str309

Profil muzyczny gerrar... " Filmy - Notatnik " 1029. O.S.T.R - Sam t... " $ str308-Paint " Itelix iLibrary Reader J Hydrologia ogólna - El..

E B»Jkicwiiv-Criibi.«kika. Z. Mikulski o/t<Umi Wumzowu Jfnf

ISBN 83-OI-MS79-X. O b>- WN PWN 2005

sztormów morskich (oceanicznych) i zależne od tego kształtowanie się ich bilansu wodnego prowadzi do wydzielenia dwóch rodzajów mórz półzamkniętych: o bilansie dodatnim (przewaga odpływu do oceanu lub morza otwartego) i o bilansie ujemnym (przewaga dopływu z oceanu). Morza o bilansie dodatnim charakteryzuje zwykle znaczna przewaga dopływu rzecznego i opadu atmosferycznego nad parowaniem z powierzchni wody; nadmiar wód odpływa do oceanu (morza otwartego). Natomiast w przypadku mórz

0 bilansie ujemnym mamy do czynienia z przewagą parowania nad dopływem rzecznym

1 opadem atmosferycznym. W obu tych rodzajach mórz są widoczne różnice zasolenia ich wód (Mikulski, 1981).

Wody śródlądowe wprowadzane do morza decydują także o bilansie energii i masy. Dostarczają określonych ilości ciepła, wpływających na zmianę ustroju cieplnego morza i kształtowanie się jego stosunków termicznych, odrębnych od tych, które występują w morzach otwartych. Odgrywają one istotną rolę w procesach chemicznych i biologicznych, dostarczając ogromnych ilości materii rozpuszczonej i zawieszonej. Morza śródlądowe cechuje przeto przewaga osadów pochodzenia lądowego (terygenicz-nych), doprowadzanych wraz z wodami rzecznymi. Wody rzeczne wprowadzają też do morza znaczne ładunki ścieków, które odkładają się w znacznym stopniu w głębinach morskich.

11.1.1. Elementy bilansu wodnego mórz półzamkniętych

Opad atmosferyczny na powierzchnię morza jest elementem trudnym do bezpośredniego zmierzenia; jego określenie utrudnia brak posterunków obserwacyjnych na otwartym morzu. Próby pomiarów na statkach nie dają zadowalających wyników; także nie zawsze istnieje możliwość pomiarów na wyspach lub wysuniętych w morze półwyspach. Najczęściej korzysta się z danych uzyskanych z posterunków brzegowych: ich ekstrapolacja wymaga jednak znajomości rozkładu opadów nad morzem (różnego od rozkładu na lądzie).

Ważnym zagadnieniem, przy ocenie tego elementu, jest określenie rzeczywistych wartości opadu na morzu, zamiast wartości zmierzonych. Ponieważ brak jest jednoznacznego stanowiska co do wielkości poprawek, nie tylko w odniesieniu do warunków morskich, ale i lądowych, pewną pomocą w ocenie opadu atmosferycznego na powierzchni morza są pomiary radarowe, pozwalające na określenie zasięgu opadów.

Parowanie z powierzchni morza jest elementem najsłabiej poznanym. Oceny jego wielkości różnią się między sobą. Brak możliwości bezpośredniego pomiaru parowania z powierzchni morza powoduje konieczność stosowania metod empirycznych, umożliwiających choćby przybliżoną ocenę tego elementu na podstawie danych klimatologicznych lub aerologicznych. Najczęściej stosuje się obecnie tzw. metodę aerologiczną, wykorzystując w tym celu wszelkie obserwacje brzegowe, na wyspach i na statkach. Ostatnio poczyniono próby zastosowania metody aerologicznej przy wykorzystywaniu obserwacji aerologicznych wykonywanych wokół morza.

Dopływ wody i materii stałej ze zlewiska. Dopływ rzeczny stanowi zwykle (w klimacie wilgotnym) podstawę zasilania morza w wodę, szczególnie w przypadku morza

309

□

rr.

©

&

(J

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader