25650 SAM04

Mskl polityki Mgranlana w XX i XXI wtoku    GMwn* ktonmlo. fokty. ludzie. wydarzem,

dal. Premier, który, jak się okazało, współpracował z wywiadem PRL - nie złożywszy stanowiska - wyjechał do krąju. We wrześniu 1955 r. kolejny gabinet utworzył Antoni Pająk (Związek Socjalistów Polskich na Obczyźnie). Rządy tego okresu opierały się na przedstawicielach stronnictw o niewielkim poparciu i znaczeniu politycznym, m.in. Niezależny Ruch Społeczny, Konwent Wałki o Niepodległość (odłam LNPX Chrześcijańska Demokracja. Ruch Odrodzenia Narodowego czy Związek Socjalistów Polskich na Obczyźnie Pająka, który sformował także kolejne dwa gabinety (kwiecień 1957 - wrzesień 1963 r. i październik 1963 - czerwiec 1965 roku).

W czerwcu 1965 r. prezydent Zaleski na stanowisko premiera desygnował Aleksandra Zawiszę (Związek Ziem Wschodnich), który tworzył także następny gabinet (czerwiec 1968 - czerwiec 1970 roku). Z kolei do lipca 1972 r. funkcjonował rząd Zygmunta Muchniewskic go (Chrześcijańska Demokracja). Działała również namiastka parlamentu związanego z prezydentem - Rada Rzeczypospolitej Polskiej (od marca 1958 r. Rada O kadencji; od września 1963 r. Rada Dl kadencji: od październiku 1968 r. Rada IV kadencji).

Tymczasem ośrodek Rady Trzech, który w zasadzie przejął kierowanie polityką emigracji, zdołał ugruntować swoją pozycję i wypraco wać sprawne formy działania, ale nie uniknął kryzysów. Pod koniec 1955 ł, po śmierci Arciszewskiego, do Rady Trzech dokooptowany został generał Bór-Komorowski. Nowa kadencja Rady rozpoczęła się w grudniu 1959 r. i trwała w tym samym składzie do grudnia 1966 r.. kiedy zmarłego generała Bora-Komorowskiego zastąpił generał Roman Odziercyński. Po jego rezygnacji w grudniu 1968 r. stanowisko to objął Stanisław Mgłq (Stronnictwo Narodowe). Radę wybraną w 1969 r. tworzyfc Edward Raczyński, Alfred Urbański (PPS) i generał Anders, którego po śmierci w październiku 1970 r. zastąpił generał Stanisław Kopański

W EZN na początku 1966 r., po dymisji ze stanowiska przewodniczącego generała Odzierzyńskiego, jego miejsce zajął Adam Ciołkosz

(PPS). W 1956 r. spor w PPS (na tle ewentualnego uczestnictwa w życiu politycznym w kraju) doprowadzi! do rozłamu w partii, a pozbawiony poparcia Ciotkosz musiał ustąpić ze stanowiska przewodniczącego EZN (1959 r.) — zastąpił go Witold Czerwiński (LNP). Po Ogólnym Zjeź-dzie Polaków w Wielkiej Brytanii, w październiku 1962 r_. który powołał nową TRJN. kierowanie egzekutywą EZN powierzono ponownie Ciolkoszowi (od stycznia 1963 r. do grudnia 1966 r.). W marcu 1967 r. funkcję tę objął Kazimierz Sabat (Niezależna Grupa Społeczna).

Po wspomnianym zjeździe TKJN przemianowana została na Radę Jedności Narodowej. W jej skład weszły; Stronnictwo Narodowe. Liga Niepodległości Polski, odłam PPS Ciolkosza. Stronnictwo Pracy i tzw. Klub Społeczny Stefana Soboniewskiego. Odmówiły w niej uczestnictwa: PSL — Odłam Jedności Narodowej. NiD, Stronnictwo Demokratyczne i secesjoniści ze Stronnictwa Pracy; ugrupowania te w 1963 r. powołały Federację Ruchów Demokratycznych (o marginalnym znaczeniu).

Do tego czasu bilans rządów emigracyjnych nie przedstawiał się imponująco. Zamarły niemal kontakty z krajem, gdzie najważniejsza stała się walka o kwestie bytowe i o elementarne prawa człowieka. Jednocześnie realia polityczne ..zimnej wojny” sprawiły, że kraje zachodnie nie uznawały ugrupowań na uchodźstwie za partnera w stosunkach międzynarodowych. Jednak pomimo trudności, władze emigracyjne — jak wynikało z oficjalnych oświadczeń — nie czuły się upoważnione do zaniechania działalności. Jedną z najistotniejszych kwestii, którymi się zajmowały, była sprawa granicy na Odrze i Nysie.

W przyczyn oczywistych — potępiając uchwały jałtańskie — nie kwestionowały one przebiegu zachodniej granicy Polski. Podjęły w związku z tym stosowne zabiegi w Londynie poprzez dyplomatycznych przedstawicieli Rady Trzech w Waszyngtonie i Paryżu. Już w kwietniu 1959, przed spotkaniem ministrów spraw zagranicznych mocarstw w Genewie, rozmawiał o tym w brytyjskim MSZ Edward Raczyński, ale niewiele uzyskał. W końcu 1960 r. EZN wystosowała