1

\

ELEMENTY ANALIZY JAKOŚCIOWEJ

ji

\

Celem analizy jakościowej jest ustalenie składu jakościowego substancji badanej, tzn. sprawdzenie w niej obecności jonów, atomów lub cząsteczek. Najczęściej analizę jakościową prowadzimy ,ra drodze mokrej”. Kilka kropli badanego roztworu zadajemy roztworem substancji zwanej odczynnikiem , który w wyniku reakcji z wykrywanymi kationami lub anionami powoduje:

tworzenie się charakterystycznego osadu (określonej barwy,

krystaliczności, rozpuszczalności),

tworzenie się charakterystycznego zabarwienia roztworu,

wydzielanie się substancji gazowych (o charakterystycznej barwie lub

zapachu).

W celu poprawnego wykonania analizy zaleca się określony tok postępowania, czyli tzw. systematyczny bieg analizy chemicznej, u którego podstaw leży podział kationów i anionów na grupy analityczne.

PODZIAŁ KATIONÓW WG TREAD^WELLA

Grupa	Kationy	Odczynnik grupowy	Skład osadu
I	Pb^2+, Ag^+, Hg2^2+	rozc. HC1	PbCl2, AgCl, Hg2Cl2
II	Cu^2+, Hg^2+, Cd^2+, Br, Sn^2+, Sn^4+, As^3+, As^5+, Sb^3+, Sb^5+	H2S w środowisku HCl (0.3 mol/dm^3)	CuS, HgS. Bi2S3, CdS, As2S3, As2S5, Sb2S3, Sb^Ss, SnS, SnS2
III	A1^J+, Zn^2\ Fc^3+, Cr^31, Mn^2*, Ni^21', Co^2+, Fe^2+	(NH4)2s w środowisku buforu amonowego (NH4CI + NH3H20)	Al(OH)3, ZnS, Fe2S3, NiS, CoŚ, FeS, MnS, Cr(OH)3
IV	Ca^2+, Ba^2+, Sr^2+	(NH4)2C03 w środowisku buforu amonowego (NH4C1 + NH3H20)	CaC03, SrC03, BaC03
V	Mg^2+, NH4^+, K^+, Na^+	brak	i;

%

j

Odczynnik grupowy reaguje tylko z określoną grupą kationów, a produktami tych reakcji są trudno rozpuszczalne osady zawierające kationy danej grupy. Negatywny wynik reakcji z odczynnikiem grupowym wskazuje, że w roztworze są nieobecne kationy danej grupy. Wynik pozytywny nakazuje przeprowadzić dodatkowe reakcje (tzw. reakcje charakterystyczne) w celu identyfikacji kationu.

REAKCJE CHARAKTERYSTYCZNE WYBRANYCH

KATIONÓW

GRUPA I

Pb²⁺ kation ołowiu(II)

1. Rozcieńczony kwas solny [HC1J lub rozpuszczalne chlorki strącają biały osad chlorku ołowiu(II), który jest rozpuszczalny w gorącej wodzie - po oziębieniu sad ten ponownie wytraca się w postaci „igieł”.

Pb²⁺ + 2 Cl' —> PbCl₂t

2o Jodek potasu [KI] strąca żółty osad jodku ołowiu(II).

Pb²⁺ + 21' -» Pbl₂t

3. Chromian(VI) potasu [K₂Cr04] strącają żółty osad chromianu(VI) ołowiu(II) rozpuszczalny w kwasie azotowym(V).

Pb²⁺ + Cr0₄²" -> PbCr0₄t

4. Rozcieńczony kwas siarkowy(VI) |H₂SG4] i rozpuszczalne siarczany(VI) wytrącają biały osad siarczanu(VI) ołowiu(II).

Pb²⁺ + S0₄²' —> PbS0₄l