22557 str300

Profil muzyczny gerrar... '' ^ Filmy - Notatnik    & 1025. O.S.T.R - Synu ... " $ str299 - Paint    V iLibrary Reader £ Hydrologia ogólna - El..

E Bnjkiewicż-Griibowika. Z. Mikulski    o/tiUnu Wukzowh Jfnf

ISBN 83-OI-MS79-X. O b>- WN PWN 2005

Systemy cyrkulacji wód wysokich szerokości na półkuli południowej powstają na południowych krańcach Antarktycznego Prądu Okołobiegunowego i północnych Antark-tycznego Prądu Brzegowego, który wzbudzany przez wiatry wschodnie (przejaw ruchu polarnych mas powietrza przemieszczających się znad Antarktydy ku oceanom) płynie wzdłuż brzegów Antarktydy w kierunku zachodnim. Są to dość silne wiry formujące się w granicach każdego oceanu. Najsilniej są one rozwinięte w Oceanie Spokojnym (morza Rossa i Bellinghausena), nieco słabiej w Oceanie Indyjskim, a najmniejszy jest wir atlantycki, dzielący się na dwie części, z których większa ogranicza się do Morza Weddella (rys. 239).

Arktyczny układ krążenia wód to system antycyklonalny. Kształtują go: Polarny Wyż Baryczny i Niż Islandzki. Pod ich wpływem formuje się Zachodni Prąd Arktyczny (rys. 239), który powoduje w całym basenie Oceanu Arktycznego ruch wód i lodów ze wschodu na zachód. Prąd ten powstaje w rejonie Wyspy Ellesmere’a, przepływa wzdłuż północnego obrzeża Kanadyjskiego Archipelagu Arktycznego i Alaski, następnie w zdłuż północnej granicy mórz eurazjatyckich (Stiepanow, 1987); jego przedłużeniem jest Prąd Wschodniogrenlandzki. Za odnogę Prądu Zachodniego przyjmuje się zimny Prąd Baffina, który formuje się z wód arktycznych wynoszonych przez cieśniny Kanadyjskiego Archipelagu Arktycznego. Przedłużeniem Prądu Baffina jest Prąd Labradorski (rys. 239). Arktyczny Prąd Zachodni zasilają wody prądów: Norweskiego, Przylądka Północnego oraz Pacyficznego (rys. 239).

Zmienność sezonowa powierzchniowej cyrkulacji wód. Globalny system powierz-chniowej cyrkulacji wód oceanicznych jest w ciągu roku mało zmienny. Wyjątek stanow i północna część Oceanu Indyjskiego, gdzie monsunowa zmiana kierunków wiatru całkowicie odwraca cyrkulację wód. Latem ląd jest dużo cieplejszy od oceanu, przeto nagrzane powietrze nad lądem unosi się ku górze, a dołem znad powierzchni oceanu dopływa powietrze chłodniejsze i nasycone parą wodną (rys. 240a). Dołem w icje wilgotny wiatr od morza: jest to na Oceanie Indyjskim monsun południowo-zachodni. On właśnie prowadzi do zmian układów prądów oceanicznych w zwrotnikowym rejonie północnej części Oceanu Indyjskiego; trwa to od czerwca do września włącznie. W czasie wiania monsunu południowo-zachodniego Prąd Północnorówmikowy w Oceanie Indyjskim zanika i zastępuje go Południowo-Zachodni Prąd Monsunowy, płynący z zachodu ku wschodowi. Zanika także Prąd Równikowy Wsteczny, a silnie rozbudowuje się Prąd Somalijski, płynący od równika ku północy wzdłuż wybrzeży Afryki. W Morzu Arabskim formuje się duży antycyklon, podobnie jak w Zatoce Bengalskiej. Ruch wody w tych akwenach wyznaczają prądy: Zachodnioarabski, Wschodnioarabski, Zachodniobengalski i Wschod-niobengalski, płynące zgodnie z ruchem wskazówek zegara (rys. 241).

Zimą sytuacja ulega zmianie: ląd jest zimniejszy od wód oceanicznych. Ogrzane przez ocean powietrze unosi się nad nim ku górze, a dołem dopływa z lądu powietrze chłodne i suche (rys. 240b). Wieje monsun zimowy. Nad Oceanem Indyjskim jest to chłodny monsun północno-wschodni. Swoim kierunkiem jest on zbliżony do pasatu północno-wschodniego i dlatego wzbudzona przez niego cyrkulacja wód jest podobna do tej, która występuje w zwrotnikowych rejonach innych oceanów; trwa od grudnia do lutego. Zimowy monsun wzbudza Prąd Północnorównikowy (rys. 241), płynący ze wschodu ku

300

□

$

Cl

C

7T

C

O

rr.

a>

OJ

o

o

co

OJ

OJ

o

©

©

&

(J

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader