25716 P3030831

i każnych, która zdobyta sobie tak ważne miejsce we współczesnej patologii, zajmą-I wata również umysł Mojżesza i zdominowała wszystkie jego reguły higieniczne, Wy. I kluczył on z diety hebrajczyków zwierzęta szczególnie podatne na nosicielstwo p* i sożytów; jako że to we krwi krążą wirusy i zarodniki chorób zakaźnych, poleca on, i by odsączono krew ze zwierzęcia przed jego spożyciem¹.

Dalej cytuje dowody, iż europejscy Żydzi mają wyższą oczekiwaną długość życia i odporność na epidemie, które to przewagi przypisuje ograniczeniom dietetycznym. Kełłog pisząc o pasożytach, nie mógł przy tym mieć na myśli włośnia spiralnego, ponieważ zaobserwowano go po raz pierwszy w roku 1828, a do 1860 uważano za nieszkodliwego dla człowieka².

Aby zapoznać się z nowszym ujęciem tego rodzaju poglądów, można przeczytać oszacowanie wartości medycznej dawnych praktyk nigeryjskich autorstwa doktora Ajosego³. Na przykład kult bóstwa ospy w plemieniu Joruba wymaga, by pacjenci byli izolowani i leczeni wyłącznie przez kapłana, który sam przeszedł chorobę i dzięki temu uzyskał odporność. Co więcej, członkowie plemienia Joruba dotykają rzeczy brudnych wyłącznie lewą ręką,

ponieważ prawa ręka używana jest do jedzenia i ludzie zdają sobie sprawę z ryzyka zanieczyszczenia, do którego mogłoby prowadzić nieprzestrzeganie tego podziału.

Ojciec Lagrange zgadza się z tym poglądem:

Zatem nieczystość, czemu nie przeczymy, ma istotnie charakter religijny, czy przynajmniej styka się z domniemaną sferą nadnaturalną - czy jednak, u samego swego źródła, jest ona czymkolwiek więcej niż tylko środkiem zachowania czystości? Czyż woda nie zastępuje tu antyseptyków? A ów rzekomy duch czy nie dokonuje swego dzieła w swoim prawdziwym kształcie mikroba?⁴

Być może dawna tradycja Izraelitów zawierała także wiedzę o tym, że świnie są niebezpiecznym pożywieniem dla człowieka. Wszystko jest możliwe. Zauważmy jednak, że nie taki powód podano w Księdze Kapłańskiej jako uzasadnienie zakazu spożywania wieprzowiny - podobna tradycja, jeśli w ogóle kiedykolwiek istniała, została zapomniana. Sam Majmonides, wielki dwunastowieczny protoplasta materializmu medycznego, mimo że był w stanie wynaleźć powody higieniczne dla wszystkich innych ograniczeń dietetycznych prawa Mojżeszowego,

• Samuel Henry Kellog, The £xpositor' s Bibie, London 1841.

³ Zob. Robert Hegner, Francis Root, Donald Augustine, Animal Parasitology, New York-London 1924. s. 439.

³    Zob Oladeie A. Ajose, Preventative Medicine and Superstition In Nigeria, „Africa" 1967, t. 26. S. 288-274.

⁴    Manę Joseph Lagrange, Etudes sur les religions sómitigues, Paris 1905, s. 155.

Rozdztel 2*

musiał przyznać, że zupełnie go zaskakuje zakaz jedzenia wieprzowiny Stę&saf zatem do wyjaśnień estetycznych, nawiązując do nteapetycznej diety świni do-mowej:

Uważam, że pożywienie zakazane przez Prawo jest niezdrowe Nie można wątpić o szkodliwym charakterze żadnego z zabronionych rodzajów pożywiana z wypp kiem wieprzowiny i tłuszczu. Jednak i w tych przypadkach wątpliwości są nieuzasadnione. Ponieważ wieprzowina zawiera więcej wilgoci ntź to konieczne {w mdzltiro pożywieniu] i za dużo zbędnej materii. Głównym powodem, dla którego Prawo zaorania mięsa świni, jest okoliczność, iż jej nawyki i pożywienie są brudne i obrzydhwA

To w każdym razie dowodzi, że pierwotna przyczyna zakazu dotyczącego mięsa świni nie została przekazana wraz z całą resztą dziedzictwa kulturowego, nawet jeśli kiedyś była znana.

Farmakolodzy wciąż ciężko pracują nad rozdziałem 11 Księgi Kapłańskie*. Jako przykład cytuję raport Davida I. Machta, przekazany mi z kolei przez Joce-lyn Richard. Macht zrobił ekstrakt z mięśni świni, psa, zająca, króika tza którego odpowiednik uznano na użytek badania świnkę morską) i wielbłąda, jak również z mięśni ptaków drapieżnych oraz ryb niemających łusek i płetw. Zbadał wyciągi z mięśni na obecność toksyn i stwierdził, że byty one toksyczne Nartępria zbadał ekstrakty ze zwierząt uznanych przez Księgę Kapłańską za czysie i stwierdził, że były one mniej toksyczne, uznał jednak ostatecznie, że jego badanie i tak nie dowiodło niczego co do medycznej wartości praw Mojżeszowych

Inny przykład materializmu medycznego możemy znaleźć u Noaha Kramera, który wychwala tabliczkę sumeryjską z Nippur jako jedyny zachowany tekst medyczny z III tysiąclecia przed Chrystusem.

Tekst ujawnia, acz nie wprost, szeroką znajomość wielu dość wyrafinowanych operacji i procedur medycznych. Na przykład kilka przepisów zawiera wMqi .oczyszczenia” próbek przed ich sproszkowaniem, co musiało wymagać tafcu operacji chemicznych.

Absolutnie przekonany, że oczyszczanie nie oznaczało pokropienia wodą święconą czy wymówienia zaklęcia, kontynuuje entuzjastyczne:

Sumeryjscy lekarze, którzy napisali naszą tabliczką, nie ucwfcafc są oo magprTnyrh zaklęć i inkantacji. (...) zadziwiające, że nasz gliniany oofcumart tnąssarsza pi dotąd odkryta „strona" tekstu medycznego) jest cafcowoe womy oa wemerecw jp stycznych i irracjonalnych⁶.

s Moses Maimonides. Guide for the Rerpłaeed. tum. IkchaW fmddBdm. Lonoon 1881, s. 370 i nast

⁶ Noah Kramer, Prom the Tabłets ot Sumer. Darwar '966. v 58-38.

Świecka nieczystość