21096 Scan20 (5)

4. XIII - XIV w. Lekko zgięte w łokciach ręce są opuszczone i skrzyżowane w nadgarstkach zdecydowanie poniżej klatki piersiowej z dłonie zwisają bezwładnie -prawa złożona na lewą. -    ^    ^t

Kryterium do klasyfikacji może stanowić także ujęcia głowy Zbawiciela:

w Bizancjum zawsze głowa jest opuszczona na ramię, oczy zamknięte

- XIV w. - W Europie pewne zmiany: np. oczy na wpół otwarte, oczy otwarte spoglądają na widza W Italii oczy zamknięte, otwarte zaś po pn. stronie Alp

Na Wschodzie nigdy nie ma otwartych oczu

III. odmiana całopostaciowa: Pojawiła się na początku XIV w. najpierw we Francji, potem w Niemczech i Czechach. Ten tym to być może przekształcony i rozwinięty typ bizantyński. Podobne jest opuszczenie głowy. W niektórych wizerunkach układ rąk i tułowia znacznie odbiega jednak od schematu bizantyńskiego. Wpływały na to inne popularne wizerunki pasyjne, np. Ecce Homo, Chrystus leżący w grobie, Chrystus Zmartwychwstały. Zawsze w centrum znajduje się Zbawiciel z wyraźnie wyeksponowanymi ranami. Rany są jednak tutaj dowodem Zmartwychwstania nie męki.

Motywy dodawane do postaci Chrystusa Umęczonego:

krzyż i napisy na titulusie „Król chwały”; krzyż początkowo za plecami, później pojawia się obok Niego; na Zach. Chrystus bez krzyża arma passionis - pojawiają się na Zach. od XIV w.; na Wsch. później; dopełniają zasadnicze przesłanie obrazu, nierozerwalny związek miłosierdzia z cierpieniem

- Aniołowie - umieszczane powyżej poziomej belki, z trybularzem, klęczący ze świecą

Inne przedstawienia Chrystusa Umęczonego:

1.    Chrystus wyłaniający się z sarkofagu: XIII w. krąg zach.; grób jako skrzynia, z której wyłania się Zbawiciel; w Italii ukazany frontalnie, nagi, obiema rękami wspiera się na ściance grobu, głowa otoczona nimbem, oczy szeroko otwarte (najwcześniejszy Kodeks z Mediolanu, poł. XIII w.); w sztuce niemieckiej znacznie większy sarkofag, poł. XIV w.

2.    Chrystus wyłaniający się z wieńca obłoków: w Niemczech, równocześnie z sarkofagowym, pojawia się w związku z wizjami św. Afry i dlatego wyłania się właśnie z obłoków (element nadprzyrodzony). Trwa aż do XV wieku w Niemczech.

3.    Chrystus okrywany całunem: Italia, XIII wiek, przesłonięcie figury Chrystusa na wysokość bioder całunem, (obie ambony Givanniego Pisano-gdzie aniołowie podtrzymują tkaninę), później rozprzestrzenia się na inne rejony Europy, ale bardzo rzadko ponieważ tam popularniejszy był sarkofag, (na wschodzie nie ma całunu)

4.    Chrystus w koronie cierniowej: pojawia się w Niemczech po roku 1300, w XIV wieku bardzo popularny w Kolonii, w Italii zdecydowanie później, (bardzo skromna). Na wschodzie pod koniec XIV wieku.

5.    Chrystus w płaszczu: W Niemczech na początku XIV w. Czerwony płaszcz w który odziany jest Zbawiciel. Później trafia do Czech, Europy. Prawdopodobnie zaczerpnięty z przedstawień Ecce Homo czy Tłoczni Mistycznej. Nazwa niemiecka