23760 konstanta wersyfikacyjna konstruktywizm kontakion kontakty językowe

KONSOLACH A KONT AMINACJ A 259

ukształtowane na fundamencie znaczenia językowego pod wpływem społecznych konwencji kulturowo-komunikacyjnych; właściwe np. —> alegorii, —* mitowi, —* symbolowi, obecne w tekstach literatury, reklamy, ideologii, religii itp. Nadbudowany nad semantyką języka system znaczeniowy określany bywa jako system kono-tacyjny lub wtórny system semiotyczny (-* wtórne systemy modelujące).

Lit.: Konotacja, red. J. Bartmiński, 1988; R. Tokarski, Prototyp i konotacje. O semantycznej analizie słowa w tekście poetyckim, „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 2. aos

Konsolacja (< łac.) zob. Consoiatio

Konsonans zob. Rym

Konstanta metryczna zob. Konstanta wersyfi-kacyjna

Konstanta rytmiczna zob. Konstanta wersyfika-cyjna

Konstanta wersyfikacyjna (< łac. constans — stały; ang. metrical constanty fr. constante meirigue, niem. metrische Konstantę, ros. Mem-puuecKan Koncmauma) — cecha językowa poddana, zgodnie z regułami określonego —*■ systemu wersyfikacyjnego, rygorowi stałej powtarzalności w układzie —* wierszowych jednostek. Jest konstytutywnym składnikiem —► wzorca rytmicznego. W —> wierszu polskim w funkcji konstant występują: liczba -* sylab, liczba zestrojów akcentowych, porządek następstwa sylab akcentowanych i nieakcentowanych, —*■ akcent klauzulowy i średniówkowy (—+ klauzula, —► średniówka), koniec wyrazu w średniówce i w klauzuli, przedział składniowo-intonacyjny oraz -*• rym. Inne nazwy: konstanta metryczna, konstanta rytmiczna. Por. tendencja wersyfikacyjna. aos

Konstruktywizm (ros. KoncmpyKmueu3M) — awangardowy kierunek w poezji rosyjskiej żywotny w 1. 20., rozwijający się w ścisłym związku z tendencjami konstruktywistycznymi w sztukach plastycznych i teatrze; reprezentowany m.in. przez J. L. Selwińskiego, W. M. Inber, E. G. Bagrickiego, W. A. Ługowskiego i K. Zielińskiego, który był głównym teoretykiem ruchu. Konstruktywiści wystąpili z programem poezji zracjonalizowanej i zrygoryzowanej. Szczególnym zainteresowaniem obdarzali techniczny aspekt działania literackiego, głosząc, że nowe rozwiązanie formalne jest w poezji równoznaczne z odkryciem treściowo-idcologicznym; wysuwali postulaty zaangażowania twórczości w socjalistyczne przemiany społeczne, wiążąc je nie z publicystyczną deklaratywnością, lecz z dążeniem do artystyczno-ideowego nowatorstwa. Założenia kierunku kształtowały się w polemicznym nawiązaniu do —> symbolizmu z jednej strony, a do —* futuryzmu z drugiej.

Lit.: K. Zieliński, Poezija kak smysl. Kniga

0    konstruktywizmie. 1929. js

Kontakion (gr.) — jeden z gatunków bizantyjskiej poezji religijnej, rozwijający się w VI i VII w. Pieśń złozona z 18 do 24 strof, zaczynających się od kolejnych liter alfabetu greckiego (-* abeceda-riusz); —*■ akrostych stanowił jej ważny czynnik kompozycyjny. K. miały charakter retoryczny, stanowiły poetyckie —► kazanie służące rozpowszechnianiu prawd wiary. Wybitnym autorem k. był Roman Melodos (—*• melodowie). Por. homilia poetycka, kanon II, kukulion, tropanon.

Lit.: M. Starowieyski, Wstęp do: Muza chrześcijańska, tom 3, 1995. mg

Kontakty językowe (ang. language contacts, fr. contacts de langues, niem. Sprachkontakte, ros. fi3biK08bie KOHmaKmbi) — współwystępowanie w danej społeczności dwóch języków, powodowane względami geograficznymi lub migracjami ludności, prowadzące do —> bilingwizmu. Oddziaływanie jednego języka na drugi (np. łaciny na formujące się w średniowieczu języki narodowe), wyrażające się w przejmowaniu słownictwa oraz struktur frazeologicznych i składniowych, a także w -*■ kalkach językowych.

Lit: U. Weinreich, Languages in contact, 1953; Jazykowyje kontakty, t. VI serii „Nowoje w lingwistikie”, red. J. Rozencwęjg, 1972; I. Lo-biuc, O kontaktach językowych, „Biuletyn Polskiego Towarzystwa Językoznawczego” 1976, L XXXIV. mg

Kontaminacjs (< łac. contaminatio = zetknięcie, skażenie; ang. contamination. blending, fr. contamination, niem. Kontamination, ros. Konma-Munatfun) — 1. utworzenie nowego słowa lub wyrażenia przez skrzyżowanie różnych słów lub wyrażeń skojarzonych na podstawie podobieństwa brzmieniowego, związku znaczeniowego lub częstej przyległości kontekstowej. Zamierzone k. są źródłem dowcipów językowych (—+ kalambur)

1    jednym z objawów lingwistycznej dociekliwości