16

1

i U. ŁOŻYSKA TOCZNE

M

Łożyska toczne są znormalizowane w skali światowej. Normalizacją objęte są główne wymiary łożysk, ich kształty, szczegóły konstrukcyjne,, oznaczenia, metody obliczania itp. Polskie normy łożysk tocznych i icb. elementów (PN-7.9/M-86100 do PN-75/M-86491) są zgodne z zaleceniami ISO.

Dobór łożysk tocznych polega na ustaleniu rodzaju łożyska oraz jego wymiarów. W pierwszej kolejności dobiera się rodzaj łożyska w zależności od konstrukcji maszyny, warunków pracy łożyska itp. Następnie ustala się wymiary łożyska w zależności od jego obciążenia, maksymalnej prędkości .obrotowej i wymaganego okresu pracy. Wymiary i inne dane niezbędne do obliczeń są ujęte w katalogu łożysk tocznych, opracowanym przez CBICŁT. W katalogu dla każdego łożyska podane

są:    .

—    nośność ruchowa C, t j. wartość obciążenia, jakie dane łożysko może przenieść w czasie pracy.

—    nośność spoczynkowa C„, czyli dopuszczalne obciążenie łożysk nie obracających się lub obracających się bardzo wolno (do 10 obr/min),

■ maksymalna prędkość obrotow a.

Wartość nośności ruchowej jest. podana dla umownej trwałości obliczeniowej, wynoszącej 1 milion obrotów. Trwałość Laka oznacza, żc po wykonaniu 1 miliona obrotów mogą wystąpić pierwsze oznaki zniszczenia łożyska, W praktyce jest wymagana, znacznie większą trwałość łożyska. Zależy ona od warunków pracy łożyska (m. in. od prędkości obrotowej i temperatury nagrzania łożyska) oraz od warunków eksploatacji urządzeń i maszyn (łożysko powinno być tak dobrane, aby wystarczyło na cały okres eksploatacji mechanizmu, a .gdy jest to niemożliwe - na okres do planowanej naprawy głównej lub średniej). Głównym zadaniem przy obliczaniu łożysk tocznych jest więc dobranie. łożyska spełniającego rzeczywiste warunki pracy i eksploatacji — różniące się od wartości przyjętych w normach i podanych w katalogu. CBKŁT. Poniżej są podane podstawowe wzory stosowane vv obliczeniach łożysk tocznych.

>

I

' - (£T'    w.i>

gdzie:

C - nośność ruchowa łożyska, podana w katalogu,

F - r/cęzywiste obciążenie ruchowe łożyska, .

i) - wykładnik - dla łożysk kulkowych ą — 3, dla łożysk vv;dcczko-

. 10 ■

_i wydr ij~ .

Nośność radiowa

C = F-

h

frfn

gdzie:

/„ - współczynnik prędkości obrotowej, f._h — współczynnik trwałości.

J c — współczynnik temperatury. Współczynniki /'„ i f_h obliczamy z zależności

^/J'_n

V ¹¹

(11.3>

*

/A

V 500

gdzie: l._h - trwałość łożyska w godzinach.

Wartości współczynnika/,, możemy również przyjmować z tablicy 6-podćincj w II części podręcznika [20]. Wartości współczynnika _i/, dobieramy w zależności od przewidywanej temperatury .nagrzewaniu łożyska: dla l < !50I; 200' C-0,9; 250' C-0,75; 300T - 0,6 t,według [8]*).

W tablicach 4Ó-M3 podano wymiary (w zakresie średnie otworów d~ 10100 mm) oraz nośność łożysk kulkowych zwykłych najbardziej rozpowszechnionych serii: 60.62.63 i 64.

⁺) Wartości /, są podane na poUslan-k- aktuatiwgo katalogu łożysk toc/iwdi Wyd, z 1975 r.    '

17?