16871 Strona103

Rozdział XVII MASY ZAPALAJĄCE

Masy zapalające sUsuje się do niszczenia najrozmaitszych materiałów palnych. Oprócz tego masy zapalające (na przykład ter-mity) mogą służyć'do uszkadzania sprzętu metalowego. Niektóre masy zapalające używa się też do niszczenia żywej siły przeciwnika (miotacze ognia).

§ 1. MATERIAŁY SŁUŻĄCE DO PODPALENIA

Za pomocą mas zapalających można wywołać pożar wielu materiałów. Jednak najczęściej należy liczyć się z pożarem takich materiałów jak: drjew rosnących lub drewna budowlanego, opałowego, drewnianych budynków itp.; traw i zbóż bądź suchych (furaż, składy zbożow?), bądź rosnących w polu; ciekłych produktów naftowych lekkich (benzyna, ligroina, nafta i inne) lub ciężkich (ropa, mazut, ol;je i inne).

Niektóre spośród wymienionych materiałów zapalają się z trudem, inne — łatwo

W zależności od tego, czy dany materiał jest łatwopalny czy trudno palny, do zapalania należy stosować różne masy i środki zapalające. Aby nejeconomiczniej użyć właściwe środki zapalające, należy znać własności materiałów przewidzianych do podpalenia. W związku 2 tym niżej podano niektóre własności drewna i innych materidłćw palnych.

Drewno. Zawartość wilgoci w drewnie może wahać się w bardzo szerokich graniach. Drzewo rosnące jest materiałem bardzo trudnym do zapaleni^ gdyż zawiera około 100° o wilgoci (w stosunku do suchej masyr drewna); drewno wysuszone na powietrzu ma 15—35°/o wilgoci.

Temperatura zapłonu drewna wynosi od 300 do 400^cC. Palenie drewna polega na wybielaniu się zeń przez nagrzewanie lotnych części i następnie na ich spalaniu.

B. Tideman i D. Sciborski¹ w następujący sposób charakteryzują procesy zachodzące przy ogrzewaniu drewna.

W temperaturze llft°C drewno wysycha i zaczynają wydzielać się substancje lotne.

W temperaturze od 110 do 150°C drewno żółknie, substancje lotne wydzielają się intensywnie.

W temperaturze od 150 do 230°C następuje zbrunatnienie i początek zwęglania drewna.

W temperaturze od 230 do 300°C zachodzi całkowite zwęglenie drewna.

W temperaturze ponad 300^0 drewno zaczyna się palić.

Zadaniem mas zapalających jest podgrzanie możliwie dużej części obiektu drewnianego do temperatury 300—400 C.

Jest to trudne z uwagi na złe przewodnictwo cieplne drewna.

Dalsze rozprzestrzenianie się ognia po podpaleniu drewna odbywa się już kosztem ciepła procesu palenia. Wartość cieplna 1 kg suchego drewna wynosi 4000 kcal, przy czym uzyskuje się temperaturę 800—1000^cC. Palenie drewna przebiega intensywnie przy dużym dostępie powietrza do palących się powierzchni.

Świeże drewno jest trudno zapalne, gdyż wiele ciepła zużywa się na odparowanie zeń wilgoci.

Trawa i zboża zapalają się znacznie łatwiej niż drewno. Szczególnie łatwo zapala się suche siano.

Ciekłe produkty naftowe. Łatwość zapalania tych materiałów określa się temperaturą zapłonu. Benzyna, ligroina i inne ciecze o niskiej temperaturze zapłonu zapalają się natychmiast przy zbliżeniu do nich płomienia. Takie zaś ciecze, jak ropa naftowa i jej pochodne, których temperatura zapłonu (patrz tablica 3 w rozdziale III) jest znacznie wyższa od temperatury pokojowej, wymagają do zapalenia uprzedniego podgrzania. Dodać należy, że palą się nie same ciecze, lecz ich pary, wobec czego zapalenie może nastąpić tylko wtedy, gdy nad powierzchnią palącej się cieczy wytworzone zostanie minimalne stężenie jej pary, przy którym może nastąpić zapłon mieszaniny pary z powietrzem (tablica 66).

Na przykład w temperaturze 0°C stężenie par alkoholu etylowego wynosi 34 mg/1, a dla znacznie lotniejszego eteru etylowego — 780 mg/1.

Stężenie par alkoholu etylowego w temperaturze 0°C jest niższe od stężenia podanego w tablicy 66, przy którym zachodzi zapłon par, i dlatego w temperaturze 0^UC alkohol nie zapala się (temperatura jego zapłonu wynosi —j— 12°C); natomiast stężenie par

209

1

B. Tideman i D. Ściborskij:    Chimia (jnrienja, 1935.

14 — Podstawy pirotechniki