K �jna DIALEKTY POLSKIE786

wypowiedziany wyraz zarówno zwarta i szczelinowa, która podporządkowywała sobie wygłos w zakresie dźwięczności tak jak w środku wyrazu, jak też samogłoska i spółotwarta (sonant), z tym, że oddziaływanie tych głosek było dwukierunkowe.

A. Ka terytoriach formowania się dialektu wielkopolskiego, małopolskiego, śląskiego i chyba kaszubskiego (Kit IV 90, 272 —304) — mniej więcej po okolice Grudziądza, Kowego Miasta Lubawskiego, Brodnicy, Sierpca, Płocka, Skierniewic, Eadomia, Lipska i Krasnegostawu (Mae 274, Dej 239, 440) — a także w przyległych od południa gwarach ukraińskich i słowackich (Kit IV 282) dokonał się po zaniku jerów proces udźwięcznienia:

a) kończących wyraz spółgłosek zwartych lub szczelinowych przez rozpoczynające następny łącznie wypowiedziany wyraz samogłoski lub sonanty (spółotwarte), np. lazjrośńe, lazjwrós, liżjjiipy, bradjmatM.

Ten sam proces udźwięezniania przez samogłoskę lub spółotwartą dokonał się także:

b) przed powstałymi z dawniej odrębnych wyrazów końcówkami ruchomymi 1. i 2. sg. praet. -em, -eś (^ jeśm, jeś): ttóegem, zeSegem, zańuześ, iezdem. iezdeś,

c ) przed końcową częścią końcówki 1. pi. praet. -śmy (=s= jmw?.), która uformowała się pod wpływem zaimka 1. osoby pl. my i identyczna z nim część traktowana jest jako osobny wyraz (por. I tu wygląda, jak gdybyś to my zakazywali druku litewskich książek Kit IV 291), np. byTiźmy, za-ńeśUźmy, ewentualnie byliźma (zob. 231) oraz

d) przed końcówką 1. pl. rozkaźnika -my względnie -ma (zob. 228) uformowaną pod wpływem zaimka pierwszej osoby pl. my i przez identyfikację z nim traktowaną jako osobny wyraz: zaćeżmy 'zawieśmy*, zańeźmy, zańeźma.

Między wyrazowa fonetyka udźwięezniająea nie na całym obszarze ograniczonym linią 2A utrzymała się konsekwentnie. Z wielu terenów pogranicznych została ona wyparta przez szerzący się od Mazowsza typ ubezdźwięczniający.

B. Ka terenach północno-wschodniej Polski (w zasięgu 2B) rozpoczynająca następny łącznie wypowiedziany wyraz spółotwarta lub samogłoska ubezdźwięcznia spółgłoskę zwartą lub szczelinową, kończącą wyraz poprzedni, np. satjrośńe, sat_nrós, jajca. Ten sam proces ubezdźwięeznienia przez samogłoskę lub spółotwartą dokonał się także przed powstałymi z dawniej odrębnych wyrazów końcówkami ruchowymi 1. i 2. sg. praet. -em, -cs {^Ljeśm, jeś): ukratdm, ńe mókeś, uśat&m, pśidóseś, nśatem, ześekem, oraz przed końcówką 1. pl. rozkaźnika: zaóehny 'zawieźmy’, śećmy, %oćmy, reśniy lub zaćeśma, śećma, yoćma, veśma (zob. m. 68), która została potraktowana jako osobny wyraz ze względu na utożsamienie z zaimkiem 1. osoby pl. my. W przeciwieństwie do togo traktowanie końcówki my