23004 P1240448

aopoćobniej nie mniejsze alt mirdzy innvri kulturami pól popielnicowych.

Tolejne dzlste czynniki, które sugeruje sie, \t wyodrębniała kulturę łużycką rozważymy łącznie, gdyż ich świątek jest bardzo bliski.

Chodzi aitaawieie o podobny typ gospodarki brat podobne formy osadnictwa i budownictwa. >'?ślę, ii nawet nie potraeba specjalnie uzasadniać, te ani w typie eospodarki ani osadnictwie nie można szukać kry-teriów wyróżniających kulturą łużycką. Gdyby brać pod uwaęe najpow-siechnirj y»stepujące w literaturze bardzo uproszczone obrazy gospodarki ludności kultury łużyckiej, w których występują ogólne stwier-izeuia o rolniczyr charakterze gospodarki, udziale w tym hodowli, popart# przykładami znanych narządzi pracy oraz wynikami badań peleobo-uaiczBych czy archeozoologicaaych, to obraz taki trudno usnąć za specyficzny dla kultury łużyckiej. Noże on bowiem być przypisany większości kultur nie tylko współczesnych łużyckiej. Nowoczesne badania za*sd-ale? posrodarcsych posiada ją znacznie większe ambicje, ujawnia ja większy krąg problemów i dynamikę procesów gospodarczych, w ramach których saieanie kształtują sie relacje uiądsy różnymi działami gospodarki, warunkowane odpowiednimi czynnikami ezologicsnymi oraz zmianami w nich sacfaodzącyzi. * tys świetle większość dotychczasowych uwag wypowiedzianych na temat gospodarki kultury łużyckiej sprawia po prostu wrażenie . naiwnych i nawet Już choćby tylko przez samą swoją ogólność raczę? daleko odbierających od pierwotnego faktycznego obrazu tej gospodarki.

I tego też względu gdyby chcieć w tak ukształtowanym obrazie gospodarki ludności kultury łużyckiej dopatrywać się elementów wyróżniających tą kulturą, to mogłyby one juko kryteria posiadać tylko podobną wartość jak w tradycyjny sposób rekonstruowane wis je tej ro spod a r-ki. Nie oznacza to jednak wcale, iż kryteria z dziedziny gospodarki, na należytym poziomie naukowym rekonstruowanej, nie mora posiadać ż*d-aej przydatności dla celów nas tutaj interesujących. >!yślę, iż nie należy oczekiwać ich użyteczności przy wyróżnianiu tak dużero zesoołu jakiś jest w obecnym rozumieniu kultura łużycka, natomiast nie można tej przydatności wykluczać przy wydzielaniu mniejszych jednostek kulturowych, będących archeologicznym wyrażam większych jednostek struktury ustrojowej danego społeczeństwa.

V świetle powyższych uwag nie potrzeba już uzasadniać znikomej przydatności kryteriów wynikających z form osadnictwa, kształtowanego przecież w głównej mierze względami gospodarczymi. Tak wiec i obraz osadnictwa musiał być dynamiczny oraz zróżnicowany. Również jednak i ten obraz osadnictwa zrekonstruowany na podstawie wnikliwych i szczegółowych analiz noże c nawet powinien być wykorzystywany przy wydzielanie mniejszych jednostek niż kultura łużycka. Trudno natomiast usto-

sunkowmć sie do przydatności fora budownictwa, choćby z uwagi na jego rozpoznania. >'ydaje sie jednak mało prawdopodobne, aby w ni- ^ł lelć można byłp elanezt*X jednolite dl* całej kultury łużyckimit zarazem specyf 1 ejtne_jLla-uAoś •

Wreszcie pozostaje sprawa wspólnych cech w różnrer. dziedzinach wytwórczości. Tutaj zawsze szczególne znaczenie przypisywano eermnlf** Produkty wytwórczości metalurgicznej bowiem posiadały albo regionalny charakter w obrębie określonych ośrodków produkcji, albo też szersze p on ml kulturowe zasiągi. Ponadto ich ilość w zestawieniu r ceramiką jest nieporównywalna, co właśgie^ceraciis wysuwa na plan J>1 «>"*•-— sny jako najbardziej masowy wyraz kultury .łożysklej._ C^raniczvnv r.e więc jedynie do rozważenia czy ceramika kultury łużyckiej wykazuje wspólne cechy wyróżniające ją od cera/r i Vi innyęh_wspćłczesnvch i ^-₈1_ednlch~^rtur.7~Sprawe tą należałoby rozważyć od strony kształtowania się stylu w zakresie form naczyń, ich zdobnictwa jak i użytkowania, a tym samym produkowania określonego specyficznego zestawu naczyniowego. Fyślę, że wnikliwe analizy typologiczne ceramiki kultury łużyckiej mogą wnieść wiele istotnych przesłanek zwłaszcza do kwestii jej wewnętrznego zróżnicowania, co nieomal w klasyczny sporóh do-twierdsają np. prace Z. Durczewskiego¹ oraz J. Niśklewicza • Trudno natomiast oczekiwać aby ceramika kultury łużyckiej mimo jej dość znacznego zróżnicowania regionalnego posiadała wyraźnie czytelne swoiste cechy, nadające jej walor odrębności od Innych współczesnych. Nie wyklucza to faktu, iż ceramika kultury łużyckiej np. na pograniczu południ owym wyróżnia się od ceramiki środkowonaddunajskich pól popielnicowych, choć wykazuje też wiele elementów wspólnych. Jednakże różnice między ceramiką poszczególnych grup lokalnych rysują się niekiedy zgoła ostrzej. Yresscie analizując ceramikę w przekroją chronologiczny^ trudno nie uzmysłowić sobie Istotnych różnic miedzy np. wczesnołużyckm ceramiką guzową na kląsku a ceramiką halsztacką a fce*a zanera obszaru^ mimo to utrzymujemy, iż chodzi o tę samą kuLturt.. —--

V tych rozważaniach Już całkowicie pomija*" podniesiona przez K. Gedla wspólnotę poglądów i wierzeń ludności kultury łużyckiej, co w znacznym stopniu umyka bardziej precyzyjnej kontroli i przeważnie takie podobieństwa poglądów czy wierzeń mają charakter ponaikulturo-vy. Jedynie może analiza niektórych śladów obrzędów kultowych i lokalnych kultów, poza wspomnianym już poprzednio obrząd ki es grzebalnym, noże ewentualnie dostarczyć przeważnie słabych przesłanek do vnio&? ków w zakresie zróżnicowania kulturowego.

Pobieżna analiza tych elementów kultury, które w dotYcncsasowei literaturze różni badacze byli skłonni sugerować jako wyróżniając** kulturę łużycką raczej nie potwierdza takiej ich roli. ^ł,oźn* Zgoła

*