żadnej z tych rzeczy?

—    Wprost przeciwnie, potrafią wszystkie, tak myślę.

—    Czyżbyś naprawdę nie wiedział, że Nauzykides 6 z jednego tylko rzemiosła, a mianowicie z mielenia mąki, żywi i siebie, i domowników, a ponadto mnóstwo świń i bydła i poza tym często świadczy usługi. A znowu taki Kyrebos z jednego tylko pieczenia chleba utrzymuje całą rodzinę i sam żyje dostatnio. A znowu taki Demeas z Koiłytos żyje z fabrykowania płaszczy. Menon — z szycia ubrań, a wszyscy Megarejczycy

z wyrobów kaftanów.

—    Tak jest istotnie. Ale tamci zatrudniają kupionych barbarzyńców i siłą zmuszają do wykonywania robót, które dla nich są odpowiednie, a ja mam na utrzymaniu ludzi wolnych, do tego krewnych.

—    Ponieważ są to ludzie wolni i twoi krewni, i sądzisz, że z tego tytułu nie powinni nic robić, tylko jeść i wylegiwać się w łożu? Czy widziałeś kiedy ludzi wolnych, którzy by prowadząc taki tryb życia, żyli w większych dostatkach i byli szczęśliwsi od tych, którzy jeśli rzeczywiście potrafią coś robić pożytecznego dla życia, tym się również gorliwie zajmują? A może uważasz, że lenistwo i nieróbstwo skuteczniej dopomagają ludziom i do uczenia się tego, co wiedzieć powinni, i do przypominania sobie tego, czego się nauczyli, i do zachowania zdrowia i siły ciała, i do zdobywania i zabezpieczania od szkody rzeczy pożytecznych do życia, że z drugiej strony pracowitość i pilność do niczego nie służą? Jak jest naprawdę? Mówisz, że s twoje siostry nauczyły się pewnych umiejętności, czy

z tą myślą, że nie będą im do niczego w życiu po-

9

Pisma Sokratyczne