60432 str313

Profil muzyczny gerrar... " Filmy - Notatnik " 1029. O.S.T.R - Sam t... " $ str312-Paint " Itelix iLibrary Reader J Hydrologia ogólna - El..

E B»Jkicwiiv-Criibi.«kika. Z. Mikulski o/t<Umi Wunzawn Jfnf

ISBN 83-OI-MS79-X. O b>- WN PWN 2005

niętc: typowe śródlądowe Morze Czarne oraz Morze Adriatyckie, będące odnogą Morza Śródziemnego.

Morze Czarne leży na południowo-wschodnim krańcu Europy, oddziela Europę od Bliskiego Wschodu. Pod względem wielkości powierzchni (433000 km², tab. 51) jest bliskie Morzu Bałtyckiemu, a ze względu na znaczną głębokość jego objętość jest ponad 25-krotnie większa. Przedstawia jednolity zbiornik wodny, jedynie na północy wydziela się zeń Morze Azowskie, połączone z Morzem Czarnym wąską Cieśniną Kcrczeńską (wraz z Zatoką Taganroską stanowi przedłużenie delty Donu, jednego z większych dopływów rzecznych Morza Czarnego). Z Morzem Śródziemnym łączy się Morze Czarne przez cieśninę Bosfor, morze Marmara. cieśninę Dardanele i Morze Egejskie. Zlewisko Morza Czarnego liczy 2 300000 km²; składają się nań dorzecza: Dunaju (817 000 km²), Dniepru (504000 km²), Donu (422 (KM) km²) i innych mniejszych rzek.

Tabela 51. Charakterystyka mórz półzamknlętych Europy (Mikulski. 1993a)

Morze	Zlewisko (km²)	Powierzchnia (km²)	Pojemność (km¹)	Średnia głębokość (m)
	system	południowoeurope	jski
Czarne	2300000	433 000	555000	1 315
Adriatyckie	255000	144000	36000	250
Śródziemne	6 700000	2501500	3 842 200	1450
	system północnocuropejski
Białe	739000	90000	6000	67
Bałtyckie	1 721233	415 266	21721	52

Morze Czarne leży w zasięgu klimatu kontynentalnego. Opad atmosferyczny wynosi średnio ok. 570 mm (wartość nie skorygowana), co daje rocznie 230 km' wody. Na uwagę zasługuje znaczna zmienność opadu: z zachodu na wschód roczna suma opadu zwiększa się od 300-500 mm do 1500-2500 mm; w przebiegu rocznym większe wartości opadu występują jesionią. Parowanie szacuje się na 800 mm. czyli 360 km' rocznie (Majewski, 1992). Wyraźnie duży jest też dopływ rzeczny, dający niemal połowę sumy bilansowej; ogółem wynosi on 422 km' rocznie (Mikulski, 1976), z czego tylko na Dunaj przypada 214 km\ na Dniepr 53,4 km\ na Don 28,9 km' (tab. 52). Rozkład dopływu rzecznego w przebiegu rocznym jest zróżnicowany. Niewielkie są wlewy morskie przez cieśninę Bosfor (190 km¹ rocznie). Ogółem z Morza Czarnego odpływa 292 km' wody w ciągu roku, z czego wynika dodatni bilans tego morza. Wśród elementów bilansu wodnego tego morza największą wartość ma dopływ rzeczny. Intensywność wymiany wody jest tu niewielka i wynosi zaledwie 0.2%, czyli pełna wymiana wód morza następuje przeciętnie raz na ponad 600 lat (Mikulski, 1976).

Morze Adriatyckie (powierzchnia 144000 km²) leży między półwyspami Bałkańskim i Apenińskim. Z Basenem Wschodnim Morza Śródziemnego łączy się szeroką cieśniną Otranto i Morzem Jońskim. Umowną granicą południową Adriatyku jest linia

313

©

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader