24730 wstęp do teorii polityki img 117

r

graniczna obejmuje powtarzające się działania, podejmowane w celu zachowania określonego stanu środowiska międzynarodowego lub jego zmiany, tak by zapewnić ochronę podstawowym strukturom państwa. Wolfram F. Hanrieder zaznaczył, że państwo może dążyć do zachowania istniejącego poziomu działania (performance), osiągnięcia nowego lub zachowania poprzedniego²⁵. Podobnie George Modclski ża główną funkcję państwa uznał „wpływanie na zachowanie innych państw-”⁵⁰.

Wybór drogi: adaptacja poprzez dostosowywanie, czy adaptacja poprzez oddziaływanie,jest zależny od środków-, jakimi dysponuje dane państwo, jego relatywnej pozycji w systemie stosunków międzynarodowych oraz stopnia trwałości istniejącej struktury stosunków (poziom akceptacji ładu międzynarodowego przez jego uczestników). Państwo może się zdecydować na promotywną (dominującą) politykę zagraniczną, która zmierza do wypracowania jak największej swobody w działaniach na arenie międzynarodowej. Zachowawcza (zbałansowana) polityka zagraniczna zmierza do zrównoważenia wymagań wewnętrznych i tych stwarzanych przez środowisko wewnętrzne. Jeżeli państwo decyduje się na ścisłą koordynację swojego zachowania w stosunkach zewnętrznych z. politykami zagranicznymi innych państw, to uprawia ugodową politykę zagraniczną. Polityka nieprzejednania (izolacji) koncentruje się na uniezależnianiu wewnętrznych struktur od środowiska międzynarodowego³'- . Wachlarz, możliwego zachowania rozciąga się więc od prób kształtowania środowiska międzynarodowego w- stosunku do własnych potrzeb tego typu strategia jest charakterystyczna dla dysponujących odpowiednią potęgą mocarstw, poprzez różnego rodzaju techniki dostosowawcze, aż po usiłowania uniezależnienia się od środowiska międzynarodowego.

Państwo może wpływać na zachowania innych państw wykorzystując różnorakie środki i metody⁵²: historycznie największe znaczenie miała potęga militarna i ekonomiczna. Państwo może także, w oparciu o takie zasoby jak kultura, ideologia czy istniejące instytucje, próbować kształtować preferencje innych państw w sposób pośredni. Joseph S. N'ye, Jr. określa ten rodzaj oddziały wania jako „miękką potęgę”: pańsiw-o osiąga swoje cele zmieniając stanowisko innego państwa tak, by „chciało tego, co my chcemy”. Jeżeli „miękka, potęga” opiera się nic tylko na atrakcyjności danego państwa, lecz jest podbudowana strukturą lądu międzynarodowego, można określać ten rodzaj wpływu jako „potęgę strukturalną”³⁵. Próba wpływania na zachowanie innych państw oraz na kształt środowiska międzynarodowego inożc się

^w {Cyt. za: J Patrie McGowan, „Problems in the Construction of Positive Foreign Policy The-ory”, [w:] James Rosenau (red.), Comparing Foreign Policies: Theorłes, Findings and Methods, New York: Sagę Publications 1974, s. 32.

³⁰    Modclski, op.cit., s. 126.

³¹    Mc Gowan, op.cit., s. 28-29.

³²    Szerzej zob. rozdz. IV niniejszej książki.

³³    Joseph S. Nye, „'lite Changing Naturę of World Power”, [w:] Charles W. Kcgtey, Jr., Eugene R. WiUkopf (red.), The Global Agenda Issues and Ferspeclives_y New York: McGraw-Hill, inc. 1992. s. 117 129.